خبرگزاری فارس- اردبیل| سیدمصطفی مرادخانی: شب یلدا به زبان ترکی به «چیلله گجه‌سی» یعنی شب چله معروف است که مراسمی به همین نام از قدیم الایام در استان اردبیل و شهرهای آن نیز مرسوم بوده؛ اما در سال‌جاری به دلیل شیوع کرونا، توصیه شده مردم از برگزاری دورهمی خودداری کنند.
همانند سایر مناطق ایران، شب یلدا در منطقه اردبیل و خلخال با مراسم و آیین‌های خاص خودش برگزار می‌شود و در نیم قرن اخیر با همان سنت‌های مرسوم روستایی برگزار می‌شد.
در شب چله دید و بازدید و رفتن به خانه بزرگ خانواده مرسوم بود و در گذشته به علت نبود امکانات الکترونیکی همانند تلویزیون، رادیو، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی با قصه‌گویی که در زبان ترکی به «ناغیل» معروف است، همراه بود.
محصولات محلی، تنقلات شب یلدا بودند
داود مغیثی، مورخ خلخالی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در خلخال اظهار کرد: در اردبیل، خلخال و سایر آبادی‌های استان، در شب چله تنقلاتی همچون گندم بوداده، عدس بوداده، برنج بوداده و انواع میوه از جمله سیب، انار، ازگیل، مرکبات و انواع آجیل و محصولات محلی همچون سنجد،کشمش، انگور خشک شده خوشه‌ای، توت خشک، گردو و... را در یک مجمع مسی بزرگ در روی کرسی قرار داده و از مهمانان پذیرایی می‌کردند.
در مناطق روستایی برخی پیش غذاهای گرم از جمله کدوحلوایی و سیب زمینی پخته برای پذیرایی از مهمانان شب یلدا مرسوم بود.
مغیثی در خصوص غذاهای شب چله گفت: در قدیم غذای مخصوص شب چله مرجی(عدس) شورباسی یا مرجی قیصی بود که در داخل تنور های روستایی پخته شده و از روغن زرد (ساری یاغ) استفاده می‌شد و از قیصی که زردآلوی محلی خشک شده و بومی خلخال و مشکین بود نیز استفاده می‌کردند.
«چیلله لیک» و هدایایی برای عروس و داماد
این مورخ خلخالی ادامه داد: یکی از شادترین برنامه‌های شب یلدا را در برخی مناطق استان اردبیل، بردن «چیله لیک» برای عروس بود که تازه داماد و خانواده او در شب یلدا، برای عروس هدایایی می‌بردند که به آن «خونچا» می‌گفتند و خانواده عروس نیز برا داماد خونچه‌ای می‌فرستادند که این رسوم در برخی مناطق یک روز قبل از چله برگزار می‌شد.
وی تصریح کرد: خواندن قرآن به نشانه آغاز برکت در فصل زمستان، گرفتن فال حافظ و قصه گفتن توسط مادر بزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها از دیگر رسومات این شب بود.
مغیثی تشریح کرد: از معمول‌ترین کارهای مادران در این شب، هدیه دادن تخم مرغ به بچه‌ها و جوانان بود که تخم مرغ را نماد شانس و برکت می‌دانستند و این کار آنان را بسیار خوشحال می‌کرد.
روش نگهداری هندوانه برای چیلله گجه‌سی
وی ادامه داد: آجیل شب‌های یلدا در اردبیل، «قورقا» یا همان گندم برشته بود و خبری از آجیل‌های رنگارنگ در سفره‌ها نبود و در سال، فقط چند روز در تابستان، هندوانه یافت می‌شد و مثل امروز، تولید آن چهار فصل نبود و مردم هندوانه را در اوایل پاییز از چاه آویزان و تا شب چله نگه می‌داشتند.
مغیثی گفت: در مشگین شهر و خلخال انگور را با آویزان کرده خوشه‌ها خشک کرده و در شب چله آن را با چای و سایر نوشیدنی‌ها میل می‌نمودند.
مراسم چله نماد صله ارحام و بهانه‌ای برای رفع کدورت‌ها
سیدعیسی کریم‌پور، جامعه شناس خلخالی یلدا را برگرفته از سنت‌ها و آیین های اجدادی در استان اردبیل عنوان کرد و گفت: مراسم چله، نمادی از صله ارحام و آغازی بر افزایش خیر و برکت به واسطه نزولات آسمانی است و مردم استان در شب چله شادمانی را میزبانی و غصه‌ها را از خود می‌راندند و شادی شب چله را بهانه‌ای برای رفع کدورت‌ها در میان اقوام می‌دانستند.
خورشید خانواده را با برگزاری دورهمی خاموش نکنیم
این جامعه شناس خلخالی گفت: با احترام به بزرگترها و استفاده از ظرفیت فضای مجازی، خورشید خانواده را به سمت خاموشی نبریم تا سال آینده به دور از بیماری کرونا دورهمی‌های شادی داشته باشیم.
-انتهای پیام/3463/631/ر
