علی‌اکبر عباسی، نویسنده این کتاب، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به مضمون اصلی و سال‌های مورد نظرش در کتاب «یاد آن سال‌ها (سال‌های کودکی و نوجوانی)» اظهار کرد: خاطرهای کودکی و نوجوانی هر فردی، گوشه‌هایی درخور اعتنا از تاریخ شفاهی روستا یا شهر او است. تاریخ‌پژوهان تأکید دارند هر آنچه در ذهن یا ضمیر آدمی است، ضرورت دارد که روی کاغذ، ثبت یا به بیانی دیگر مکتوب شود.
او تأکید کرد: تاریخ هیچ سرزمینی در دایره تواریخ درباری و رسمی و اسناد محدود نمی‌شود. باید تاریخ را با دیدی وسیع‌تر دید. ممکن است هیچی ردی از بخشی از تاریخ که می‌توان آن را تاریخ دموکراتیک یا مردمی نامید، در سندها و تواریخ حکومتی پیدا نشود. این تاریخ به زبان و از نگاه مردمی از گروه‌های مختلف جامعه نوشته می‌شود. نگارش این کتاب نیز تلاشی همسو با همین دیدگاه است و به‌نوعی تاریخی غیررسمی، اما درخور اعتناست.
عضو هیأت علمی گروه تاریخ و ایران‌شناسی دانشگاه اصفهان که متولد پنجم دی‌ماه ۱۳۵۰ است، این‌گونه بحثش را پی گرفت که در کتاب یادشده، خاطراتش را از دورترین ایام خردسالی که به یاد می‌آورد، اما سال دقیقش را نمی‌داند تا ۱۸ سالگی‌اش (سال ۱۳۶۹) نوشته است. این کتاب دربردارنده نیمه دوم دهه ۱۳۵۰ حدود چهار سالگی نویسنده تا شهریور ۱۳۶۹ است که در رشته تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد پذیرفته شد. مکان اصلی این کتاب نیز شهر «زهان» است که در سال‌های یادشده براساس تقسیمات کشوری نام روستا بر خود داشته است.
عباسی اظهار کرد: دو سال برای نگارش کتاب خاطراتم وقت گذاشتم. البته حجم بیشتری از این اثر را در تعطیلات تابستانی سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نوشتم. در این دو تابستان فرصتی فراهم آمد که بتوانم در همان محیط کودکی و نوجوانی‌ام، برای نمونه در همان محله‌های قدیمی یا باغ‌ها و مزارع و کوه‌ها، حضور یابم، محیط‌هایی که امروزه، بخصوص به علت زلزله ۱۳۷۶ دگرگونی شده و در برخی مناطق تخریب شده است. این سفرها از اصفهان به زادگاهم در روند نگارش و تداعی خاطرات تأثیر داشت.
زندگی از نگاه مردمی عادی
او درباره بخش‌ها و فصل‌بندی «یاد آن سال‌ها» توضیح داد: قسمت‌های مختلف کتاب به‌صورت موضوعی در ۲۴ فصل نوشته شده است. کتاب در نگاهی کلی بر پایه موضوع‌های گوناگون متکی است، هرچند در برخی مباحث و متناسب با مضمون مورد بحث، ترتیب زمانی یا شیوه سال‌شمارانه مورد نظر بوده که از نمونه‌های آن، دوران دبستان است.
این پژوهشگر دانشگاه اصفهان از جمله موضوع‌هایی که هر فصل بر مبنای آنها تنظیم شده است، به فصل تنبیه‌ها و تشویق‌های معلمان در مدرسه یا فراز و فرودهای مربوط به دامداری اشاره کرد. گاهی نیز یک رخداد فقط مربوط به بازه زمانی یک تا دو ماه است، اما فصلی کامل به آن اختصاص داده شده که جزئیات و اهمیت موضوع بر این نوع فصل‌بندی تأثیرگذار بوده است.
وی درباره امتیاز و ویژگی مهم اثر نیز اظهار کرد: در «یاد آن سال‌ها» به زندگی مردم از جنبه‌ها و ابعادی نگاه می‌شود که در سند یا منبع مکتوب دیگری یافتنی نیست. در کتاب به زندگی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و آیین و رسوم مردم و آن هم از دید خودشان نظر شده است. حتی بحث‌های سیاسی کتاب نیز از منظر یک کودک یا نوجوان یا به‌طور کلی از دیدگان و طرز فکر عامه روایت می‌شود.
کتابی هم برای خواص و هم برای عامه
عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان درباره اینکه کتاب جدیدش مناسب کدام گروه از کتابخوان‌هاست، بیان کرد: یکی از مخاطبان اصلی این کتاب، پژوهشگران تاریخ شفاهی هستند. متخصصان این حوزه و کسانی که به مطالعه تاریخ شفاهی ایران در دهه‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ می‌پردازند، می‌توانند به این اثر رجوع کنند. کتاب با هدف مطالعه تاریخ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در دهه‌های مد نظر اهمیت دارد. اثر کنونی برای خواننده عام نیز می‌تواند از جذابیت‌هایی برخوردار باشد.
عباسی افزود: علاقه‌مندان به آثار زندگی‌نامه‌ای یا خاطرات از دیگر مخاطبان اصلی کتاب به شمار می‌آیند، خاصه کسانی که به آشنایی با زندگی سیاسی و غیرسیاسی مردم در دهه‌های اخیر علاقه‌مندند. این گروه از خوانندگان اگر برای مثال به آشنایی با اوضاع فکری و فرهنگی مدارس در آن سال‌ها و جنبه‌های دیگری از زندگی کودکان و نوجوانان مشتاق باشند، کتابی شایسته توجه است.
او گفت: این کتاب بین خوانندگان مختلف از یک جنبه برای کسانی که خودشان در دل آن روزگاران می‌زیستند، به دلیل تداعی برخی مسائل دهه‌های مد نظر کشش و دل‌چسبی ویژه‌ای دارد. از سوی دیگر، مخاطبانی هم که متولد سال‌ها بعد هستند و در اوضاعِ اجتماعی و سیاسی متفاوتی زندگی کرده‌اند، در صورت مقایسه زمانه خود با ادوار پیشین می‌توانند به نکته‌های جالبی برسند.
نویسنده این کتاب در پایان سخنانش اضافه کرد که هر خواننده دوستدارِ تاریخ اجتماعی و فرهنگی می‌تواند به این کتاب مراجعه کند و برایش ملاحت و کشش هم داشته باشد.
«یاد آن سال‌ها (سال‌های کودکی و نوجوانی)» توسط نشر «چشمه آفرینش» از ناشران شهر اصفهان منتشر شده است و ۴۴۱ صفحه دارد. این خاطرات یا زندگی‌نامه خودنوشت با عکس‌های رنگی و سیاه و سفید چاپ شده و قیمتش ۲۸۰ هزارتومان است.
در پشت جلد این کتاب آمده است: «یاد آن سال‌ها (سال‌های کودکی و نوجوانی)» در واقع کتابی است که با خاطرات نویسنده از دورترین روزهای کودکی‌اش در روستای زهان آغاز می‌شود و سپس تا گرفتن دیپلم در دبیرستان نواب اصفهانی و قبولی در دانشگاه فردوسی مشهد ادامه پیدا می‌کند. از این رو، بخشی از کتاب شرح محیط مدارس، روش آموزگاران و دبیران و دیگر کارکنان مدرسه‌ها، تفریح‌ها، دوستی‌ها، زدوخوردها، علایق، بی‌خبری، ترس‌ها و آرزوهای روزگار دانش‌آموزی و به‌طور خاص حال و هوای راوی در ایام تحصیل است.
نگارنده که در روستا زندگی می‌کند و به رسم زمانه و دیارش هم‌زمان با درس خواندن به همکاری در تأمین معیشت خانواده موظف است، از کار در میان دشت‌ها و باغ‌ها و مزارع روستا یا بعضاً اشتغال در شهر هم می‌گوید. سال‌های این کتاب با دو رویداد مهم در تاریخ ایران، یعنی انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ و جنگ هشت ساله ایران و عراق (۱۳۶۷ـ۱۳۵۹) معاصر است. بنابراین نویسنده با همان نگاه کودک‌وار یا دیدی نوجوانانه به موضوع‌ها اجتماعی و فرهنگی سرشته با آن رخدادها نظر دارد. در جلد بعدی این کتاب خاطرات مؤلف در دوره چهار ساله کارشناسی بیان شده است.
انتهای پیام
