روزیاتو: شهری ترسناک و شوم که لقب افسرده کننده ترین شهر روی زمین را به خود اختصاص داده، آنقدر دور افتاده است که نمیتوان از راه جادهها به آن رسید و امید به زندگی در آن ۱۰ سال کمتر از میانگین ملی است.
شمالی ترین شهر جهان، شهر معدنی دورافتاده نوریلسک (Norilsk) روسیه، دو ماه از سال تاریک است و تاریخچه ترسناکی دارد. این شهر کوچک در منطقه کراسنویارسک کرای سیبری در شرق روسیه با بیش از ۱۷۰ هزار نفر جمعیت کمتر از ۳ هزار کیلومتر از مسکو فاصله دارد و یکی از دورافتادهترین شهرهای کره زمین است. نوریلسک آنقدر از همه جا دور است که مردم محلی وقتی شهر را ترک میکنند به شوخی میگویند: «به سرزمین اصلی میرویم.»
این شهر در سال ۲۰۱۷ تازه توانست یک اتصال مناسب به شبکه جهانی اینترنت داشته باشد.
هیچ جادهای به نوریلسک منتهی نمیشود. یک خط راه آهن باری در داخل و خارج این شهر قرار دارد و شهر بندری دودینکا در فاصله ۶۴ کیلومتری، مسیری را برای رسیدن به آن از طریق دریا فراهم میکند؛ که البته در زمستان یخ زده است.
تنها مسیری که در تمام طول سال به این نقطه دور از روسیه میرسد پرواز است، که آن هم چندان آسان نیست. بعد از بیش از پنج ساعت پرواز از مسکو، بازدیدکنندگان با منظرهای آخرالزمانی در محل اردوگاه زندانیان شوروی مواجه میشوند.
نوریلسک روی بزرگترین دخایر نیکل، مس، پالادیوم این سیاره واقع شده است. امروزه یک پنجم نیکل کل جهان و بیش از نیمی از پالادیوم جهان، فلزی که در اگزوز خودروها و جواهرات استفاده میشود از این شهر به دست میآید. اما رسیدن به این نقطه چندان آسان نبوده و تلفات جانی بسیار هولناکی در پی داشته است.
در سال ۱۹۳۶ اتحاد جماهیر شوروی با به کار گرفتن حدود ۵۰۰ هزار کارگر اجباری در کوهها شروع به ساخت یک مجتمع استخراج عظیم کرد. کارگرانی که به مدت ۲۰ سال در یخبندان طاقتفرسا و خشن قطب شمال کار کردند و ۱۸ هزار نفر از آنها در نتیجه شرایط وحشتناک حاکم جان خود را از دست دادند.
نوریلسک امروز آلوده ترین شهر روسیه و یکی از ۱۰ شهر آلوده جهان است. کارخانه نیکل هر ساله بیش از دو میلیون تن گاز سمی منتشر میکند. حدود یک درصد از کل انتشار دی اکسید گوگرد جهان از همین شهر است.
هوا به قدری آلوده است که بسیاری از مردم خاک سطحی را برای دوده استخراج میکنند، زیرا حاوی مواد معدنی گرانبهاست. این موضوع نه تنها منجر به باران اسیدی و شکستن درختان اطراف میشود، بلکه تلفات ویرانگری بر ساکنان نوریلسک وارد میکند.
امید به زندگی برای یک کارگر در نوریلسک تنها ۵۹ سال است که ۱۰ سال کمتر از میانگین کشور روسیه است. نرخ ابتلا به سرطان نیز در این شهر دو برابر بقیه نقاط کشور است.
در سپتامبر ۲۰۱۶ رودخانه دالدیکان در نزدیکی این شهر در صحنهای ترسناک به رنگ خون درآمد. هیچ توضیح رسمی برای این پدیده گزارش نشد، اما گمان میرود دلیل آن جریان سطحی کارخانه ذوب مجاور بوده باشد. یکی از کارگران سابق این کارخانه میگوید کارکنان نام این رود را «دریای سرخ» گذاشتهاند. او میگوید: «در زمستان، برف این منطقه هم قرمز است. از یک طرف زیباست و از طرف دیگر شیمیایی.»
در ژوئن ۲۰۲۰ رودخانهای در خارج از نوریلسک به دنبال نشت عظیم گازوئیل از یکی از شرکتهای تابعه نوریلسک نیکل (Norilsk Nickel) دوباره به رنگ قرمز درآمد.
علاوه بر سمی بودن، موقعیت متروکه نوریلسک نیز به افسرده کننده بودن آن دامن میزند. این شهر که در یخبندان دائمی قطب شمال قرار دارد و حدود دو سوم از سال پوشیده از برف است، سالانه ۴۵ روز تاریکی مداوم را تجربه میکند. موضوعی که میتواند منجر به فراموشی، نوسانات خلقی و اختلالات شناختی شود. در مقابل در تابستان خورشید به مدت ۶۵ روز غروب نمیکند.
میانگین دمای نوریلسک در ژانویه منفی ۳۰ درجه سانتیگراد است و رکورد پایین ترین دمای آن پیش از این به منفی ۵۳ درجه نیز رسیده است.
شاید برای برخی عجیب باشد که با این شرایط، افراد چطور حاضر به زندگی در این شهر مخوف میشوند. کارگران کارخانه نوریلسک نیکل میتوانند در ماه بیش از ۸۰۰ پوند درآمد داشته باشند، در حالی که میانگین حقوق سایر نقاط کشور روسیه کمتر از ۶۰۰ پوند است.
این کارخانه متعلق به ولادیمیر پوتانین، متحد رهبر روسیه است و یکی از سرمایهگذارانش رومن آبراموویچ بود. با این حال مالک سابق چلسی ۱.۷ درصد از سهام خود در این کارخانه را در مارس ۲۰۱۹ به قیمت ۴۴۶ میلیون پوند فروخت.
