فرادید: انواع زیادی از توهمات بصری (خطاهای دید) وجود دارند و علم همیشه نمیتواند دلایل فریب خوردن درک انسان توسط آنها را توضیح دهد. آنچه در ذهن خود میبینیم نتیجه دریافت اطلاعات از چشمها و پرکردن شکافها توسط مغز است، کاری که مغز هیشه آن را به درستی انجام نمیدهد. در این مطلب، تعدادی از ترفندهای بصری منتخب را گردآوری کردهایم تا به مغز شما یک ورزش سریع بدهیم.
مربع A و مربع B در تصویر بالا یکرنگ هستند. غیرممکن به نظر میرسد اما حقیقت دارد. این موضوع را میتوانیم با یک تصویر اصلاحشده اثبات میکنیم:
نه، ما هم نمیتونیم آن را بفهمیم! این نمونهای از توهم تضاد است که سبب میشود دو ناحیه با رنگ یکسان بسته به زمینه، متفاوت ظاهر شوند.
در مورد توهم سایه شطرنج، به نظر میرسد سایه ایجادشده توسط شکل سبز، ناحیه روشنتری را تیره میکند. این توهم شگفتانگیز توسط دانشمند بینایی ادوارد هوارد ادلسون در سال ۱۹۹۵ ایجاد شد و برای نشان دادن اینکه سیستم بینایی ما چقدر خوب میتواند اطلاعات تصویر را تجزیه کند طراحی شد. بنابراین، این توهم عیب نیست، بلکه نشاندهنده قدرت بینایی ما است.
توهم دیوار کافه یک توهم هندسی-نوری است که در آن، خطوط جداکننده مستقیم بین بلوکهای تیره و روشن منحنی به نظر میرسند.
تئوری اینست که مغز ما یک ناحیه سفید را بزرگتر از یک ناحیه سیاه تشخیص میدهد، در حالی که در واقع یک اندازه هستند (توهم تابش). این را میتوان با تعویض رنگ سیاه و سفید با هر رنگ دیگری با تضاد کمتر ثابت کرد.
وقتی رنگها عوض شوند، خطوط مستقیم به نظر میرسند
این توهم نامهای زیادی دارد، اما ریچارد گرگوری دانشمند که نزدیک کافهای واقع در بریستول، بریتانیا کار میکرد که نمای آن با چنین طرحی تزیین شده بود، نام «توهم دیوار کافه» را روی آن گذاشت.
ریچارد گرگوری بیرون کافهای ایستاده که الهامبخش نام توهم دیوار کافه شد
مثلث پنروز نمونهای از یک توهم هندسی-نوری پارادوکس است. این یک شئ غیرممکن است که نمیتواند به شکل سهبعدی در یک فضای فیزیکی وجود داشته باشد. این توهم توسط لیونل پنروز دانشمند در دهه ۱۹۵۰ مطرح شد، اگرچه نسخههایی از آن (مانند توهم مثلث رویترزوارد) قبلاً وجود داشت. شاید شناختهشدهترین نمونههای اشیاء غیرممکن را بتوان در آثار هنرمند مشهور هلندی موریس اشر، مانند «نسبیت» و «بِلوِدیر» دید.
مجسمه مثلث پنروز در شرق پرث استرالیا نشان میدهد که شکل آن وقتی از زوایای مختلف به آن نگاه کنید، شکل میگیرد.
اگر به دقت به نقطه سبز در مرکز این انیمیشن نگاه کنید، شاید متوجه شوید نقاط زرد ثابت در تصویر شروع به ناپدید شدن میکنند
«حرکت کوری القاءشده» یک توهم بصری است که به تازگی کشف شده است. یک الگوی پیوسته متحرک، حول یک نقطه سبز چشمکزن در مرکز صفحه میچرخد. سه نقطه زرد که به شکل مثلث مرتب شدند در الگوی چرخشی قرار دارند. اگر نقطه سبز را مدت ۱۰ ثانیه تماشا کنید، برخی از نقاط زرد شروع به ناپدید شدن میکنند و در فواصل تصادفی دوباره ظاهر میشوند. دلایل ایجاد این توهم پیچیده است، اما در اصل، دلیل آن، عدمتمرکز هنگام مشاهده تصویر متحرک است.
مکعب نِکِر به خودی خود یک توهم نیست، بلکه بیشتر شکلی است با چندین دیدگاه که به «چندثباتی» معروف است. از آنجا که هیچ سرنخ بصری در مورد جهتگیری آن وجود ندارد، میتوان آن را به روشهای مختلفی تفسیر کرد. بیشتر مردم وجه سمت چپ پایین مکعب را جلو میبینند، شاید به این دلیل که ما تمایل داریم چیزها را از بالا و جلو ببینیم، بنابراین مغز ما به طور خودکار این را به عنوان تفسیر ترجیحی درک میکند.
نمونههای دیگر چندثباتی شامل توهم گلدان روبین میشود که در آن، دو صورت یا یک گلدان در یک تصویر دیده میشود.
نمونهای از گلدان روبین
توهم شبکه بارقهدار یکی از آن ترفندهای بصری است که میتواند مغز را آزار دهد. در این توهم، نقاط تیره در تقاطع بین خطوط خاکستری ظاهر و ناپدید میشوند. سرعت این شکلگیری چیزی است که نام این توهم را به آن داده است.
این توهم نسبتاً به تازگی مطرح شد، اما بر اساس توهم مشابهی از سال ۱۸۷۰ است که توسط لودیمار هرمان کشف شد، معروف به توهم شبکه هرمان.
وقتی چشمان خود را از یک نقطه به نقطه دیگر میبرید، نقطههای ازغوانی بزرگتر میشوند یا به بیرون میچرخند
توهم رانش محیطی انواع زیادی دارد، از جمله الگوهای دندانارهای، اما به راحتی در طرحهای دایرهای مانند تصویر بالا دیده میشود. این توهم را جوسلین فابرت و اندرو هربرت سال ۱۹۹۹ توصیف کردند و نشان دادند این اثر هنگام حرکت چشم یا پلک زدن قویتر میشود.
فابرت و هربرت حدس میزدند این توهم ناشی از ترکیبی از عوامل از جمله حرکت چشم، تفاوت در شدت نور و نحوه درک چشمها از عمق است.
توهم بصری حرکتی معروف مارهای دوار که آکیوشی کیتائوکا آن را معرفی کرد
نخستین نمونه شناختهشده از توهم خرگوش-اردک (۱۸۹۲)
توهم خرگوش-اردک نمونهای از یک «سازمان پیکره-زمین» است، یک نوع نقاشی مبهم که در آن میتوان دو جسم را دید. این توهم ابتدا در یک مجله آلمانی طنز به نام Fliegende Blatter منتشر شد و زیر آن نوشته بود: کدام حیوانات بیشتر شبیه هم هستند؟ خرگوش و اردک.
آنچه شما درک میکنید به آنچه مغز شما تصمیم میگیرد ببیند بستگی دارد و این موضوع میتواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد، از جمله میزان خلاقیت شما. از نمونههای دیگر این توهم میتوان به طراحی کلاسیک دو چهره متضاد اشاره کرد که میتوان آن را به شکل گلدان نیز دید.
لباس رومَن اورجینالز شاید مشهورترین نمونه از تفاوت در درک رنگ باشد
سال ۲۰۱۵، تصویری از یک لباس در فروشگاهی در چشایر، بحثبرانگیز شد چون در مورد رنگ آن اختلافنظر به وجود آمد. برخی آن را سیاه و آبی میدیدند و برخی دیگر سفید و طلایی.
دلیل این اختلاف نظر کاملاً قابل توضیح نیست. یک نظریه که توسط دانشمندان علوم اعصاب بِویل کانوِی و جِی نایتس ارائه شد، تفاوتها را به نحوه درک مغز ما از رنگهای مختلف در نور روز نسبت میدهد. بنابراین، در مورد تصویر لباس، درک شما از رنگ لباس به این بستگی دارد که فکر کنید تصویر لباس در نور طبیعی گرفته شده یا مصنوعی.
رومن اورجینالز، سازندگان این لباس، بعداً تایید کردند که لباس مشکی و آبی بوده، با این حال، تعداد افرادی که لباس را سفید و طلایی دیدهاند، آن را به یکی از شناختهشدهترین نمونههای تفاوت در درک رنگ انسان تبدیل کرده است.
در توهم پونزو، هر دو خط افقی آبی طول یکسانی دارند. این توهم نشان میدهد چگونه ذهن انسان اندازه یک شئ را بر اساس پسزمینه آن قضاوت میکند
توهم پونزو یک توهم هندسی-بصری است که نامش را از ماریو پونزو روانشناس ایتالیایی گرفته، اگرچه او هرگز ادعا نکرده که خودش این توهم را کشف کرده است.
چند توضیح مختلف درباره اینکه چرا ما خط بالایی را بلندتر از خط پایینی میبینیم وجود دارد. این دو خط به سمت نقطهی ناپدید شدن توهم، همگرا میشوند، بنابراین مغز ما طوری ساخته شده که تصور کند خط بالایی دورتر و بنابراین طولانیتر است.
