شهرنوش پارسیپور در تاریخ ۲۸ بهمن ۱۳۲۴ در تهران به دنیا آمد. او از خانوادهای با پیشینه فرهنگی و اجتماعی برجسته بود: مادرش خانهدار و پدرش قاضی دادگستری. این محیط به او انگیزه و انگیزهای برای ادامه تحصیل و فعالیتهای فرهنگی بخشید. پارسیپور در سال ۱۳۴۶ با ناصر تقوایی ازدواج کرد و در سال ۱۳۵۲ از او جدا شد.او در سال ۱۳۵۲ با مدرک علوم اجتماعی از دانشگاه تهران فارغالتحصیل شد و سپس به دانشگاه سوربن در پاریس رفت تا در رشته زبان و فرهنگ چینی ادامه تحصیل دهد. این تحصیلات به او افقهای جدیدی در زمینههای مختلف فرهنگی و اجتماعی گشود و به شکلگیری نگرشهای عمیقتری نسبت به فرهنگهای مختلف کمک کرد.
شهرنوش پارسیپور فعالیتهای ادبی خود را از سنین نوجوانی آغاز کرد. او نویسندگی را در سن ۱۳ سالگی شروع کرد و از ۱۶ سالگی داستانهایش را با نام مستعار در نشریات مختلف منتشر میکرد.
نخستین رمان او، "سگ و زمستان بلند، در تابستان ۱۳۵۳ نوشته شد و بهسرعت مورد توجه قرار گرفت. این اثر نشاندهنده تواناییهای اولیه او در عرصه نویسندگی بود و بهطور قابل توجهی بر تحولات ادبیات معاصر ایران تأثیر گذاشت.
شهرنوش پارسیپور بهعنوان یک نویسنده فعال در زمینه مسائل اجتماعی و سیاسی نیز شناخته میشود.
او در تلویزیون ملی ایران تهیهکننده برنامه"زنان روستایی"بود و در بهمن ۱۳۵۳ به خاطر اعتراض به اعدام خسرو گلسرخی و کرامتالله دانشیان و دستگیری نویسندگان معروف، از تلویزیون استعفا داد. این اقدام شجاعانه او باعث شد تا مدتی بعد به خاطر فعالیتهایش بازداشت و ۵۴ روز در زندان به سر ببرد. این تجربیات، تأثیر عمیقی بر آثار و نگرشهای سیاسی و اجتماعی او گذاشت.
پس از تجربههای سختی که پارسیپور در ایران به خاطر فعالیتهای اجتماعی و سیاسیاش به دست آورد، او تصمیم به مهاجرت به خارج از کشور گرفت. در اواخر دهه ۷۰، بعد از انتشار کتاب "زنان بدون مردان" و ممنوع شدن آن در ایران، پارسیپور به آمریکا مهاجرت کرد. این مهاجرت به او فرصتی داد تا در حومه سانفرانسیسکو زندگی کند و به فعالیتهای فرهنگی و ادبی ادامه دهد. زندگی در آمریکا به او امکان داد تا آثارش را به زبانهای مختلف منتشر کند و بهطور مؤثری به ادبیات جهانی افزوده شود.
شهرنوش پارسیپور با آثار متنوع و تأثیرگذار خود، به یکی از نویسندگان برجسته معاصر تبدیل شده است. از جمله آثار مهم او میتوان به "طوبا و معنای شب" ، "عقل آبی" ، و "ماجرای ساده و کوچک روح درخت" اشاره کرد. این آثار بهویژه در داخل ایران شناخته شدهاند و به خاطر محتوای عمیق و مسائل اجتماعی و فرهنگی که بررسی میکنند، مورد تحسین قرار گرفتهاند.
شهرنوش پارسیپور در کنار رمانها، مجموعه داستانهای برجستهای نیز دارد که بهخوبی نمایانگر سبک نوشتاری او هستند. "آویزههای بلور" و "آداب صرف چای در حضور گرگ" از جمله این مجموعهها هستند که به بررسی جوانب مختلف زندگی و روانشناسی شخصیتها میپردازند. این مجموعهها نشاندهنده تنوع و عمق نگرشهای پارسیپور در ادبیات است.
آثار شهرنوش پارسیپور بهویژه در ایران تأثیرات عمیق و گستردهای بر فرهنگ و جامعه داشته است. کتابهای او بهخوبی به مسائل اجتماعی و فرهنگی پرداخته و به چالشهای مختلف زندگی پرداختهاند. "زنان بدون مردان" ، بهویژه، بهخاطر بررسی دقیق وضعیت زنان در جامعه ایرانی و نقد ساختارهای اجتماعی، مورد توجه ویژه قرار گرفته است.
در اسفند ۱۳۹۷، پارسیپور با انتشار ویدئویی در فیسبوک از مشکلات مالی خود در سن ۷۳ سالگی خبر داد. این ویدئو واکنشهای زیادی در شبکههای اجتماعی برانگیخت و به راهاندازی پویشی برای کمک به او انجامید. این پویش تنها در چهار روز با جمعآوری ۳۰۹۶۰ دلار به پایان رسید و نشاندهنده محبت و احترام جامعه فرهنگی به این نویسنده برجسته بود.
در سال ۲۰۱۰، شهرنوش پارسیپور از دانشگاه براون دکتری عالی ادبیات افتخاری دریافت کرد. این عنوان نشاندهنده ارزشهای برجسته ادبیات و تأثیر عمیق او بر فرهنگ جهانی است. علاوه بر این، او در همایشهای بینالمللی و جوایز ادبی دیگر نیز مورد تحسین قرار گرفته است که بهخوبی نمایانگر اهمیت و تاثیرگذاری آثار اوست.
در یک مصاحبه جنجالی، پارسیپور نظر خود را درباره صیغه (متعه) بیان کرد و تصریح کرد که با این قانون موافق است. او افزود که سوءاستفادههایی که از این قانون میشود، مسئلهای دیگر است که باید بهطور جداگانه بررسی شود. این نظرات باعث بحثهای گستردهای در جامعه فرهنگی و اجتماعی شد و نشاندهنده نگرش باز و تحلیلی او به مسائل مختلف اجتماعی است.
شهرنوش پارسیپور نویسندهای برجسته با آثار متنوعی در زمینههای مختلف ادبیات و ترجمه است. کتابشناسی او شامل رمانها، مجموعه داستانها، و ترجمههای مختلف است که به وضوح نشاندهنده تواناییهای چندگانه اوست. در زیر، فهرستی از آثار برجسته و فعالیتهای او را ارائه میدهیم:
سگ و زمستان بلند (۱۳۵۵)
طوبا و معنای شب (۱۳۶۸)
عقل آبی (۱۳۷۱)
ماجرای ساده و کوچک روح درخت (۱۳۷۸)
شیوا (۱۳۷۸)
بر بال باد نشستن (۱۳۸۱)
کمی بهار (۱۳۹۸)
تجربههای آزاد (۱۳۵۷، بازچاپ در ۱۳۷۱)
آویزههای بلور (مجموعه داستان، ۱۳۵۶)
زنان بدون مردان (۱۳۶۸)
آداب صرف چای در حضور گرگ (۱۳۷۲)
سایر تألیفات
توپک قرمز (داستان کوتاه، ۱۳۴۸)
ماجراهای کوچک
خاطرات زندان
گرما در سال صفر (۱۳۸۲)
شکار جادوگران در دهکده سلیم (شرلی جکسن)
پیراروانشناسی
رازهای اخترگویی، ئی چینگ (ایو تیفری، ۱۳۷۲)
از کنفسیوس تا راهپیمایی دراز (دلفین دولرس)
تاریخ چین (چهار جلد)
سیر باختر
لائودزه و مرشدان دائویی (ماکس کالتن مارک)
داستانهای مردان تمدنهای مختلف
صخره تانیوس (امین معلوف)
درخواست کمک مردمی (۱۳۹۷)
دکتری عالی ادبیات افتخاری از دانشگاه براون، ۲۰۱۰
شهرنوش پارسیپور، با زندگی پرفراز و نشیب و آثار ماندگارش، بهعنوان یکی از نویسندگان برجسته معاصر شناخته میشود. از فعالیتهای اجتماعی و سیاسی گرفته تا دستاوردهای ادبی و ترجمههای متعدد، او تأثیرات عمیق و گستردهای بر فرهنگ و ادبیات جهانی گذاشته است. آثار او، بهویژه در ایران، نشاندهنده تواناییهای برجسته ادبی و تحلیلهای عمیق اوست. زندگی و فعالیتهای او، نمونهای از پایداری و تعهد به فرهنگ و ادبیات است که برای نسلهای آینده الهامبخش خواهد بود.
گردآوری: بخش فرهنگ و هنر بیتوته