نام : آلن استوارت کونیگزبرگ
متولد ۳۰ نوامبر ۱۹۳۵
محل تولد: برانکس، نیویورک، ایالات متحده
پیشه کارگردان فیلم،نویسنده،بازیگرکمدین،موسیقیدان
سالهای فعالیت: ۱۹۵۶–اکنون
آثار: فیلمشناسی، کتابشناسی
وودی آلن در اول دسامبر سال ۱۹۳۵ در بروکلین نیویورک در یک خانوادهٔ یهودی ثروتمند به دنیا آمد. او هشت سال از دوران کودکیاش را در مدرسهٔ یهودیان طی کرد، بعد از آن در دبیرستانی به نام میدوود به تحصیلاتش ادامه داد. در آن هنگام موهای قرمز رنگ وی سبب شده بود تا در میان دوستان و همکلاسیهایش به «قرمز» معروف شود. آلن برای کسب درآمد، به نوشتن قطعات طنز و فروش آنها پرداخت. این قطعات در ستونهای طنز روزنامهها به چاپ میرسید.
بعد از آن در سال ۱۹۵۳ در دانشگاه سینمایی نیویورک ثبت نام کرد و بلافاصله در دورهای به نام «تولیدات سینمایی» مردود و مجبور به ترک دانشگاه گردید. بعد از آن به مدت دو سال با دستمزدی معادل هفتهای ۲۰ دلار، به نویسندگی برای کمدینی به نام دیوید آلبر (David Alber) مشغول بود. آنگاه وارد تلویزیون شد و به نوشتن متون برنامههای تلویزیونی پرداخت. آلن که از نوجوانی نواختن کلارینت را شروع نموده بود با وارد شدن به برنامههای تلویزیونی، اسم کوچک وودی هرمن نوازنده مشهور کلارینت را بر خود گذاشت.
وودی آلن به مدرسه دولتی می رفت. حدود ۸ سال در مدرسه عبری بود و از دبیرستان میدوود در کالج بروکلین فارغالتحصیل شد. وی هنگام دانش آموزی بیسبال را بیشتر مدرسه دوست داشت و البته استعداد استثنایی در تردستی و شعبدهبازی داشت.
در ۱۵ سالگی جوک نوشتن را برای ستون روزنامه شروع نمود تا پولی به دست آورد. در نهایت از او برای پیوستن به برنامه توسعه نویسنده NBC در سال ۱۹۹۵ دعوت شد و از همه مهمتر اینکه توانست ۲۵ دلار در هفته دستمزد دریافت کند. این برایش یک موفقیت بزرگ به حساب می آمد. وودی آلن به ۱۵ ساعت کار در روز و نوشتن معروف بوده است. در یکی از گزارشها در مورد زندگیاش، تخمین زده شد که فقط در سال ۱۹۶۲ بیش از ۲۰ هزار جوک برای کتاب های مصور نوشته است.
به مدت ۹ سال از ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۹ تعداد زیادی استندآپ کمدی اجرا نمود و سطح کارش را بالا برد. ولی در نخستین تلاشش برای حضور در صنعت سینما، موفقیتآمیز از آب درنیامد؛ در سال ۱۹۶۵ -یعنی درست در ۳۰ سالگیاش- به عنوان فیلمنامه نویس به یک پروژه سینمایی پیوست که موفق نشد.
برای آقای نابغه شکست معنی نداشت؛ در سال ۱۹۷۷ با فیل کمدی رمانتیک آنی هال با بازی دایان کیتون به موفقیت رسید و لباسهای دایان کیتون در آن فیلم مد شد. همین فیلم و موفقیتی که برای وودی آلن داشت سبب گردید تا حضورش در هالیوود ثابت شود.
آلن به مدت پنج سال در تلویزیون به فعالیت پرداخت و در آخر تصمیم گرفت استعدادش را در زمینه بازیگری هم امتحان کند. نخستین حضور او در مقام بازیگر در سال ۱۹۶۰ در کلوپی در منهتن بود. شخصیت کمدی متفاوت و خلاق سبب گردید که به سرعت نگاهها به سمت او خیره شود. در سال ۱۹۶۳ او به عنوان مهمان در بیشتر برنامههای گفتگوی تلویزیونی ظاهر میشد.
از بین آلبومهایش میتوان به سالهای نایتکلاب (۱۹۶۴–۱۹۶۸) و استندآپ کمیک (۱۹۷۸) اشاره نمود.
در آلبوم استندآپ کمیک وودی آلن یکی از بهترین کارهایش را نشان داد. او تجربهٔ پنج سال کار در تلویزیون را با فعالیتهایش در برنامههای طنز با هم ترکیب کرد و در یک محصول جمع آورد. توازن و اعتماد موجود در صدایش به زیبایی با شنونده ارتباط برقرار میکند. این آلبوم چکیده فعالیتهای او میان سالهای ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۹ است. عصبیبودن به عنوان مشخصه دائمی این شخصیت در جای جای سخنانش قابل لمس است.
اولین فیلمنامه او «تازه چه خبر پوسیکت؟» و اولین فیلمی که کارگردانی کرد «چه خبر، تایگر لیلی؟» است.
«چه خبر، تایگر لیلی؟» در اصل فیلمی ژاپنی بود که وودی آلن تنها با گفتار خندهآوری آن را دوبله کرد. در حقیقت اولین حضور او در جایگاه کارگردان به معنای متداول خود، فیلم «پول را بردار و فرار کن» بود. سپس در فیلم «دوباره بنواز، سام» بازی کرد و در ۱۹۷۷ با تولید و بازی در «آنی هال» دورهٔ تازه و مهمی را در کار خود شروع نمود.
راجر ایبرت، منتقد سینما، آلن را «یک گنجینهٔ سینما» توصیف کردهاست. آلن جوایز و افتخارات متعددی دریافت کردهاست. او ۱۶ نامزدی جایزه اسکار بهترین فیلمنامه غیراقتباسی دریافت کردهاست که از هر شخصی بیشتر است. او چهار جایزه اسکار، یکی برای بهترین کارگردانی و سه جایزه برای بهترین فیلمنامه غیراقتباسی دریافت کردهاست. او همچنین ۹ جایزه از آکادمی فیلم بریتانیا دریافت کردهاست.
در سال ۱۹۵۴ وودی آلن که نوزده سالش بود با «هارلین روزن» شانزده ساله ازدواج کرد. این دو در سال ۱۹۵۹ از یکدیگر جدا شدند. بعد از چند وقت، روزن از آلن بابت تصویر اشتباهی که از او در مصاحبههای تلویزیونیاش ارائه کرده بود شکایت کرد. همسر دوم آلن، «لوئیز لسر» بود که در سال ۱۹۶۶ با هم ازدواج کردند و در سال ۱۹۶۹ از یکدیگر جدا شدند.
در سال ۱۹۷۰ آلن وارد رابطه عاشقانهای با «دایان کیتون» شد. این رابطه پس از یک سال به آخر رسید، ولی کیتون در تعدادی از فیلمهای آلن از جمله آنی هال بازی کرد و برای این فیلم موفق به دریافت جایزه اسکار بهترین هنرپیشه زن شد.
گفته میشود فیلمنامه این فیلم مشخصاً برای دایان کیتون نوشته شده که نام حقیقی او دایان هال است. مارشال مک لوهان نظریهپرداز دهکده جهانی نیز در این فیلم یک نقش کوتاه و حاشیهای بازی کرد. میا فارو، شریک بعدی زندگی آلن، پس از ۱۲ سال در سال ۱۹۹۲ از او جدا شد و بیان داشت که آلن از دخترش، «دیلن»، هنگامی که هفت سال داشته سوء استفاده کردهاست و با دخترخواندهاش، «سون-یی پرون» نیز رابطه دارد.
البته اتهامات وارده از طرف فارو همچنان در هالهای از ابهام است. بعد از آن آلن و پرون این رابطه را تأیید و در سال ۱۹۹۷ با هم ازدواج کردند. وودی آلن در یک مصاحبه در سال ۲۰۰۸ خود را به عنوان یک «بیخدای مبارز فرویدی» توصیف میکند.
- اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم آنی هال، ۱۹۷۷
- اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم آنی هال (همراه مارشال بریکمن)، ۱۹۷۷
- نامزد اسکار بهترین بازیگر نقش اول برای فیلم آنی هال
- نامزد اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم داخلی
- نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم داخلی
- نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم منهتن (همراه مارشال بریکمن)
- نامزد اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم برادوی دنی رز
- نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم برادوی دنی رز
- نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم رز ارغوانی قاهره
- اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی برای فیلم هانا و خواهرانش، ۱۹۸۶
- نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم هانا و خواهرانش،
- نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم روزگار رادیو،
- نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم جنایت و جنحه،
- نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم آلیس،
- نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم زن و شوهرها،
- نامزد اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم گلولهها بر فراز برادوی، ۱۹۹۴
- نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم گلولهها بر فراز برادوی، ۱۹۹۴(همراه داگلاس مکگراث)
- نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم آفرودیت توانا، ۱۹۹۵
- نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم هری ساختارشکن، ۱۹۹۷
- نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم امتیاز نهایی، ۲۰۰۵
- اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم نیمهشب در پاریس، ۲۰۱۲
گردآوری: بخش فرهنگ و هنر بیتوته