آداب و رسوم مراسم عقد کنان در شهرهای مختلف

آداب رسوم مراسم عقد کنان در شهرهای مختلف ایران 

تاریخچه مراسم عقد کنان

مراسم عقد یکی از مهم ترین مراسمی است که پس از بله برون و پیش از عروسی برگزار میشود. برگزاری این مراسم در شهرهای مختلف ایران با رسوم متفاوتی همراه است. برگزاری این مراسم ریشه در ایران باستان و آئین زرشت دارد و پس از مراسم بله برون و آشنایی دو خانواده، آنها به برپا کردن جشن عقد کنان میپردازند. برای برگزاری عقد کنان میتوان از دفتر عقد یا منزل و... استفاده کرد که بستگی به سلیقه خودتان دارد.

از آنجایی که معمولا برگزاری این مراسم به عهده خانواده عروس است، آقا داماد همراه خانواده با کیک یا شیرینی و گل به مراسم میروند. به دلیل مخارج بالای برگزاری مراسم های مختلف و خرید وسایل و کالاهای مورد نیاز عروس و دامادها، در گذشته خانواده ها سعی میکردند با خرید هدایا یا هدیه های نقدی به عروس و داماد در شروع زندگی مشترکشان کمک کنند و بخشی از وسایل مورد نیاز آنها را تامین کنند. البته امروزه با بیشتر شدن قدرت خرید مردم افراد بسیاری پیش از ازدواج از وسایل لوکس یا ضروری که مورد نیازشان است استفاده میکنند و شاید نداشتن برخی وسایل برای مدت کوتاهی آنچنان برایشان مهم نباشد. با این حال این مراسم همچنان در ایران برگزار میشود و باید به نکات مهمی برای برگزاری و آداب رسوم مراسم عقد کنان توجه کنید.

برگزاری مراسم عقد به عهده کیست؟

در برخی مناطق این مراسم را خانواه تازه عروس برگزار میکنند و در مناطق دیگر نیز خانواده های عروس و داماد به کمک یکدیگر مراسم عقد را برپا کرده و رسم و رسوماتی را به جای می آورند که از جمله آن میتوان به تهیه شام و برخی از کالاهای مورد نیاز توسط خانواده داماد اشاره کرد. روش سومی نیز برای برپایی جشن عقد وجود دارد که بیشتر در شمال ایران رایج است. در این روش خانواده های عروس و داماد مراسمی متفاوت را برگزار میکنند و در روز پایانی با ملحق شدن به یکدیگر، باهم آشنا میشوند.

به طور کلی توافق در رابطه با موضوعات مرتبط به مراسم عقد مانند وظایف هریک از خانواده ها، زمان برگزاری جشن، نحوه برگزاری عقد کنان و... در مراسم بله برون و با توجه به سلیقه و فرهنگ افراد صورت میگیرد. همچنین مهریه عروس نیز پیش از مراسم عقد تعیین میشود و سعی می‌کنند همه چیز در این روز ساده و راحت تر انجام شود.

آداب و رسوم مراسم عقد در ایران

آداب و رسم های مختلفی برای برگزاری عقد کنان در شهرهای مختلف ایران وجود دارند که بسیاری از آنها مشابه یکدیگر هستند. رسم مشترکی که در شهرهای مختلف دیده میشود پهن کردن سفره عقد است. 

در این مراسم سفره ای بر روی زمین پهن میشود و عروس و داماد بر سر آن می نشینند. سپس عاقد به خواندن ختبه عقد می‌پردازد. سفره عقد معمولا شامل پارچه ترمه ای است که روی یک پارچه سفید رنگ پهن میشود و دیگر اجزای این سفره روی آن قرار میگیرند که با توجه به اعتقادات خود میتوانید از موارد بسیاری استفاده کنید. برخی از وسایلی که در سفره عقد مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از:

● آینه و شمعدان

آینه و شمعدان به عنوان یکی از مهم ترین اجزای سفره عقد

آینه به عنوان نمادی از صاف و زلال بودن روبروی عروس داماد قرار میگیرد تا آنها یکدیگر را در آینه ببیند و حسشان نسبت به یکدیگر همچون آینه صاف و صادق باشد. دو شمعدان نیز در دو طرف آینه قرار میگیرند و شمع های روشن آن نمادی از روشنایی و گرمی پیوند زوج هاست.

● نبات

از نبات به عنوان نمادی از شیرینی دوران زندگی در مراسم عقد کنان استفاده میشود. معمولا در این مراسم از نبات با کیفیت و زعفرانی استفاده میشود و برای تزئین آن میتوانید از چیدن در ظروف چند طبقه یا شیک و ساده به همراه تور و روبان و... استفاده کنید.

● نان و پنیر و سبزی

نان به عنوان برکتی در زندگی شناخته میشود و گذاشتن پنیر در کنار آن نشانگر وسعت روزی است. سبزی نیز نمادی از سلامتی و سرسبزی است. برای تزئین این مورد با توجه به خلاقیت خود میتوانید از روش هایی مانند درست کردن لقمه های کوچک و چیدن آنها در ظرف یا موارد دیگر استفاده کنید. 

● تخم مرغ

از تخم مرغ میتوانید به عنوان نمادی از تولید و تداوم نسل استفاده کنید. تعداد تخم مرغ و نوع تزئین آن کاملا به سلیقه و اعتقادات افراد بستگی دارد. 

● سکه

سکه نمادی از رزق و روزی است به همین دلیل از سکه های طلا یا سکه با رنگ طلایی در سفره عقد استفاده میشود.

● گردو، بادام و فندق

گردو، بادام و فندق با اهداف و معانی بسیاری مورد استفاده قرار می گیرند

درخت گردو نمادی از عمر طولانی است و استفاده از گردو در سفره مراسم عقد کنان بسیار رایج است.

بادام نیز به نیت نوه دار شدن استفاده میشود که ریشه ای در اعتقادات قدیمی دارد.

همچنین میتوان استفاده از گردو و بادام یا فندق را نشانی از گسترده بودن سفره عقد و برکت الهی دانست.

● میوه‌های رنگین مانند سیب یا انار

قرار دادن این میوه ها در سفره عقد در جهت برخورداری عروس و داماد از همه نعمت های الهی در انواع مختلف است و رنگ های آنها نیز با متنوع کردن سفره عقد، باعث زیبایی بیشتر آن میشوتد.

● گل

استفاده از گل در سفره عقد امری بدیهی است و به عنوان نشانی از طراوت و شادابی شناخته میشود. برای گل آرایی سفره عقد با توجه به سلیقه خود عمل کنید. استفاده از گل رز قرمز که نمادی از عشق و محبت است در سفره عقد بسیار رایج است.

● حلقه

مهم ترین بخش مراسم عقد کنان دست کردن حلقه به عنوان نشانی از تعهد است

اصلی ترین عضو سفره عقد یک جفت حلقه هم شکل هستند که در جعبه ای زیبا قرار داده میشوند و جایگاه مناسبی از سفره را به خود اختصاص میدهند. استفاده از حلقه در انگشت چهارم دست چپ به دلیل وجود یک رگ مستقیم به قلب در این انگشت میباشد. مزیت دیگری که در استفاده از حلقه در این انگشت وجود دارد، استفاده کمتر از دست چپ در اکثر افراد و کم شدن خطر آسیب دیدن حلقه میباشد.

● اسپند و منقل آتش

همانطور که میدانید اسپند برای دور شدن چشم بد و حسود دود میشود. برای دود کردن اسپند در مراسم عقد از منقل آتش کوچکی در ابتدای مراسم پیش از نشستن عروس و داماد استفاده میشود.

● قو

قو تنها حیوانی است که پس از مرگ جفتش هرگز سراغ جفت دیگری نمیرود و به عنوان نمادی از تعهد شناخته میشود. به همین دلیل استفاده از مجسمه قو در مراسم عقد کنان و سفره عقد بسیار رایج است.

- کله قند برای مراسم عقد

آداب و رسوم قند ساییدن بر روی سر عروس و داماد هنگام خواندن خطبه عقد در ایران رایج است. کله قند به عنوان نمادی از شادی و شیرینی در مراسم عقد کنان مورد استفاده قرار میگیرد. معمولا هنگام خواندن خطبه عقد دو نفر توری کوچکی روی سر عروس و داماد میگیرند و فردی به ساییدن دو کله قند کوچک و هم اندازه روی سر آنها مشغول میشود که نشان دهنده آرزوی باریدن شادی و شیرینی بر سر آنهاست.

- عسل در مراسم عقد کنان

عسل در ظرفی کوچک برای مراسم عقد کنان به کار میرود. عروس و داماد در این مراسم با گذاشتن عسل در دهان یکدیگر به نوعی متعهد میشوند تا لحظات شاد و شیرینی برای یکدیگر بسازند.

مراسم عقد کنان در شهرهای مختلف ایران

همانطور که متوجه شدید آداب و رسوم مراسم عقد کنان در ایران معمولا به یک شکل صورت میگیرد و با تغییرات کمی همراه است. با توجه به اعتقادات خود و باورهایی که در مناطق شما وجود دارد میتوانید برای برگزاری این مراسم اقدام کنید. برخی از رسوم جالب مراسم عقد کنان در شهرهای مختلف ایران عبارتند از:

- تبریز

بستن شال سرخ به کمر به عنوان آداب و رسوم مراسم عقد کنان در تبریز رایج است. بدین منظور برادر داماد در این مراسم شال سرخی را سه بار از بالای سر یا زیر پاهای عروس خانم رد کرده و آنرا به دور کمرش گره میزند و در همین حین برایش آرزوی خوشبختی میکند. گاهی در همین میان پولی به عنوان هدیه و تکه نانی به نشانه خیر و برکت زندگی در آن قرار داده میشود.

- اصفهان

خنچه های مدرن اصفهان

مهم ترین رسمی که در عقد کنان میان مردم اصفهان رایج است خنچه بردن شب قبل از مراسم عقد میباشد. در زمان های قدیم خنچه شامل حنا، صابون، قند، شربت، شیرینی کرکی یا برنجی، نقل و... بود. امروزه این تشریفات تجملاتی تر شده و تمامی خرید های عروسی در ظروف نقره یا سبدهای چوبی و موارد مشابه  قرار داده میشوند، برای تزئین آنها نیز از نوارهای رنگی استفاده میکنند و پس از رسیدن به منزل عروس به جشن و شادمانی میپردازند.

- شیراز

مردم شیراز یک رسم هیجان انگیز و متفاوت تر نسبت به آداب رسوم مراسم عقد کنان در شهرهای مختلف ایران دارند که به آن مراسم سوری عقد گفته میشود. این رسم در واقع دورهمی دوستانه ای است که تنها با حضور افراد جوان از دوستان و اقوام عروس و داماد همراه است. مهمانان معمولا با هدایایی در این مراسم حاضر میشوند که رایج ترین هدیه ها شامل پارچه های مرغوب و زیبای شیراز است.

- یزد

در یزد در صورتی که عقد و عروسی به صورت جداگانه برگزار شوند، هزینه مراسم عقد کنان به عهده خانواده دختر است و داماد نیز هزینه های جانبی مانند هزینه آرایشگاه را میپردازد.

معمولا برای برگزاری مراسم عقد کنان در یزد از تالار استفاده میشود،‌ در غیر این صورت منزل عروس مکان مورد نظر خانواده هاست و تقریبا رسم های دیگر مشابه آداب شهرهای دیگر است اما اشعار سنتی و جالبی مانند «میسابم و میسابم میدوزم و میدوزم مهر عروس به دل داماد، مهر داماد به دل عروس» و... را میخوانند و از زوج های جوان دیگر نیز نام میبرند.

وظایف خانواده داماد در مراسم عقد

تهیه شام عروسی یکی از وظایف اصلی خانواده داماد

تا اینجای مقاله با آداب و رسوم مراسم عقد کنان شهرهای مختلف آشنا شدید و شاید برای شما نیز سوالی مشابه وظایف دقیق خانواده داماد بر اساس سنت ها پیش آمده باشد. این وظایف و مسئولیت ها در بله برون توافق میشوند و معمولا شامل این موارد هستند:

● خرید حلقه

● خرید هدیه مناسب برای عروس

● سرویس طلا

● لباس عقد و نامزدی

● عطر و ادکلن

● مانتو و روسری

● چادر

● تامین هزینه های محضر

● تهیه لیست مهمانان و معرفی آنها به خانواده عروس

● تهیه شام عقد (پذیرایی از مهمانان در خانه عروس یا مکانی دیگر مانند تالار و...)

هدایای مراسم عقد کنان

هدایای مراسم عقد کنان میتواند به صورت سلیقه ای انتخاب شوند. زیرلفظی به عنوان مهم ترین هدیه ای که خانواده داماد برای عروس تهیه میکنند شناخته میشود و معمولا شامل سرویس های طلاست اما بهتر است جهت خرید هدیه هایی کاربردی و به درد بخور با تازه عروس و داماد مشورت کنید. ممکن است برخی به طلا حساسیت داشته باشند یا به دلایلی دیگر از سرویس های طلا خوششان نیاید که در این صورت هدایای کارآمدی مانند سکه های طلا، کارت های هدیه و... که در شروع زندگی به کمک آنها می‌آید انتخاب مناسبی هستند.

زمان برگزاری مراسم عقد کنان

یکی از موارد بسیار مهم تعیین زمان مناسب برای مراسم عقد کنان است. در بسیاری از شهرهای ایران مانند اصفهان و... از عید ها یا تاریخ هایی که همراه جشن و پایکوبی عمومی همراه است برای برگزاری مراسم عقد کنان استفاده میشود. امروزه استفاده از تاریخ های خاص و رند مانند 99/9/9 یا موارد مشابه نیز مورد توجه افراد بسیاری است. همچنین تاریخ های خاصی مانند تاریخ اولین دیدار یا تاریخ آشنایی و... برای برگزاری مراسم های عروسی و عقد کنان گزینه ای مناسب هستند.

فاصله عقد تا عروسی

در صورتی که این دو مراسم به صورت جداگانه برگزار شوند، در مناسبت ها و عیدهای مختلف خانواده ها با هدیه دادن به تازه عروس و داماد و دورهمی، به وقت گذراندن و شادی میپردازند.

گردآوری:بخش فرهنگی بیتوته