کپک‌ها می‌توانند سمومی تولید کنند که باعث مسمومیت غذایی شوند
حتماً برای همه‌ی ما پیش آمده که موقع خوردن نان، ناگهان با لکه‌های سبز و سیاه کپک مواجه شده باشیم. یا اینکه در یخچال را باز می‌کنیم و می‌بینیم نانی که گذاشته بودیم، حالا پر از کپک شده است. در این صورت، تعجب می‌کنید که آیا می‌توانید قسمت‌های کپک زده را بردارید و قسمت‌هایی را که به نظر می‌رسد در شرایط خوبی هستند بخورید.
چگونه باید عمل کرد؟ آیا اگر به طور تصادفی آن را بخورید، می‌توانید بیمار شوید؟ برای پاسخ به این سوالات، در زیر توضیح خواهیم داد که اگر نان کپک زده بخورید چه اتفاقی می‌افتد و آیا می‌توانید قسمت‌های آسیب دیده را برش دهید یا خیر. همچنین چند نکته برای تازه نگه داشتن نان آورده شده است.
ریشه‌های کپک اغلب به تمام قسمت‌های نان نفوذ می‌کنند
نگران نباشید! اگرچه احتمال ناراحتی گوارشی وجود دارد، اما بعید است که پس از خوردن یک تکه نان کپک زده، مسمومیت غذایی را تجربه کنید. اگر تازه متوجه شده‌اید که به اشتباه غذای آسیب دیده را خورده‌اید، آرام باشید و به هرگونه علائم احتمالی توجه کنید.
تا زمانی که سیستم ایمنی شما سالم باشد، بعید است که عواقب دیگری به جز احساس تنفر در آن زمان داشته باشید. با این حال، باید مراقب علائمی مانند حالت تهوع، اسهال، استفراغ، تب یا مشکل تنفسی باشید.
در برخی افراد، برخی از کپک‌های موجود در نان می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک شوند که می‌توانند تهدید کننده زندگی و سلامت باشند. در این صورت، مراجعه فوری به پزشک ضروری است. اینکه این واکنش خفیف یا شدید، فوری یا با تأخیر باشد، تا حد زیادی به نوع کپک بستگی دارد.
گاهی ممکن است پس از خوردن نان کپک زده، دچار حالت تهوع یا درد معده شوید. با این حال، به احتمال زیاد، هیچ اتفاقی نخواهد افتاد، زیرا بیشتر کپک‌های موجود در این غذا بی ضرر هستند. اگر به یک کپک خاص حساسیت داشته باشید، می‌توانید بیمار شوید.
قبل از ادامه، بیایید مقداری اطلاعات به شما بدهیم. کپکی که با چشم غیرمسلح روی نان می‌بینید، یک رشد قارچی است. آن قسمت‌های کرکی که معمولاً به رنگ سفید، زرد، سبز، خاکستری یا سیاه ظاهر می‌شوند، کلونی‌هایی از هاگ‌ها هستند که وظیفه تکثیر قارچ را دارند.
خود هاگ‌ها بسیار کوچک، تقریباً میکروسکوپی هستند و از طریق هوا بدون اینکه توسط چشم غیرمسلح دیده شوند، حمل می‌شوند. بنابراین، آنها قادر به رسیدن به سطوحی هستند که شرایط لازم برای رشد و نمو آنها را فراهم می‌کنند. در این مورد، نان.
وقتی نان در فضای باز رها می‌شود (چه در حین فرآیند تولید، فروش یا دست زدن در خانه) هاگ‌ها روی آن ته نشین می‌شوند. با گذشت زمان، به ویژه اگر دما گرم باشد، آنها تکثیر می‌شوند و باعث ظهور کپک می‌شوند. این کل فرآیند در صورت فراهم کردن رطوبت و گرما توسط نگهداری یا بسته‌بندی غذا ترجیح داده می‌شود. مواد استفاده شده برای تهیه نان نیز یک عامل هستند.
انواع مختلفی از قارچ‌ها روی نان رشد می‌کنند که ظاهر و رنگ آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. رایج‌ترین آنها عبارتند از:
• پنیسیلیوم: این نوع کپک برای اکثر افراد بی ضرر است و منبع آنتی‌بیوتیک مشهور پنیسیلین است. با این حال، برخی افراد ممکن است به آن حساسیت داشته باشند. در ابتدا سفید به نظر می‌رسد، اما بعداً به رنگ آبی-سبز یا زیتونی-خاکستری می‌شود.
• ریزوپوس استولونیفر: این به طور عامیانه به عنوان کپک سیاه روی نان شناخته می‌شود. این سمومی تولید می‌کند که در بیماران با سیستم ایمنی ضعیف مضر هستند.
• کلادوسپوریوم: این یکی از رایج‌ترین قارچ‌های داخل ساختمان است. رنگ آن از سبز تیره تا سیاه متغیر است. معمولاً برای افرادی که آلرژی دارند تحریک‌کننده‌ترین است.
• آسپرژیلوس: اینها معمولاً در غذاهایی مانند میوه‌ها و نان یافت می‌شوند. آنها ظاهری مخملی دارند و سفید رنگ هستند با رنگ‌های آبی، خاکستری-سبز و زرد. آنها مایکوتوکسین‌هایی تولید می‌کنند که باعث ناراحتی معده می‌شوند. علاوه بر این، آنها میکروبیوتای روده را تغییر می‌دهند.
برای حفظ سلامتی از خوردن هرگونه نان کپک زده خودداری کنید
ممکن است لکه‌های کپک را فقط در برخی قسمت‌های کوچک نان یا فقط در چند برش مشاهده کنید، در حالی که بقیه، با چشم غیرمسلح، به نظر می‌رسد در شرایط خوبی باشد. بنابراین، ممکن است نتیجه بگیرید که ایمن است که قسمت‌های آسیب دیده را برش دهید و بقیه را مصرف کنید. اما آیا این درست است؟ آیا این روش واقعاً ایمن است؟
پاسخ یک «نه» قاطع است. باید در نظر داشته باشید که این یک غذای مرطوب و متخلخل است که تمام شرایط لازم برای رشد قارچ را فراهم می‌کند. و اگرچه اینها در کل قطعه قابل مشاهده نیستند، احتمالاً ریشه‌های میکروسکوپی آنها در حال حاضر در سراسر محصول پخش شده‌اند. همچنین می‌تواند همزمان با باکتری‌ها و چندین نوع قارچ آلوده شود. در حالی که بسیاری بی ضرر هستند، هیچ راهی برای تأیید وجود ندارد.
خطر این امر، قرار گرفتن احتمالی در معرض مایکوتوکسین‌هایی است که می‌توانند هر چیزی را از علائم گوارشی (تهوع، استفراغ، درد شکم و اسهال) تا واکنش‌های جدی‌تر مانند مشکلات تنفسی، ضعف ایمنی و مشکلات کلیوی و کبدی، و غیره ایجاد کنند.
ممکن است پس از خوردن نان کپک زده بیمار نشوید. این تا حد زیادی به نوع کپک مورد نظر و میزان مصرف بستگی دارد اما بیشتر به سطح پاسخ سیستم ایمنی شما بستگی دارد.
اگر مستعد آلرژی هستید یا سابقه آلرژی به کپک دارید، احتمال ابتلا به عوارض بیشتر است. اکنون، هیچ داده دقیقی برای تعیین اینکه چه زمانی علائم را تجربه خواهید کرد وجود ندارد. گاهی این اتفاق فوری است، اما در موارد دیگر، واکنش‌ها با تأخیر رخ می‌دهند.
مهم‌ترین نکته این است که پس از خوردن غذای کپک زده هوشیار باشید. اگر علائمی مانند درد شکم، حالت تهوع، استفراغ یا اسهال را تجربه کردید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. برخی از افراد در معرض خطر بالاتر ابتلا به بیماری عبارتند از:
• کودکان خردسال
• زنان باردار
• بیماران مبتلا به دیابت
• بزرگسالان بالای 65 سال
• افرادی با سیستم ایمنی ضعیف (بیماران مبتلا به بیماری ریه، بیماری قلبی، سرطان و ویروس نقص ایمنی انسانی - HIV)
باید در نظر بگیرید که برخی از مایکوتوکسین‌های موجود در کپک‌های غذایی می‌توانند محیط میکروبیوتای روده را تغییر دهند. با از بین بردن باکتری‌های مفید در روده، آنها خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن را افزایش می‌دهند. با این حال، این وضعیت معمولاً با مصرف زیاد یا طولانی مدت رخ می‌دهد.
نان را در فریزر نگهداری کنید تا مدت بیشتری تازه بماند
برخی از کپک‌ها در غذا برای خوردن بی خطر هستند، مانند پنیر آبی. در سبزیجات سخت دیگر مانند هویج، فلفل دلمه‌ای و کلم، گسترش این میکروارگانیسم‌ها دشوارتر است، بنابراین خطر کم است و قسمت آسیب دیده را می‌توان برداشت.
با این حال، وقتی صحبت از غذاهایی مانند نان می‌شود (که نرم، مرطوب و متخلخل هستند) عاقلانه‌ترین کار دور انداختن کل محصول است. همین امر در مورد محصولاتی مانند ماست، سوسیس، کره، ژله و میوه‌ها و سبزیجات نرم (خیار، گوجه فرنگی، هلو و غیره) نیز صدق می‌کند.
ایمنی سایر غذاها به شرایط بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر کپک‌ها روی پوست باشند، بعید است که روی میوه باشند مگر اینکه هنگام پوست کندن علائم واضحی مانند لکه‌های تیره یا بوی نامطبوع نشان دهند.
ماندگاری نان بسته به اینکه خانگی باشد یا صنعتی پخته شده تغییر می‌کند. به طور کلی، نان خانگی یا دست‌ساز در انبار سه تا چهار روز و در فریزر دو تا سه ماه ماندگاری دارد.
در همین حال، نان تجاری تا دو هفته در دمای اتاق یا در یخچال و تا پنج ماه در فریزر ماندگاری دارد. این به این دلیل است که آنها حاوی مواد نگهدارنده شیمیایی مانند پروپیونات کلسیم و اسید سوربیک هستند که از رشد قارچ جلوگیری می‌کنند.
با رعایت بهداشت هنگام تهیه و نگهداری نان از کپک زدن آن جلوگیری کنید
چندین عامل احتمال رشد کپک روی نان را افزایش می‌دهند. روش تهیه، مواد افزودنی و نوع نگهداری برخی از مرتبط‌ترین موارد هستند. حتی اگر می‌خواهید نان را برای مدت طولانی تازه نگه دارید، می‌توانید توصیه‌های زیر را اجرا کنید.
به یاد داشته باشید که کپک در محیط‌های گرم و مرطوب راحت‌تر رشد می‌کند. هنگام نگهداری نان بسیار داغ، بخار این شرایط را ترویج می‌کند. بنابراین، قبل از قرار دادن آن در انبار، روی پیشخوان یا در بسته‌بندی، اجازه دهید خنک شود.
اگرچه آنها قابل مشاهده نیستند، هاگ‌های کپک در هوا وجود دارند. یکی از راه‌های کاهش تماس آنها با نان، پوشاندن آن قبل از مصرف است. کیسه‌های پارچه‌ای و کیسه‌های نان بهترین گزینه‌ها در نظر گرفته می‌شوند، پس از آن کیسه‌های کاغذی.
پس از قرار دادن نان در کیسه یا جا نانی، فضای آشپزخانه‌ای خنک، خشک و ترجیحاً تاریک پیدا کنید. اطمینان حاصل کنید که هیچ وسیله‌ای برای تولید گرما در نزدیکی وجود ندارد. همچنین، کابینت باید تمیز و عاری از رطوبت باشد.
در حالی که در یخچال قرار دادن نان یک گزینه خوب برای جلوگیری از رشد کپک‌ها است، بهتر است آن را منجمد کنید. چرا؟ این روش نگهداری بافت را تغییر نمی‌دهد و ماندگاری غذا را افزایش می‌دهد. شما فقط باید نان ها را برش دهید تا بتوانید آنها را بیرون بیاورید و قسمت‌های مورد نیاز را گرم کنید.
نکته جالب: نان بدون گلوتن بیشتر مستعد رشد کپک است. به همین دلیل اغلب منجمد توزیع می‌شود.
در حال حاضر، نان خمیر ترش یکی از گزینه‌های توصیه شده برای لذت بردن از این غذای تازه و بدون مواد نگهدارنده است. ماندگاری آن به دلیل آنزیم‌های طبیعی موجود در آن، علاوه بر چربی، بیشتر است. در واقع، برخی از دستور العمل‌های این تنوع حاوی باکتری‌های اسید لاکتیک (پروبیوتیک‌ها) هستند که با تولید اسیدها از رشد کپک جلوگیری می‌کنند.
برخی از دستور العمل‌های نان خانگی، گنجاندن برخی ادویه‌ها مانند دارچین و میخک یا سرکه سیب را به عنوان یک ترفند برای حفظ و جلوگیری از تکثیر قارچ‌ها پیشنهاد می‌کنند. نقطه ضعف؟ آنها طعم و عطر محصول نهایی را تغییر می‌دهند. اما اگر این مشکلی برای شما نیست، این یک گزینه خوب است.
کپک‌ها می‌توانند آلرژی و مشکلات تنفسی ایجاد کنند
1. آیا می‌توان قسمت‌های کپک زده نان را جدا کرد و بقیه را خورد؟
خیر، ریشه‌های کپک اغلب به قسمت‌های دیگر نان نیز نفوذ می‌کنند، حتی اگر به ظاهر سالم به نظر برسند.
2. آیا حیوانات خانگی می‌توانند نان کپک زده بخورند؟
خیر، حیوانات خانگی نیز مانند انسان‌ها به سموم تولید شده توسط کپک حساس هستند. خوردن نان کپک زده می‌تواند باعث مسمومیت غذایی در حیوانات خانگی شود.
3. آیا نان کپک زده قابل بازیافت است؟
خیر، نان کپک زده را نباید بازیافت کرد. زیرا می‌تواند باعث آلودگی سایر مواد غذایی شود و همچنین محیط زیست را آلوده کند. بهترین کار این است که نان کپک زده را در سطل زباله بریزید.
4. آیا نان تست شده کپک زده نیز خطرناک است؟
بله، حتی نان تست شده کپک زده نیز می‌تواند خطرناک باشد. زیرا حرارت دیدن نان باعث از بین رفتن تمامی سموم تولید شده توسط کپک نمی‌شود.
5. آیا بوی نان کپک زده خطرناک است؟
استنشاق اسپورهای کپک می‌تواند باعث ایجاد آلرژی و مشکلات تنفسی شود. بنابراین، بهتر است از استنشاق بوی نان کپک زده خودداری کنید.
6. در صورت مشاهده کپک روی نان چه باید کرد؟
در صورت مشاهده کپک روی نان، بهترین کار این است که آن را دور بریزید. حتی اگر فقط یک قسمت کوچک از نان کپک زده باشد، بهتر است کل نان را دور بریزید.
در نهایت، خوردن نان کپک زده به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. حتی اگر فقط قسمت کوچکی از نان کپک زده باشد، ریشه‌های کپک ممکن است به تمام قسمت‌های نان نفوذ کرده باشد و جداسازی قسمت‌های سالم از قسمت‌های کپک زده تقریباً غیرممکن است. کپک‌ها می‌توانند سمومی تولید کنند که برای سلامتی مضر هستند و باعث مسمومیت غذایی شوند. بنابراین، برای حفظ سلامتی خود و خانواده‌تان، بهتر است هرگونه نان کپک زده را دور بریزید و به جای آن، به روش‌های صحیح نگهداری از نان توجه کنید تا از کپک زدن آن جلوگیری شود.
به یاد داشته باشید پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با رعایت نکات ساده‌ای مانند نگهداری نان در جای خشک و خنک، استفاده از ظروف در بسته و فریز کردن نان، می‌توانید از کپک زدن آن جلوگیری کرده و از خوردن نان تازه و سالم لذت ببرید.
گردآوری:بخش سلامت بیتوته
