پای سنگرمانده در اثر قرار گرفتن طولانی مدت پا در محیط مرطوب ایجاد می‌شود
پای سنگرمانده، بیماری است که ریشه در شرایط سخت و طاقت‌فرسای جنگ دارد. این عارضه عمدتاً در اثر قرار گرفتن طولانی‌مدت پا در معرض سرما و رطوبت شدید ایجاد می‌شود. نام این بیماری از شرایطی نشأت می‌گیرد که سربازان در جنگ جهانی اول در سنگرها تجربه می‌کردند. آن‌ها مجبور بودند ساعت‌ها در آب و هوای سرد و مرطوب سنگرها بایستند که منجر به آسیب شدید به پاهایشان می‌شد.
پای سنگرمانده اغلب در نظامیان یا کوهنوردان دیده می‌شود
پای سَنگَرمانده (به انگلیسی: Trench Foot) یک اختلال پای غوطه‌ور است که در اثر قرار گرفتن در معرض سرما و رطوبت ایجاد می‌شود. این زمانی اتفاق می‌افتد که شما برای مدت طولانی، معمولاً روزها، جوراب‌ها یا کفش‌های سرد و مرطوب پوشیده‌اید. اگرچه دمای سرد در پای سنگرمانده نقش دارد، اما این بیماری به دلیل یخ‌زدگی (مانند سرمازدگی) نیست.
پای سنگرمانده و سایر اختلالات پای غوطه‌ور بسته به دمای قرار گرفتن در معرض شرایط غیر یخ‌زده و مرطوب (و گاهی شرایط غیر بهداشتی) متفاوت هستند. دو نوع دیگر پای غوطه‌ور آب گرم و پای غوطه‌ور گرمسیری هستند.
پای سنگرمانده می‌تواند منجر به تجزیه پوست و بافت شود که باعث ایجاد زخم‌ها و تاول‌های دردناک می‌شود؛ همچنین می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های باکتریایی یا قارچی را افزایش دهد.
اگرچه پای سنگرمانده برای اولین بار در سال 1812 توسط یک جراح ارتش فرانسه توصیف شد، اما در طول جنگ جهانی اول، زمانی که جنگ سنگری یک تاکتیک رزمی رایج در اروپا بود، شناخته شد. سربازان خود را برای مدت طولانی در سنگرها ایستاده در آب و گل پیدا کردند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که بیش از 20،000 سرباز بریتانیایی در طول جنگ جهانی اول به دلیل پای سنگرمانده تحت درمان قرار گرفتند. تخمین زده می‌شود که تقریباً 75،000 سرباز بریتانیایی و 2،000 سرباز آمریکایی به دلیل شرایط بهداشتی که شامل عوارض پای سنگرمانده (یا شرایطی که به دلیل این اختلال پیچیده شده بود) جان خود را از دست دادند.
در طول جنگ جهانی اول، سربازان مبتلا به پای سنگرمانده با استراحت در رختخواب و انواع مختلف درمان‌های پا که می‌توانست شامل تریاک، سرب، الکل و غیره باشد، درمان شدند.
پیشگیری مهم‌ترین استراتژی برای مدیریت پای سنگرمانده بود. سربازان موظف بودند روزانه پاهای خود را معاینه کنند، سه جفت جوراب حمل کنند و جوراب‌های خشک را حداقل دو بار در روز عوض کنند. نیروها نیز چرخش داشتند و سنگرها با استفاده از تخته‌های چوبی تا حد ممکن خشک نگه داشته می‌شدند تا سربازان در آب راه نروند. این اقدامات باعث کاهش شیوع پای سنگرمانده شد.
درد مداوم و شدید یکی از علائم اصلی پای سنگرمانده است
علت اصلی پای سنگرمانده، قرار گرفتن پاها برای مدت طولانی در معرض سرما و رطوبت است. وقتی پاها خیس می‌شوند، 25 برابر سریع‌تر از پاهای خشک گرما را از دست می‌دهند. اما، برخلاف سرمازدگی، این بدون دمای انجماد رخ می‌دهد. این بیماری معمولاً در اثر قرار گرفتن در معرض دماهایی بین 32 فارنهایت و 59 فارنهایت ایجاد می‌شود، اما دمایی تا 60 فارنهایت نیز می‌تواند در صورت قرار گرفتن در معرض آن برای حداقل 10 تا 14 ساعت باعث پای سنگرمانده شود.
هنگامی که پاها سرد و مرطوب هستند، تخریب رگ‌های خونی کوچک (به نام مویرگ‌ها) می‌تواند منجر به تجزیه بافت شود. تصور می‌شود تنگ شدن (انقباض عروقی) و گشاد شدن (گشاد شدن عروقی) رگ‌های خونی علت آسیب موضعی بافت هستند.
در برخی موارد، اگر پاهای شما بیش از حد عرق می‌کنند، که به عنوان هایپریدروزی شناخته می‌شود، می‌توانید به پای سنگرمانده مبتلا شوید. خطر زمانی افزایش می‌یابد که پاهای شما برای مدت طولانی در معرض دمای سرد قرار گیرند یا اگر دچار آسیب‌دیدگی شده‌اید.
علائم پای سنگرمانده ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• پوست قرمز، سرد و لکه‌دار
• خارش
• احساس سوزن سوزن شدن/سنگینی پا
• بی‌حسی و درد سوزن سوزن شدن
• گرفتگی در پاها
• تورم
• تاول‌های پر از مایع
• زخم‌ها
• خونریزی زیر پوست
• ریزش بافت (در شرایط شدید)
• قانقاریا (یک بیماری ناشی از مرگ بافت که در آن پوست ممکن است به رنگ آبی تیره، بنفش یا خاکستری تغییر رنگ دهد که می‌تواند در موارد شدید پای سنگرمانده اتفاق بیفتد)
• بوی بد ناشی از قانقاریا
علائم پای سنگرمانده می‌تواند شامل انگشتان پا، پاشنه یا کل پا باشد. در شرایط بسیار شدید می‌تواند باعث تورم پا تا بالای زانو شود.
علائم معمولاً پس از قرار گرفتن در معرض شرایط برای یک یا دو روز ظاهر می‌شوند، اما می‌توانند در عرض یک ساعت پس از قرار گرفتن در معرض آن شروع شوند. برخی افراد می‌توانند تا یک هفته در معرض محیط سرد و مرطوب قرار بگیرند قبل از اینکه علائم ظاهر شوند.
شدت علائم پای سنگرمانده به دما، میزان خیس شدن پاها و مدت زمان قرار گرفتن در معرض سرما و رطوبت بستگی دارد.
ایجاد پای سنگرمانده در افرادی که در شرایط سخت آب و هوایی کار می‌کنند
پای سنگرمانده اغلب به یکی از چهار مرحله طبقه‌بندی می‌شود، از جمله:
مرحله 1 - مرحله آسیب: این مرحله شامل محدودیت جریان خون به دلیل بافت سرد می‌شود؛ علائم ممکن است شامل بی‌حسی و پوست قرمز شده باشد، اما هنوز درد شروع نشده است.
مرحله 2 - مرحله پیش‌هیپرمیک: این مرحله از شش تا 24 ساعت طول می‌کشد. علائم شامل پاهای سرد، سفید رنگ و رنگ پریده با پارستزی (احساس سوزن سوزن شدن) است. مچ پاها و انگشتان پا سفت هستند و راه رفتن را دشوار می‌کنند. یک ارائه دهنده خدمات بهداشتی ممکن است نتواند نبض طبیعی پاها را لمس کند (که نشان دهنده اختلال در جریان خون طبیعی است).
مرحله 3 - مرحله هیپرمیک: این مرحله تا دو ماه طول می‌کشد. علائم شامل پاهای دردناک که لمس کردن آن‌ها گرم است. تورمی وجود دارد که با گرما، حرکت و ایستادن بدتر می‌شود. در موارد شدید، ممکن است تاول‌های کوچک دیده شود. کبودی، همراه با پتشی (لکه‌های شبیه بثورات پوستی) ممکن است وجود داشته باشد. هنگامی که پای سنگرمانده خفیف است، این بیماری معمولاً در این مرحله با درمان بهبود می‌یابد. اگر شدید باشد، علائم پای سنگرمانده پیشرفت می‌کنند.
مرحله 4 - مرحله پس از هیپرمیک: این مرحله ممکن است برای طول عمر فرد ادامه داشته باشد. این یک مرحله طولانی مدت اسپاسم عروقی (تنگ شدن رگ‌های خونی) است که شامل افزایش درد هنگام گرم شدن، هایپریدروزی (عرق کردن شدید و بیش از حد) پاها و پارستزی (احساس سوزن سوزن شدن) می‌شود.
پای آسیب دیده ممکن است دائماً احساس سرما کند. سندرم رینود ثانویه (یک بیماری شامل حساسیت اغراق‌آمیز به سرما که در آن انگشتان پا هنگام قرار گرفتن در معرض سرما آبی و/یا سفید می‌شوند و سپس هنگام گرم شدن قرمز روشن می‌شوند) در نتیجه انقباض طولانی مدت رگ‌های خونی کوچک ایجاد می‌شود.
عوارضی که ممکن است در نتیجه پای سنگرمانده رخ دهند عبارتند از:
• عفونت‌های بافت نرم (مانند سلولیت یا قانقاریا)
• درد نوروپاتیک (درد عصبی) زیر حاد (با شدت متوسط) یا طولانی مدت
• تغییرات دائمی حسی ممکن است در صورت عدم درمان سریع پای سنگرمانده رخ دهد
• سلولیت (عفونت در لایه‌های عمیق پوست)
• ترومبوفلبیت (التهاب دیواره یک رگ خونی)
• آتروفی عضلانی (کاهش یا کاهش توده عضلانی)
• پوکی استخوان (نرم شدن استخوان)
• آسیب به عضلات، بافت پوست، رگ‌های خونی یا اعصاب محیطی
• ممکن است در موارد شدید پای سنگرمانده قطع عضو لازم باشد.
اگر علائم پای سنگرمانده را در خود مشاهده کردید حتماً به پزشک مراجعه کنید
پای سنگرمانده در بین جمعیت غیرنظامی بسیار شایع نیست، اما می‌تواند در افراد بی‌خانمان به دلیل شرایط غیربهداشتی و عدم توانایی گرم و خشک نگه داشتن پاها دیده شود.
این بیماری همچنین در ماهیگیران مشاهده می‌شود زیرا آن‌ها مستعد داشتن پاهای خیس برای مدت طولانی هستند، مانند کوهنوردان و افرادی که در شرایط مرطوب کمپ می‌کنند یا در جشنواره‌های فضای باز شرکت می‌کنند.
یک معاینه فیزیکی کامل، همراه با ارزیابی محیط و موقعیتی که علائم در آن رخ داده است، اساس تدوین تشخیص پای سنگرمانده است.
علاوه بر این، باید دلایل احتمالی دیگر (مانند عفونت) را رد کرد. بنابراین ممکن است یک شمارش گلبول سفید (WBC) سفارش داده شود. یک اسکن استخوان یا سایر آزمایشات تصویربرداری ممکن است برای رد هر نوع استئومیلیت (عفونت در استخوان) سفارش داده شود.
بسیاری از اقدامات درمانی و پیشگیری برای پای سنگرمانده یکسان هستند. اینها شامل:
• تمیز و خشک نگه داشتن پاها
• تعویض جوراب‌ها و کفش‌ها هر زمان که خیس می‌شوند.
• هر زمان که ممکن است پاها را بالا نگه دارید (این به جلوگیری از زخم‌ها و تاول‌های جدید کمک می‌کند)
• خوابیدن با جوراب، در صورت امکان برای خشک شدن هوا جوراب‌ها را درآورید.
• هر قسمت آسیب دیده پا را با خیساندن در آب گرم برای حدود پنج دقیقه درمان کنید. (دمای آب باید بین 102 و 110 فارنهایت باشد).
• استفاده از بسته‌های گرمایی روی ناحیه آسیب دیده هر پنج دقیقه به عنوان وسیله‌ای برای گرم کردن تدریجی پا
• مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن، طبق دستور برای درد و تورم
• معاینه مکرر پاها برای علائم عفونت یا بدتر شدن تجزیه بافت
• هر چه زودتر به دنبال مراقبت پزشکی باشید
• برای درد نوروپاتیک (درد عصبی)، پزشک شما ممکن است آمی تریپتیلین یا سایر داروها را تجویز کند.
• در صورت بروز قانقاریا، ممکن است قطع عضو برای جلوگیری از پیشرفت بیشتر بیماری و جلوگیری از عواقب جدی (مانند سپسیس یا مرگ) لازم باشد.
پای سنگرمانده باعث آسیب به بافت‌های نرم و عروق خونی می‌شود
بهترین درمان برای پای سنگرمانده پیشگیری است. اقدامات پیشگیرانه شامل:
• پاها را خشک کنید و جوراب‌ها و کفش‌ها را خشک نگه دارید (هر زمان که لازم است آن‌ها را عوض کنید).
• پاها را تمیز و خشک نگه دارید.
• با جوراب نخوابید. اجازه دهید هوا پاها را کاملاً خشک کند. این از تعریق جلوگیری می کند.
• هر زمان که ممکن است پاهای خود را بالا ببرید تا به گردش خون کمک کنید.
• کفش‌هایی بپوشید که اندازه شما باشند (کفش‌های نامناسب ممکن است در پای سنگرمانده نقش داشته باشند).
هنگامی که پای سنگرمانده زود تشخیص داده شود، بهبودی کامل انتظار می‌رود؛ با این حال، هنگامی که احساس برمی‌گردد، ممکن است درد شدید موقتی در ناحیه آسیب دیده وجود داشته باشد، حتی زمانی که بهبودی کامل انتظار می‌رود.
اگرچه علائم پای سنگرمانده ممکن است با گرم کردن تدریجی اندام آسیب دیده کاهش یابد، احتمال آسیب بافت طولانی مدت (مزمن) و درد مزمن، به ویژه در موارد شدید وجود دارد.
فردی که به پای سنگرمانده تشخیص داده شده است، ممکن است در نهایت نیاز به مداخله پزشکی پیگیری طولانی مدت برای یکی از چندین عارضه بالقوه پای سنگرمانده (مانند آسیب طولانی مدت به رگ‌های خونی) داشته باشد. میزان زمان قرار گرفتن در معرض، همراه با شدت عوامل تأثیرگذار (مانند دمای بیرون)، در پیش‌آگهی فرد نقش خواهند داشت.
درمان پای سنگرمانده بسته به علت اصلی و شدت آسیب متفاوت است
1. آیا پای سنگرمانده فقط در جنگ اتفاق می‌افتد؟
خیر، هرچند این بیماری در جنگ جهانی اول به شهرت رسید، اما در شرایط مختلفی مثل کمپینگ در هوای سرد و مرطوب، بی‌خانمانی و حتی در برخی مشاغل خاص نیز ممکن است رخ دهد.
2. آیا پای سنگرمانده مسری است؟
خیر، پای سنگرمانده یک بیماری عفونی نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.
3. آیا پای سنگرمانده می‌تواند منجر به قطع عضو شود؟
در موارد شدید و بدون درمان مناسب، بله. زمانی که بافت‌های پا به طور گسترده آسیب دیده و عفونت رخ دهد، ممکن است قطع عضو برای جلوگیری از گسترش عفونت ضروری باشد.
4. آیا پای سنگرمانده در کودکان نیز رخ می‌دهد؟
بله، کودکان نیز در صورت قرار گرفتن در معرض شرایط نامناسب می‌توانند به پای سنگرمانده مبتلا شوند.
5. آیا پای سنگرمانده تأثیری بر سلامت کلی بدن دارد؟
بله، در موارد شدید، پای سنگرمانده می‌تواند منجر به عفونت‌های سیستمیک، مشکلات قلبی عروقی و حتی مرگ شود.
پای سنگرمانده یک آسیب‌دیدگی است که می‌تواند پس از قرار گرفتن طولانی مدت پاها در معرض سرما و رطوبت رخ دهد. این بیماری باعث کاهش جریان خون برای جلوگیری از، از دست دادن گرما می‌شود که می‌تواند منجر به زخم‌های باز، تاول‌ها و عفونت‌ها شود.
افرادی که بیشترین خطر ابتلا به پای سنگرمانده را دارند، کسانی هستند که زمان زیادی را در فضای باز در شرایط مرطوب مانند کوهنوردان و کمپ کنندگان می‌گذرانند. افراد بی‌خانمان نیز ممکن است در معرض خطر پای سنگرمانده باشند. پای سنگرمانده را می‌توان با تمیز و خشک نگه داشتن پاها در شرایط مرطوب، از جمله تعویض جوراب‌ها و کفش‌های خیس، پیشگیری کرد.
گردآوری:بخش سلامت بیتوته
