به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، محمد وصال، کارشناس اقتصادی و عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه شریف درباره نسبت درآمد‌های مالیاتی بر تولید ناخالص داخلی که یک نشانه از توسعه یافتگی کشورهاست، گفت: نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران نسبت به تمام کشور‌های دنیا پایین‌ترین نرخ است و جا دارد با گسترده شدن فعالیت‌های اقتصادی و رشد تولید، این نرخ به ۱۵ درصد هم برسد.
او ادامه داد:، اما همیشه این نگرانی وجود دارد که این مالیات بر ارزش افزوده ممکن است قشر ضعیف جامعه که حجم بالای درآمد خود را صرف کالا‌های خوراکی و پوشاک می‌کنند. فشار بیشتری را تحمل کنند. به خاطر همین یک سری معافیت‌هایی برای حمایت از دهک‌های پایین جامعه در نظر گرفته شده است که نتیجه مطلوبی را هم به دنبال ندارد. به طور مثال شاید جامعه کالایی را خرید کرده و فروشنده آن مالیات بر ارزش افزوده را هم از او اخذ می‌کند بدون آنکه خریدار مطلع باشد که این کالا یا خدمت از مالیات بر ارزش افزوده معاف است یا خیر. همین موضوع علاوه بر ایجاد بدبینی به نظام مالیاتی، درآمد‌های مالیاتی را هم خدشه دار می‌کند.
معافیت‌های مالیاتی در ارزش افزوده راه فرار مالیاتی را افزایش می‌دهد
این کارشناس اقتصادی بیان کرد: برخی از کسب و کار‌ها مثل سوپر مارکت‌ها کالا‌های متنوعی را عرضه می‌کنند که این امکان وجود دارد در ثبت خرید برای کالا، اقلام را جا به جا کرده و فرارمالیاتی انجام دهد. به همین خاطر به نظر کارشناسان اقتصادی یک فرآیند یکسان باید در اعمال ارزش افزوده رخ دهد تا شاهد فرار‌های مالیاتی نباشیم.
وصال تاکید کرد: دومین پایه مالیاتی که بسیار حائز اهمیت بوده، مالیات بر جمع درآمد مودیان است. اصولا کشور‌های پیشرفته سهم بالای درآمد‌های مالیاتیشان از مجموع درآمد است و کشور‌های در حال توسعه بیشترین درآمد مالیاتی از مالیات بر ارزش افزوده محقق می‌شود.
او ادامه داد: چاره جز حرکت به سمت مالیات بر مجموع درآمد نداریم چرا که معافیت‌ها ساماندهی و مالیات ستانی از هر شخص بر اساس عملکرد مالی او اتفاق می‌افتد. به طور مثال یک فرد معافیت حقوق را دریافت می‌کند و اگر از جای دیگری هم درآمد کسب کند از معافیت‌های آن درآمد هم یک بار دیگر استفاده می‌کند در صورتی که در تمام دنیا معافیت مالیاتی یک بار بر درآمد اشخاص اعمال می‌شود.
صاحبان مشاغل باید بیشترین سهم در پرداخت مالیات بر ارزش افزوده داشته باشند
این کارشناس اقتصادی گفت: مالیات بر مجموع درآمد با رصد میزان دارایی‌ها و درآمد‌های یک فرد، به دولت کمک می‌کند تا بتواند به افراد یارانه‌ها و کمک هزینه‌های ویژه‌ای را بپردازد. به همین خاطر ما می‌توانیم کمک را مشروط به این کنیم که اطلاعات مالیاتی و مالی افراد باید مشهود باشد.
وصال با اشاره به اینکه دولت‌ها برای افزایش سهم مالیات بر تولید ناخالص داخلی باید به چند نکته توجه کنند، گفت: بحث پایه مالیاتی صاحبان مشاغل که سهم عمده‌ای در مالیات بر ارزش افزوده را باید داشته باشند، اما در پرداخت سهم اندکی دارند.
او ادامه داد: در بحث واردات هم مشکلاتی از جمله ترخیص‌ها زمانبر مشکل زاست. ترخیص به موقع منجر به رشد تجارت و مراودات اقتصادی در داخل و در نتیجه اخذ مالیات بیشتر برای دولت می‌شود البته بیشتر به معنای وصول درآمد بهتر. همچنین مشکل دیگر به نام HS کد‌ها منجر می‌شود به هنگام واردات، واردکننده کالا‌ها کد‌های با درصد تعرفه کمتر را اظهار کرده و فرار مالیاتی کنند. بنابر این برای اینکه به یک درآمد پایدار و با کیفیت برسیم چاره‌ای جز رفع این ایرادات نداریم.
این کارشناس اقتصادی معتقد است؛ برخی از معافیت‌های مالیاتی خوب هستند، اما فرصت‌های اجتناب مالیاتی را هم افزایش می‌دهند.
