نگهداری از درخت اُرس
درخت اُرس یا جونیپر (به انگلیسی : Juniper ) به نام های ورس و سرو کوهی و با نام علمی Juniperus شناخته می شود. درخت اُرس از درختان همیشه سبز از رده ناژویان و تیره سرویان است.
از قدیم در فرهنگ ایران درخت ارس یا سرو نماد جاودانگی و نامیرایی بوده است و در نگارگری های ایران قدیم دیده می شود.
براساس بررسی های انجام شده حدود 60 – 70 گونه متفاوت از این درخت شناسایی شده است که اغلب در جنگل های آسیا ، اروپا و آمریکای شمالی می رویند.
برگهای درخت اُرس ، سوزنی با فلس های پهن ( برگهای گوشتی ) و همیشه سبز است .
ریشه درخت ارس میتواند حتی در سنگهای بسیار محکم نفوذ کند و از دل زمین آب خود را تامین نماید بنابراین این درخت در شرایط محیطی خشن و گرم و کم آب سازگاری بالایی نشان میدهد.
زیستگاه درخت اُرس در ایران از شمال تا قسمتهای جنوبی رشته کوه البرز ، در بخش میانی از قسمت غرب تا شرق امتداد دارد و در بخش های جنوبی ایرن هم دیده می شود.
این درخت بیشتر در مناطق کوهستانی و ارتفاع بیشتر از 2500 متر می روید.
این سرده بومی ایران هم هستند و در دامنه های جنوبی رشته کوه البرز ، ارتفاعات آذربایجان تا خراسان و به خصوص در شرق کشور در مناطق سیستان و تخت مایان به طور گسترده دیده می شود.
عمر درخت ارس ایرانی بسیار زیاد است و حتی ممکن است تا 2000 سال هم برسد. این درخت در برابر انگل ها و بیماری های طبیعی بسیار مقاوم است و حمله بسیاری از انگل ها فقط باعث تغییر ظاهر و زیباتر شدن شکل تنه درخت می شوند.
پراکندگی درخت ارس در ایران حدود 2 میلیون هکتار است که بیشتر در خراسان متمرکز شده است.
در گذشته تمام البرز پوشیده از گونه های مختلف این درخت تنومند بوده است ولی به دلیل بهره برداری های زیاد در حال حاضربه صورت تنک و پراکنده در هزار مسجد ، شهرستانک ، ماز ، دلیچای و غیره دیده می شود . درخت ارس در ایران جزو درختان محافظت شده محسوب می شود و قطع کردن آن ممنوع است.
نمونه های خزنده آن در دامنه های البرز که بارندگی بیشتری دارد ، دیده می شود.
درخت ارس از نظر دارویی و زینتی و برای پیشگیری از فرسایش خاک کاربرد دارد.
از آنجا که چوب درخت ارس مقاومت و دوام بسیار بالایی دارد ، و احتمال انقراض آن با برداشت بی رویه وجود داشته است ، چندین سال است که در ایران جزو درخت های محافظت شده قرار گرفته است.
مهم ترین گونه های درخت اُرس را در ادامه مقاله به شما معرفی می نماییم :
درخت اُرس تمساح
درخت ارس تمساح با نام علمی Juniperus deppeana شناخته می شود. درخت ارس تمساح اغلب در جنوب غربی آمریکا و شمال مکزیک پراکنده است.
پوسته درخت به شکل صفحات ضخیم مربع شکل و شبیه پوست تمساح است.
شیارهایی که پوسته ضخیم این درخت را از هم جدا میکند باعث تمایز این گونه از سایر گونه های ارس شده است. رشد ارس تمساح نسبت به سایر گونه ها کمتر است و هر 10 سال فقط 1.25 سانتی متر رشد میکند و بعد از 170 سالگی رشدشان به سالی 1 سانتی متر کاهش پیدا می کند.
درخت اُرس کالیفرنیا
درخت ارس کالیفرنیا California juniper یا سرو سفید کویری که به نام درخت عرعر شناخته می شود بیشتر در ساحل کالیفرنیا دیده می شود و تا دامنه های غربی کوه پایه های نوادا هم دیده می شود.
این درخت بومی آمریکای شمالی ، درختی همیشه سبز است که حالتی مخروطی دارد.
طول عمر درخت عرعر حدود 50 – 150 سال است.
رشد درخت عرعر سالانه 30 – 60 سانتی متر است.
بارز ترین ویژگی این درخت ، مخروط های کوچک مایل به آبی است.
برگهای درخت هنگام شکوفه دادن به رنگ سبز روشن است.
درخت اُرس چینی
درخت ارس چینی Juniperus chinensis در اندازه های متنوع به صورت بوته های متوسط تا بزرگ دیده می شود. میانگین رشد درخت ارس چینی حدود 3 متر است ولی با توجه به شرایط محیطی گاهی تا 15 متر هم می رسد.
این درخت برای رشد نیاز به 6 ساعت نور کامل خورشید دارد و به عنوان یکی از مقاوم ترین درخت ها در برابر کم آبی و شوری خاک شاخته می شود.
درخت اُرس سیبری یا معمولی
درخت ارس سیبری که به عنوان درخت ارس معمولی Common juniper یا ارس کوتوله هم شناخته می شود در اکثر دامنه تپه ها ، مناطق خشک و جنگل درخت های مخروطی دیده می شود.
درخت ارس معمولی حدود 400 سال عمر میکند و کاربرد زیادی در صنایع چوب دارد.
از توت های درخت ارس سیبری برای چاشنی و تهیه دارو استفاده می شود.
درخت ارس معمولی در مقابل خشکسالی و بادهای شدید بسیار مقاوم است و در مناطق آفتابی با خاک شنی و زهکشی به خوبی رشد می کند.
در صورتی که شرایط رشد برای درخت مناسب باشد توتهایی به شکل مخروط بنفش تولید میکند.
درخت اُرس خزنده
درخت ارس خزنده Juniperus horizontalis یک درخت تزئینی است که در شمال آمریکا ، کانادا و الاسکا بیشتر دیده می شود که به نام های خزنده عقب دنباله ای و خزنده ساوین هم شناخته می شود.
این درخت به دلیل ظاهر زیبایی که دارد بیشتر برای زیباسازی چشم انداز محیط یا به عنوان درختی معطر و برای برجسته سازی و ایجاد نمای زیبا برای ایوان ها و صندلی های پارک ها و باغ ها مورد استفاده قرار می گیرد.
از آنجا که این درخت رشدی افقی دارد و به سرعت در محیط اطراف خود می خزد و محیط اطراف خود را می پوشاند به نام درخت خزنده شناخته می شود.
رشد افقی این درخت در زیباسازی محیط اطراف تاثیر بسیار زیادی دارد.
درخت ارس خزنده توانایی سازگاری با هر نوع خاکی را دارد و حتی میتواند در خاکهایی که از نظر مواد معدنی فقیرند یا آبیاری غیر ممکن است ، رشد کند.
درخت اُرس افتاده
درخت ارس افتاده یا ارس آویزان ، درخت بومی مکزیک و هیمالیا است که در شمال شرق پاکستان هم رشد میکند.
پوست این درخت قهوه ای مایل به قرمز است.
تاجی پهن و برگهایی سوزنی و آویزان دارد.
ظاهر منحصر به فرد این درخت باعث شده است که استفاده زینتی داشته باشد.
از آنجا که چوب این درخت دوام بالایی دارد میتوان برای تهیه نرده های چوبی از آن استفاده کرد.
درخت ارس بسیار مقاوم است و با شرایط محیطی به خوبی سازگار می شود بنابراین نیاز به نگهداری و مراقبت خاصی ندارد.
بهترین دما برای درخت ارس 10 – 25 درجه سانتیگراد است.
این درخت نیاز به آبیاری خاصی ندارد.
در بستر خاک رسی میتواند به خوبی رشد کند.
بیماری خاصی ندارد.
روش تکثیر آن با بذر یا قلمه است.
گردآوری : بخش علمی و آموزشی بیتوته
