تحمل کردن درد پریود و کاری نکردن برای کاهش آن می‌تواند باعث بروز علائمی مثل سردرد، حالت تهوع و حتی اسهال شود. در موارد شدید، درد ممکن است آنقدر زیاد باشد که فرد مجبور شود به پزشک مراجعه کند. در این شرایط، پزشک ممکن است برای کاهش درد، سرم تجویز کند تا بدن مایعات از دست رفته را جبران کند و از داروهای مسکن قوی‌تری مثل دیکلوفناک که به‌صورت تزریقی هستند، استفاده کند. در مواردی که درد خیلی شدید باشد و قرص‌ها اثری نداشته باشند، پزشک معمولاً داروهای مسکن قوی‌تری به‌صورت تزریقی تجویز می‌کند.
دکتر فاطمه سمامی، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی درباره پیشگیری از درد شدید پریود می‌گوید:
خیلی از اوقات، خانم‌های معمولا زیر 30 سال با درد شدید پریود به اورژانس مراجعه می‌کنند ونیاز دارند تا مسکن‌های قوی تزریقی دریافت کنند. همیشه توصیه من به کسانی که پریود دردناکی را تجربه می‌کنند این است که از یک روز قبل از شروع قاعدگی‌شان، مصرف قرص مسکن مناسب مثل ایبوبروفن یا مفنامیک اسید را شروع کنند. این اقدام ساده هم به شل شدن عضلات شکم کمک می‌کند و حتی باعث می‌شود عملکرد تخمک‌گذاری در طول دوران قاعدگی راحت‌تر انجام شود و فرد کمتر درد بکشد. برای این کار بهتر است تاریخ قاعدگی‌تان را در تقویم یا جای دیگری یادداشت کنید تا با مصرف به‌موقع مسکن، و انجام بقیه درمان‌های خانگی بهتر بتوانید خودتان را برای این دوره آماده کنید.
مصرف مسکن‌ها معمولاً از یک روز قبل از شروع پریود و با اولین نشانه‌های کمردرد و شکم‌درد توصیه می‌شود. این داروها می‌توانند در ساعات اولیه پریود، درد را کاهش دهند و جلوی تهوع و درد شدید شکم را بگیرند. نکته مهم این است که هر مسکن ممکن است برای افراد مختلف، تأثیر متفاوتی داشته باشد. اگر یک مسکن برای شما بهتر عمل می‌کند، بهتر است همیشه همان را مصرف کنید. همچنین، این داروها باید برای مدت کوتاه و همراه با غذا مصرف شوند تا به معده آسیبی نرسد.
از موثرترین و رایج‌ترین مسکن‌ها برای درد پریود می‌توان به ایبوبروفن، مفنامیک اسید، ناپروکسن، دیکلوفناک و نوافن اشاره کرد. ایبوبروفن معمولاً اولین انتخاب است، چون عوارض کمتری دارد. مفنامیک اسید به شل شدن عضلات شکم و کاهش درد و خونریزی کمک می‌کند، ولی نباید بیشتر از 7 روز مصرف شود. قرص‌های ناپروکسن و دیکلوفناک قوی‌تر هستند و می‌توانند انقباضات را کم کنند، اما نباید بیشتر از دو روز استفاده شوند. نوافن که ترکیبی از ایبوبروفن، استامینوفن و کافئین است، تا حد زیادی می‌تواند به کاهش سریع درد کمک کند اما بهتر است شب‌ها مصرف نشود چراکه کافئین موجود در آن ممکن است در خواب شب کمی اختلال ایجاد کنند.
یکی از راه‌های ساده اما بسیار تاثیرگذار برای کاهش درد پریود، گرم نگه داشتن شکم و کمر در کنار مصرف مسکن است. گرما باعث می‌شود عضلات ناحیه شکم و کمر شل شوند و انقباضات دردناک در این نواحی کاهش یابد. این انقباضات که باعث دردهای شدید در دوران قاعدگی می‌شوند، ناشی از افزایش ترشح ماده‌ای به نام پروستاگلاندین هستند که عضلات رحم را تحریک به انقباض می‌کنند. گرما باعث می‌شود جریان خون در این نواحی افزایش یابد و با رساندن اکسیژن و مواد مغذی بیشتر به عضلات، درد کاهش یابد.
برای این کار، می‌توانید از کمپرس گرم یا کیسه آب گرم استفاده کنید. اما اگر در خانه به این وسایل دسترسی ندارید، بستن یک شال یا روسری زمستانی به دور کمر و شکم نیز می‌تواند به طور موثر این نواحی را گرم نگه دارد. گرمای ملایم به شل شدن عضلات و کاهش فشار و تنش در عضلات رحم و شکم کمک می‌کند. این روش نه تنها درد را کاهش می‌دهد، بلکه احساس راحتی و آرامش بیشتری در طول دوران قاعدگی به فرد می‌دهد.
نوشیدنی‌های گرم، به‌ویژه اگر نوعی دمنوش گیاهی باشند می‌توانند تاثیر زیادی بر کاهش درد پریود و گرفتگی عضلات شکم بگذارد. دمنوش‌های گیاهی با طبع گرم، می‌توانند به چند روش موثر درد پریود و گرفتگی عضلات را کاهش دهند. اول اینکه گرمای نوشیدنی باعث افزایش جریان خون در ناحیه شکم می‌شود و به شل شدن عضلات منقبض کمک می‌کند. این کار گرفتگی‌های رحمی را کاهش داده و احساس درد را کمتر می‌کند. گرما همچنین می‌تواند اعصاب را آرام کرده و سطح استرس را پایین بیاورد که تاثیر مثبتی بر کاهش شدت درد دارد.
دمنوش‌های گیاهی با طبع گرم، مانند زنجبیل، دارچین یا رازیانه، خواص ضدالتهابی و تسکین‌دهنده دارند. این گیاهان می‌توانند التهاب و انقباضات رحمی را کاهش دهند و هورمون‌هایی که باعث درد می‌شوند، مانند پروستاگلاندین‌ها، را کنترل کنند. علاوه بر این، برخی دمنوش‌های گرم به هضم بهتر و کاهش نفخ کمک می‌کنند که یکی از مشکلات رایج هنگام پریود است.
دو یا سه عدد چوب دارچین را با آب سرد بشویید و آنها را داخل یک قوری یا دمنوش ساز انداخته و آب جوش با دمای 80-90 درجه سانتی‌گراد را به آن اضافه کنید. بعد از گذشت 15 تا 25 دقیقه دمنوش آماده است. دارچین دارای خواص ضد التهاب، ضد درد و ضد نفخ است و به تسکین درد قاعدگی کمک می‌کند. دارچین به تنظیم فعالیت سلول‌های التهابی، به ویژه سیتوکین‌ها، کمک می‌کند و این مواد به کاهش التهاب‌ها و آسیب‌های ناشی از آنها در سطح بافت‌ها کمک می‌کنند.
تکه‌های زنجبیل را درون آب جوش بریزید و به مدت 20 دقیقه روی حرارت کم قرار دهید تا دم بکشد. می‌توانید برای بهبود طعم، کمی عسل نیز به آن اضافه کنید. زنجبیل خاصیت تسکین‌دهندگی دارد و برای بهبود رددهای قاعدگی بسیار موثر است.
برای تهیه دمنوش گیاهی بابونه، می‌توانید یک قاشق چای‌خوری بابونه را در قوری بریزید و آن را حدود ۵ دقیقه دم کنید. چای بابونه، هم به تنهایی و هم با عسل می‌تواند صرف شود. بابونه در کاهش اسپاسم و گرفتگی عضلات و التهاب مفید است و همچنین می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.
برای دمنوش نعناع می‌توانید از برگ‌های تازه یا خشک نعناع استفاده کنید. برگ‌ها را داخل قوری آب جوش بریزید و برای 10 دقیقه روی حرارت بگذارید تا عصاره آن خارج شود. نعناع علاوه بر کاهش گرفتگی عضلانی، می‌تواند به تسکین سردرد که گاهی از پیامدهای درد پریود است هم کمک کند.
دو قاشق غذا‌خوری پودر آویشن را در یک‌و‌نیم لیوان آب سرد در یک قوری پیرکس بریزید و قوری را روی حرارت مستقیم و ملایم آهسته گرم کنید تا به دمای جوش برسد. سپس نیم ساعت آن را روی حرارت غیر‌مستقیم مانند بخار کتری بگذارید تا دم بکشد. آویشن یک ضد اسپاسم طبیعی است و هم در کاهش نفخ و هم تسکین درد شکم موثر است.
آرام و مستمر ماساژ دادن شکم با استفاده از روغن (ترجیحا گیاهی) می‌تواند تاثیر زیادی بر تسکین دردهای دوران قاعدگی بگذارد. یکی از تاثیرات اصلی ماساژ، افزایش گردش خون است که کمک می‌کند تا فرآیند خروج بافت‌های دیواره رحم بهتر و راحت‌تر صورت گیرد و فرد با درد کمتری روبه‌رو شود. ماساژ همچنین می‌تواند سطح استرس و تنش فرد را کاهش دهد و در نتیجه به فرد کمک کند تا قاعدگی راحت‌تر با انقباضات کمتر را تجربه کند. بهتر است ماساژ را تا 20 دقیقه ادامه دهید تا اثر آن را بهتر ببینید.
تمرینات کششی ملایم - مانند یوگا و تای چی – می‌توانند تنش عضلانی را تا حد زیادی کم کنند و جریان خون را بهبود ببخشند. این تمرینات با کاهش تنش عضلانی به خصوص در نواحی لگن و کمر، جایی که درد قاعدگی بیشتر حس می‌شود، باعث تسکین می‌شوند. همچنین، حرکات کششی به افزایش انعطاف‌پذیری و بهبود جریان خون در این نواحی کمک می‌کنند. بهبود گردش خون یکی از عوامل موثر بر تسکین درد پریود است. مطالعه‌ای در سال 2016 نیز نشان داده است که افرادی که به‌طور منظم یوگا انجام می‌دهند، علائم پیش از قاعدگی (PMS) و درد پریود کمتری را تجربه کرده‌اند. علاوه بر این، تمرکز بر تنفس عمیق در تمریناتی مانند یوگا و تای چی، باعث آرامش سیستم عصبی و کاهش استرس می‌شود، که این خود می‌تواند به بهبود درد و سایر علائم مرتبط با پریود کمک کند. در نهایت، این تمرینات با تنظیم هورمون‌ها نیز مرتبط هستند که می‌تواند به کاهش علائم پیش از قاعدگی (PMS) مانند نفخ و حساسیت پوست کمک کند.
در کنار روش‌های درمان خانگی و مصرف قرص‌های مسکن، می‌توان با رعایت برخی نکات، دوران پریود را به شکل راحت‌تر و با درد کمتری گذراند.
بخشی از روند کاهش درد پریود، شناسایی عواملی است که ممکن است بی‌توجهی به آنها باعث تشدید یا تداوم درد دوران قاعدگی شوند. برخی از این عوامل به نحوه عملکرد بدن مربوط می‌شود و معمولا پزشک متخصص با انجام بررسی‌های مختلف می‌تواند آن را تشخیص دهد. یکی از این عوامل، سطح پروستاگلاندین در بدن فرد است. در کنار عوامل بیولوژیک، عوامل محیطی مهمی نیز وجود دارند که با افزایش آگاهی و مدیریت به‌موقع آنها، می‌توان تا حد زیادی درد پریود را کاهش داد.
یکی از عوامل محیطی موثر بر شدت درد هنگام پریود که اغلب نیز مورد غفلت قرار می‌گیرد، استرس و فشار عصبی است. تنش و استرس بالا پیش از و در طول دوران قاعدگی می‌تواند به سرعت اثر خود را بر افزایش میزان خونریزی و درد نشان دهد.
استرس بر مسیرهای انتقال هورمون‌ها در بدن اثر می‌گذارد و در نتیجه می‌تواند هورمون‌هایی که چرخه قاعدگی فرد را تنظیم و کنترل می‌کنند را هم تحت تاثیر قرار دهد. فشار عصبی و استرس می‌تواند منجر به دوره‌های نامنظم یا دردناک‌تر قاعدگی شود یا حتی چرخه قاعدگی را به طور کامل متوقف کند. یکی دیگر از نشانه‌های تغییرات هورمونی پیش از دوران قاعدگی نیز تغییرات خلقی است که برخی از افراد گاهی از چند روز پیش از آغاز خونریزی، آن را تجربه می‌کنند. بسیار مهم است که با کاهش تنش‌های روانی و انجام فعالیت‌هایی مانند ورزش و یوگا، می‌توان تا حدی از بروز آن نیز جلوگیری کرد.
تغییرات هورمونی در طول پریود ممکن است تمایل فرد به مصرف کربوهیدرات و شیرینی را افزایش دهد اما باید مراقب بود که تا جای ممکن از غذاهای فرآوری‌شده، غذاهای سرخ کرده و چرب، و همچنین فست فود در دوران قاعدگی پرهیز کرد. غذاهای فرآوری‌شده مانند انواع کنسروها و مواد غذایی فریزری و کارخانه‌ای حاوی میزان زیادی سدیم و مواد نگهدارنده هستند که موجب نفخ، افزایش التهاب، و کم‌آبی در بدن می‌شوند. مصرف این نوع مواد غذایی گرفتگی و درد عضلات شکم، و همچنین نیاز فرد به مصرف قرص‌های مسکن را افزایش می‌دهد.
یکی از تاثیرات مصرف کافئین، باریک کردن رگ‌های خونی است. در دوران قاعدگی بسیار مهم است که گردش خون با سهولت انجام شود تا فرد انقباض کمتری در ناحیه شکم تجربه کند. باریک شدن رگ‌های خونی در اثر مصرف کافئین، گرفتگی عضلات شکم و در نتیجه درد پریود را تشدید می‌کنند.
کافئین همچنین سیستم عصبی مرکزی را تحریک می‌کند که می‌تواند باعث افرایش اضطراب و تنش در دوران قاعدگی شود. یکی دیگر از اثرات کافئین افزایش میزان ادرار است که در صورت جبران نکردن آب از دست رفته، می‌تواند کم‌آبی، نفخ و گرفتگی عضلات را بدتر کند. بنابراین بهتر است در دوران قاعدگی از مصرف نوشیدنی‌های دارای کافئین زیاد مانند قهوه، نوشابه، و نوشابه‌های انرژی‌زا پرهیز کنید.
یکی از تاثیرات جانبی مصرف الکل، کم‌آبی است و در دوران قاعدگی، این موضوع می‌تواند به افزایش گرفتگی ناحیه شکم و کمر منجر شود. الکل همچنین می‌تواند بر خلق و خو و احساسات فرد اثر بگذارد و گذراندن دوره قاعدگی را برای فرد سخت‌تر کند.
