به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، میز اقتصاد شبکه خبر در برنامه امروز اعتبار نشان استاندارد ایران در کشور‌های دیگر را با آقایان مصطفی طاهری عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی و آقای محمود هاشمی معاون رئیس سازمان ملی استاندارد و رئیس مرکز ملی تایید صلاحیت ایران و محمد امین حاج کاظمیان فعال اقتصادی بررسی کرد.
مجری: از چالش‌های صادرکنندگان در کشور‌های دیگر فرایند استاندارد کالا‌هایی است که وارد آن کشور‌ها شده صادر کننده باید یک فرایندی را طی بکند هزینه‌هایی را پرداخت بکند تا بتواند تاییدیه استاندارد را بگیرد عضویت ایران در اتحادیه بین‌المللی اعتبارسنجی آزمایشگاه‌ها و تایید مجوز‌های آزمایشگاه‌های ایران در کشور‌های دیگر یکی از آن اقداماتی است که می‌تواند از موانع صادرات ایران کم کند اینکه این موضوع چقدر اجرایی شده و موضوعات مرتبط با استاندارد ایران را سعی می‌کنیم در این برنامه بیشتر مورد بررسی قرار بدهیم.
سوال: آقای هاشمی با شما شروع کنیم عضویت در این اتحادیه الان در چه مرحله‌ای است آیا به هر حال گواهی‌هایی که در ایران کالا‌ها دریافت می‌کنند در کشور‌های دیگر معتبر است اجرایی شده یا نه؟
هاشمی: عضویت جمهوری اسلامی ایران از ابتدای سال ۱۴۰۳ در اتحادیه بین المللی تایید صلاحیت آزمایشگاهی رقم خورده اینکه عرض می‌کنم از ۲۹ فروردین ما درخواست دادیم بعد از عضویت در ایپک آیلک درخواست دادیم و نهایتاً تا ۴ تیر ماه فرایند انجام شد و آن ترتیبات متقابل شناسایی امضا شد.
سوال: ایپک که می‌گویید آسیایی است؟
هاشمی: ایپک آسیا و اقیانوسیه است اتحادیه تایید صلاحیت منطقه‌ای آسیا و اقیانوسیه و اصطلاحا ایپک و اتحادیه بین المللی تایید صلاحیت آزمایشگاهی یا آیلک است در نظام اعتبار بخشی در دنیا ۱۱۰ کشور و بیش از ۱۶۰ نهاد اعتبار بخشی مشارکت دارند وقتی کشوری یا نهاد اعتباربخشی‌اش عضو این مجامع می‌شود نتیجه آزمون بازرسی و صدور گواهی در همه دنیا مورد اعتماد است مبنا و فلسفه شکل‌گیری اعتماد به فرایند‌های فنی که توسط نهاد‌های ارزیابی انطباق انجام می‌شود خوب الحمدلله با افتخار باید عرض کنم جمهوری اسلامی ایران پس از ۲۷ سال موفق شده عضو مجامع بین‌المللی یا اتحادیه بین المللی تایید صلاحیت آزمایشگاهی آیلک شود این فرایند اینکه عرض کردم از تیر ماه اجازه دادند که ما این ترتیبات متقابل را با نهاد‌های ارزیابی انطباقمان اشتراک بگذاریم و شروع شده و ما این را به همه سراسر کشور اعلام کردیم و نهاد‌ها آن الزامات و آن فرایندی را که باید انجام بدهند دارند انجام می‌دهند.
برخی هم انجام دادند و این کار انجام شده آثارش چیست که می‌خواهم عرض کنم این است که یک محصول وقتی در کشور ما آزمون می‌شود دیگر در کشور‌های دیگر آزمون نخواهد شد بازرسی نخواهد شد هزینه‌های اتلاف وقت برای آن محصول کالا خدمت اتفاق نخواهد افتاد.
سوال: این می‌تواند از هزینه‌ها هم کم کند و زمان را هم به هر حال کاهش بدهد ما به سراغ فعالان اقتصادی هم خواهیم رفت آقای حاج کاظمیان خودشان فعال اقتصادی هم هستند بهتر می‌توانند کمک کنند به ما آقای طاهری این همترازی استاندارد با بازار‌های هدف صادراتی آیا در نظام استانداردی کشور لحاظ شده یعنی ما اگر یک استاندارد اجباری را برای یک محصولی داریم گذاریم در کشور‌های دیگر هم همین مورد پذیرش است یا نه ما داریم سخت‌گیری می‌کنیم و یا خیلی داریم آسان می‌گیریم؟
طاهری: بحث در حوزه استاندارد یک مقدار گسترده است حالا سوال شما را هم اثری جواب بدهم ما هم نقاط قوتی داریم و هم پیشرفت‌های خوبی داشتیم و هم عقب ماندگی‌هایی داریم و چالش‌ها و ایراد‌هایی که بایستی نقاط قوت را تقویت کنیم و نشان بدهیم باعث افتخار است و بعضی از ضعف‌ها که همچنان وجود دارد در حوزه بین الملل و سوالی که حضرت عالی پرسیدید بنده یادم است ما در مجلس قبل یکی از چیز‌هایی که پیگیر بودیم که تصویب شود در مجلس همین عضویت‌ها بود که انجام شود خوشبختانه یک قدم بزرگی برداشته شده هرچند جا دارد فعلاً در حد آسیا و اقیانوسیه است امیدواریم انشاالله این کار ادامه پیدا کند.
آیپک برای آسیا و اقیانوسیه است.
منتها مطلبی که هست بله محاسن خیلی زیادی دارد اما شما در محاسن، بیشتر به صادرات اشاره کردید که دیگر نیازی نیست افرادی که صادر می‌کنند بروند در کشور مقصد کار‌هایی را انجام بدهند و اثبات کنند برعکسش هم می‌تواند باشد ما الان در حوزه واردات هم مشکلاتی داشتیم بنا به محدودیت‌های قوانین وقتی کالایی وارد کشور می‌شد استانداردهای ما را نداشت یک زمان طولانی مثلاً نیاز بود علی رغم اینکه شاید استاندارد آن کشور برتر و بالاتر و قوی‌تر از این هم باشد.
ولی به هر حال قانون و مقررات است الان با این عضویت یعنی برعکسش هم می‌تواند تسهیل کند کار را در واردات، حالا اینکه ما در استانداردهایمان آیا بایستی با کل دنیا حتماً مطابق آن برویم جلو این سوالی که از بنده پرسیدید قطعاً جواب بنده این است که هر جایی که ظرفیت داریم بله و حتماً هدف و قله‌مان هم باید به آن سمت باشد یعنی ما نباید خودمان را دست کم بگیریم و بگوییم که ما باید استانداردهای کمتری داشته باشیم منتها باید واقعیت‌ها را هم در نظر بگیریم یعنی واقعیت‌های کشور خودمان را از نظر فنی و سایر موارد بحث تحریم‌ها بحث قدرت خرید مردم و همه چیز‌هایی که ممکن است مد نظر باشد باید در نظر بگیریم و متناسب با آن عمل کنیم.
سوال: الان اینطور است؟
طاهری: بله مراودات بین المللی اجبار است که باید رعایت کنیم یعنی شما یک چیزی را بخواهید صادرکنید نمی‌توانید بگویید محدودیتی دارم می‌خواهم این را با یک استاندارد کمتری صادر کنم اینکه نمی‌شود ولی برای استفاده خودمان یعنی استاندارد‌هایی که داخل می‌خواهیم بگذاریم و یا استاندارد‌هایی که در واردات می‌خواهیم بگذاریم هر جایی که امکانش است حتماً باید مطابق با استانداردهای بین‌المللی و حتی اگر ظرفیت بیشتری داریم بالاتر وگرنه متناسب با کشورمان انجام بدهیم.
این در دنیا متداول است مثلاً کشور هند استانداردهای خودرویش با استانداردهای آمریکا و اروپا یکی نیست متناسب با قدرت خرید مردم و پیشرفتی که در صنعت خودرو دارد می‌رود جلو ولی رو به جلو است یعنی هر سال این را بهبود می‌دهد بایستی این را لحاظ کنیم.
سوال: آقای حاج کاظمیان فعال اقتصادی هم با ما هستند آقای حاج کاظمیان شما بگویید که الان وضعیت چگونه است این عضویت ایران در اتحادیه بین المللی اعتبارسنجی آزمایشگاه‌ها می‌تواند کمک کند به صادر کنندگان یا نه؟
حاج کاظمیان: به عنوان یک صادر کننده‌ای که حداقل سه دهه از عمرم را در حوزه صادرات به ۵ قاره مشغول هستم به صراحت عرض می‌کنم در هیچ جای دنیا صادرات نیازی به استاندارد ندارد، چون خود صادر کننده خود سرمایه‌گذار خود صاحب سرمایه خود تولید کننده کسی که ریسک می‌کند کالایی را از کشور خودش به ۵ قاره صادر می‌کند خودش بیش از دیگران مراقب کالای خودش است پس با اهتمام روی این جمله اصرار دارم در هیچ جای دنیا صادرات نیازی به استاندارد ندارد.
ولی در مقابل آن واردات است که نیاز به استاندارد دارد در تکمیل عرایضم برای اینکه بسیاری از مخاطبین ما شاید تعریف دقیقی از موضوع استاندارد را ندارند استاندارد به معنای حداقل‌ها است یعنی حداقل مشخصات حالا می‌توانیم بگوییم فنی یک کالا که سلامت مصرف کننده را در واقع با بحران مواجه نکند و سلامت مصرف کننده را تامین کند حالا توجه داشته باشید در شرایطی که کشور در تحریم است ما به حقیقت در جنگ اقتصادی قرار داریم تمام دنیا به یک طرف و ما به تنهایی به یک طرف داریم تلاش می‌کنیم سهم خودمان را از کالای ایرانی در بازار‌های بین الملل باز کنیم.
در این شرایط اقتصاد جنگی در این شرایط جنگ اقتصادی پس همه و همه باید به کمک هم بیاییم آن صادر کننده و آن فعال حوزه صادرات آن سردار اقتصادی را که دارد ارز تحصیل می‌کند برای کشور ارزآوری می‌کند را حمایتش کنیم ولی متاسفانه حمایت آن چنانی از سازمان ملی استاندارد نمی‌بینیم در رابطه با صرفاً موضوع محصولات کشاورزی صحبت نمی‌کنم می‌خواهم بگویم بسیار هستند عزیزانی که زحمت می‌کشند محبت می‌کنند واقعاً همراه هستند برای تسهیل فرایند صادرات.
ولی سازمان ملی استاندارد ما فرایندی که تعریف کرده هم زمانبر است ببینید نکته مهمی است می‌گویم زمانبر است یعنی ما به کشتی‌ها نمی‌رسیم به این مطلب توجه داشته باشیم وقتی می‌گوییم تحریم‌های تحریمی علیه کشورمان یعنی ما در رابطه با موضوع حمل و نقل و دچار مشکل هستیم یک کشتی را اگر از دست بدهیم ممکن است تا یک ماه کشتی وجود نداشته باشد و دیگر داستان‌هایی که داریم آیا صادر کننده می‌تواند روی کمک و مساعدت سازمان ملی استاندارد حساب باز کند آرزویمان است حالا مشکلات ما از چه جنسی است.
سوال: این فرایند زمان بر بودن موضوع را می‌خواهیم شفاف‌تر بگویید که آقای هاشمی هم هست توضیح بدهند؟
حاج کاظمیان: ببینید اولین موضوع ببینید من به صراحت ابتدای عرایضم عرض کردم در هیچ جای دنیا یعنی من حاضرم این مطلب را حضوری با هر یک از عزیزان ما در سازمان ملی استاندارد به صحبت بگذارم با هم تشریک مساعی بکنیم وقتی می‌گویم در هیچ جای دنیا کالا‌های صادراتی نیاز به استاندارد ندارد این یک حقیقت است حالا به این مطلب توجه کنیم وقتی می‌رویم در رابطه با صنعت غذا در دنیا یک استاندارد جی اف اس آی طراحی شده ایمنی غذایی در دنیا طراحی شده یعنی تولید کننده برای اینکه بتواند سهم خود را در بازار‌های هدف صادراتی وسیع‌تر کند اید خودش را مطابق استانداردهای بین الملل کند باید این گواهینامه‌ها را گیرد در تجهیزات پزشکی دستگاه‌ها ما گواهینامه سی‌ای داریم. گواهینامه سی‌ای یک اجبار است یک باید است باید تولید کننده ما گواهینامه سی‌ای بگیرد.
اگر نگیرد که فایده‌ای ندارد می‌خواهم این را به این شکل خدمتتان بگویم ضمن احترام به تمام زحمات سازمان ملی استاندارد ضمن احترام به تمام عزیزانی که دارند کمک می‌کنند و مساعدت می‌کنند من صادر کننده‌های صادراتی بتوانم حرفی برای گفتن داشته باشم ولی بزرگترین مشکل ما این است که سازمان ملی استاندارد اصرار دارد یک فرایندی را تدوین کند یک فرایندی را تحمیل کند به صادر کننده که اصلاً محلی از اعراب ندارد مثال اداره سازمان ملی استاندارد به من صادر کننده دستور داده باید نام شرکت صادر کننده ایرانی روی کالای صادراتی درج شود این یک غلط بزرگ است این یک اشتباه بزرگ است آن هم در شرایط تحریم دنیای تحریم دربش بر روی محصولات ایرانی باز است ولی اصراری نمی‌خواهد بکند که مشخص شود نام صادر کننده ایرانی کیست چرا، چون ما را تحریم می‌کنند.
سوال: آقای حاج کاظمیان همین را بپرسیم آقای هاشمی دلیل این کار چیست؟
هاشمی: اینکه اشاره فرمودند که استاندارد‌ها در دنیا بی‌معنا است اینجوری نیست خودشان هم اشاره فرمودند که در حوزه قضایی بحث استانداردهای ایمنی را اشاره کردند ببینید سازمان ملی استاندارد یا اساساً استاندارد‌ها در دنیا فلسفه‌شان مبتنی بر ایمنی سلامت و کیفیت محصول و خدمات است درست فرمودند کسی که تولید می‌کند مسئول کیفیت مسئول ایمنی و سلامت یک کالا و خدمت است وقتی یک محصولی از کشور ما دارد صادر می‌شود به کشور‌های ثالث اعتبار و هویت ایرانی خودش را می‌خواهد حفظ بکند اشاره کردند که فقط در واردات این ورود اتفاق می‌افتد کشور‌های دیگر دنیا هم مثل ما در واردات خودشان یک حدود و صغوری قائل هستند می‌گوید باید اینها رعایت شود امکان ندارد فرایند صحه‌گذاری نسبت به اعتماد محصولی که قرار است به یک کشوری وارد شود این کشور بدون اینکه صحت سنجی کند و صحه‌گذاری کند از طریق آزمون و بازرسی آن را پذیرش کند در آن کشور نکته دیگر اینکه سازمان ملی استاندارد تعامل حداکثری با بخش خصوصی دارد برای به روز کردن استاندارد‌ها محضر شما عرض کنم تا شهریور ماه امسال حدود ۳۵۵۳۰ استاندارد تدوین شده که در سه سال گذشته حدود ۲۹ هزار استاندارد بازنگری شده با محوریت ایمنی سلامت و کیفیت اینکه بگوییم استاندارد به این وجه بی‌معنا است.
سوال: البته صحبتشان این است که آن تولید کننده و صادر کننده خودش حواسش هست به این قضیه کلیت ماجرایش این بود؟
هاشمی: برای اطمینان از اینکه این کیفیت و این سلامت و ایمنی برقرار است همین فرایندی که من عرض کردم در دنیا ساری و جاری است نهاد‌های اعتباربخشی در دنیا اساساً برای همین شکل گرفته‌اند.
سوال: حالا این فرایند طولانی را چطور می‌بینید این قسمت را پاسخ بدهید این نامی که می‌گویید از تولید کننده حتماً باید باشد این دلیلش چیست؟
هاشمی: یکی از الزاماتی که مطرح است هویت یک کالا و خدمتی است که می‌خواهد صادر شود بالاخره این اعتبار این کالا است می‌خواهد رصد شود توسط چه کسی تولید شده اینکه اشاره می‌کنند مبنایش همین است و الزاماتی که است.
سوال: در کشور‌های دیگر هم همین هست؟
هاشمی: در همه دنیا همین است مگر می‌شود محصولی به کشور ما صادر بشود، اما هویتش مشخص نباشد.
سوال: آقای حاج کاظمیان می‌گویند همه دنیا همینطوری است؟
حاج کاظمیان: ببینید من باز تکرار می‌کنم عرض کردم احترام می‌گذارم به تمامی زحماتی که عزیزان ما در دولت ما در سازمان‌های دولتی ما می‌کشند ولی به صراحت دارم عرض می‌کنم اعتقاد دارم موضوع دارد به یک سمت دیگری هدایت می‌شود عرض کردم در دنیای تحریم در دنیای تحریمی که کسی نمی‌تواند تعاملات بانکی تعاملات مالی با من صادر کننده ایرانی داشته باشد اصرار بر اینکه نام من صادر کننده روی بسته‌بندی بیاید یک غلط است چرا، چون آن خریدار خارجی آن وارد کننده خارجی قرار است پول را به طرف‌های خارجی صادر کنندگان خارجی واریز بکند، چون پول باید بیاید به حساب یک شرکت خارجی نام آن شرکت خارجی باید ترجیحاً روی بسته‌بندی‌ها قید شود اینکه ما اصرار داریم ببینید من بحثم این است یک موقع یک محصول ایرانی از آقای حاج کاظمیان شاید خیلی‌ها دلشان بخواهد نام شرکت ایرانی‌شان را قید کنند ایرادی ندارد ولی الزام نکنید بگذارید حداقل خروجی جلسه امروز ما این باشد که درک صحیحی از شرایط تحریم اتفاق بیفتد بدانیم که در چه شرایطی داریم در بازار‌های خارجی تلاش می‌کنیم آن موقع قبول کنید و بپذیرید و بگویید که ما یک شرطی را می‌گذاریم اگر صادر کننده صلاح سازمان خودش را در این دید که نام شرکت خارجی اش را روی بسته‌بندی بیاورد این اجازه را بهش بدهیم این اختیار را بهش بدهیم.
سوال: آقای طاهری نظر شما چیست این انعطاف می‌تواند صورت بگیرد؟
طاهری: ببینید من هم تاکید حرف آقای حاج کاظمیان را می‌خواهم بگویم ببینید اگر ما مطمئن هستیم در کشور‌هایی که می‌خواهیم صادر کنیم اجباری است که باید استاندارد را چک می‌کنند و بایستی طرف صادر کننده از کشوری که مبدا ایران است باید این را داشته باشد پس ما نباید نگران این باشیم که ما باید اجبار کنیم پس اگر اجبار آن سمت است و این مجبور است که این گواهی را ارائه دهد می‌آید این استاندارد را می‌گوید ممکن است مواردی را که ما متعدد اینها را داریم نمی‌خواهم حالا اسم کشور‌ها را بیاورم و کالا‌ها را بیاورم داریم که نیازی به این چیز‌ها ممکن است نباشد و می‌تواند ارزآوری برای این صادرات انجام بگیرد.
یعنی هم ارز می‌آید به کشور و هم صادرات دارد انجام می‌شود همه فرایند هست و نیازی هم به آن مسیر نیست حالا من مثال متعدد الان در ذهنم دارم کالا به کالا که اصلاً مشتری پولش را آماده به دلار و همه چی فقط مثلاً می‌گویم ما یک زمانی یک خودرویی تولید می‌کردیم استاندارد ۸۵ گانه گفت که این خودرو نباید تولید شود کشوری دیگری مشتری داشت و می‌گفت من همین را می‌خواهم عرضش را هم می‌دهم ما الا و بلا می‌گفتیم که تو ۸۵ گانه نداری نمی‌توانی صادر کنی می‌گفت که اینکه دیگر برای ایران نیست می‌رود برای کشور دیگر و او هم می‌خواهد این هم نامه‌اش و هیچ مشکلی هم ندارد.
حرف ایشان درست است وقتی در صادرات واقعاً کشور مبدا است بدون استاندارد کمتر را قبول می‌کند ما نباید الزام کنیم بله در جا‌هایی که صادر کننده به این نیاز دارد واقعاً باید کمکش کنیم بگوییم این را می‌دهیم در یک زمان مناسب همین امسال بنده تابستان نه برای اداره استاندارد برای وزارت جهاد هم داشتم این را یعنی بخشی از تاییداتی که بود در طارم محصولی را آماده کرده بود تا زمانی که آن گواهی را بهش بدهند که این می‌تواند صادر شود از نظر کیفیتی و هر فرایندی که داشت کالا داشت خراب می‌شد ایشان هم زودتر اقدام کرده بود یعنی کل نماینده را درگیر کرده بود که اگر می‌شود این را یکی دو هفته‌ای برای من انجام بدهید بنده در استاندارد مثال‌هایی دارم که در بحث اعتباربخشی در مرکز ملی تا ۸ ماهم معطلی داشته‌ایم برای اینها این زمان هم واقعیتی است دیگر جز ایراداتی است که باید حتماً برطرف شود.
سوال: آقای هاشمی برای کوتاه‌تر شدن این فرایند حالا این انعطاف در سازمان استاندارد است حالا همین موضوعی که مطرح شد؟
هاشمی: سازمان ملی استاندارد آمادگی دارد در هر موضوعی که بخش خصوصی برای صادرات برای تجارت خودش گرفتار باشد تا جایی که امکان داشته باشد این مشکل را مرتفع کند این آمادگی را دارد در همه زمینه‌ها در این سه سال گذشته این بوده و الان هم است و الان هم از همین جا عرض می‌کنم این آمادگی وجود دارد.
سوال: الان در مورد همین اسم شرکت‌های که باید روی کالا باشد؟
هاشمی: اگر مباحثی وجود داشته باشد آمادگی داریم پیگیری می‌کنیم آن جا‌هایی که قانون به ما اجازه بدهد حتماً این کار را خواهیم کرد ناظر به فرایند زمانبندی که اشاره فرمودند برای اعتبار بخشی ۸ ماهه در دنیا فرایند اعتبار بخشی ۸ تا ۱۲ ماه است در دنیا نظامات اعتباربخشی دنیا ۸ تا ۱۲ ماه است که در جمهوری اسلامی ایران این فرایند تا قبل از ۱۴۰۰ بعضاً تا ۳۰ ماه هم زمان می‌برده ولی در سه سال گذشته خصوصاً در یک سال اخیر در ۸ ماه و ۸ روز این فرایند و نهایتاً ده ماه این فرایند کامل می‌شده ما حتی پایین‌تر از حد فرایند زمانی جهانی هستیم علی رغم اینکه سرمایه انسانی که دنیا دارند ما نداریم، اما با کار جهادی با تلاش بیشتر این اتفاق افتاده.
سوال: زمانش می‌تواند کمتر باشد ما الگو باشیم برای جهان؟
هاشمی: ببینید در دنیا این زمان عرض کردم ۸ ماه است هر چقدر این کمتر باشد می‌تواند بعضاً عدم انطباقی از سمت جامعه جهانی برای مجموعه ما باشد داریم ما برخی از نهاد‌ها شش ماهه ۷ ماهه در آن دامنه‌هایی که برای اولین بار است و ازدحامی وجود نداشته شش ماهه یا پنج ماهه این انجام شده این فرایند.
سوال: آقای حاج کاظمیان این فرایند طولانی که شما هم بهش اشاره کردید چه چالش‌هایی را ایجاد می‌کند برای صادر کننده؟
حاج کاظمیان: من باز این نکته را خدمت عزیزان بینندگان و مهمانان برنامه شفاف کنم انتظار ما از سازمان ملی استاندارد موضوع تشویق و ترویج است اینکه تولید کنندگان ما را تشویق کند به تولید محصولات کیفی بر اساس استانداردهای بین المللی که سلامت مصرف کنندگان ما را در بر داشته باشد می‌شود سازمان بگوید در دنیای امروز در موضوع محصولات پزشکی چنین استانداردی است عزیزان من، تولیدکنندگان، صادرکنندگان آشنا بشوید بیاید کمک بکند این استانداردهای روز در ساختار سازمان‌ها مستقر بشود.
سؤال: الان این اتفاق می‌افتد آقای حاج کاظمیان؟
حاج کاظمیان: احسنت می‌خواهم همین را بگویم وقتی عزیز دلمان می‌فرمایند ۸ ماه این اعتماد بخشی به سازمان است که تعریف می‌شود، این ۸ ماه خوب است ایرادی ندارد ولی برای سازمان نه برای محصول صادراتی من که در بندرعباس گرفتار شده و با توجه به اینکه حالا بسیار داریم صادرکنندگان نمونه ممتاز یا نمونه ملی که چند دهه دارند فعالیت می‌کنند، این فرآیند تیک استاندارد بعضا تا ۷ روز، ۸ روز، ۱۰ روز طول می‌کشد و نه تنها بازارهایمان را از دست می‌دهیم بلکه اصلا بازار‌های هدف صادراتی ما را حذف می‌کنند، بنابراین می‌خواهم این را اصلاح کنیم وقتی می‌گوییم اعتباربخشی چه مدت زمانی طول می‌کشد؟ ۸ ماه برای سازمان، برای تولیدکننده، نه برای محصول صادراتی، ایمان بیاوریم که اگر محصولی قرار است از کشور صادر شود، اگر محصول تولیدی آن تولید کننده، صاحب علامت استاندارد باشد که دیگر سریعتر انجام می‌شود ولی برای بسیاری از کالا‌ها که ما نیازی دیگه به استاندارد اجباری نداریم، آنها می‌توانند در بنادر، در گمرکات، در یک فرآیند کوتاه تری، در واقع، کالا مورد تأیید اداره استاندارد قرار بگیرد و کالا در واقع وارد چرخه صادراتی خودش بشود.
سید محمود هاشمی رئیس مرکز ملی تأیید صلاحیت ایران: نکته‌ای را عرض بکنم اشاره فرمودند ببینید در بحث زمان پاسخگویی که اشاره فرمودند ۷ روز طبق آماری که منتشر شد، در سال گذشته سازمان ملی استاندارد بعضا کمتر از ۷ روز این نتایج آزمون‌ها را پاسخ داده یا بازرسی‌ها را؟ اما برخی از آزمون‌ها زمانبر است، ممکن است ۲۲ روز، ۱۰ روز، ۱۱ روز از آن زمانبندی اصلا امکان ندارد خارج بشویم ولی معمولا بیش از ۸۵ درصد در کمتر از ۷ روز پاسخ داده می‌شود.
سؤال: این زمان بر بودن توی آزمایشگاه‌ها مرتبط با تجهیزات آزمایشگاهی هست؟ مرتبط با تجهیزات آزمایشگاهی هست که ما نداشته باشیم؟
خیر، خیر اینها همه اعتباربخشی شدند، همه‌ی آن الزامات آزمون کردن را پاس کردند شرایط محیطی، تجهیزات، دانش، مهارت فنی، در آن بخش ما مشکلی نداریم آن فرآیند آزمون بعضا ۲۴ ساعت طول می‌کشد ۴۸ ساعت طول می‌کشد، این آن فرآیندی هست که باید انجام بشود که بیش از ۸۵ درصد در کمتر از ۷ روز پاسخ داده می‌شود. دغدغه آنها درست است. ببینید از ۳۵ هزار استانداردی که من اشاره کردم شاید ۲ هزار تا ۳ هزار استانداردش اجباری باشد الباقی استاندارد‌ها استانداردهای تشویقی است که سازمان ملی استاندارد در همه تدوین‌های استاندارد بخش خصوصی یا نهاده‌های مرتبط و متخصص در این حوزه، مجری تدوین این استاندارد‌ها بودند.
سؤال: آقای طاهری، بعضی از آزمایشگاه‌ها یا بعضی از توانمندی‌هایی که ما باید داشته باشیم در آزمون برخی کالا‌ها را در داخل کشور تا حدودی نداریم مثلا بحث خودرو هستش که ما تست آزمون جاده‌ی آن را بله نداریم و باید خودرو با هزینه‌های فراوان به کشور دیگری منتقل بشود آنجا آزمون هایش گرفته بشود و برگردد آیا تا کی باید این اتفاق بیفته؟ آیا نباید به سمت به هر حال ایجاد این مراکز در داخل کشور برویم یا حالا تجهیز آزمایشگاه هایمان نباید برویم؟
مصطفی طاهری: قبل از اینکه سؤال حضرتعالی را جواب بدهم در خصوص بحث قبلی بنده ضمن تشکر و اعتماد به حرف برادر عزیزمان بخشی از آن برای ما قابل قبول نیست، چون درگیر بودم با استان محصولاتی که وقتی می‌خواهد صادر بشود اگر فرآیند آزمون واقعا این قدر طولانی است آن محصول دیگر وجود ندارد از بین رفت در محصولات کشاورزی یعنی واقعا نتیجه این بوده، بله، یک موقع است آن صادر کننده دیر برده روز تعطیل خورده حالا آنها را بگذاریم کنار، فرآیندی بوده که دیگر آن دیگر موضوعیتش را دارد از دست می‌دهد اگر ما فرآیندی در آزمون داریم که بعد از انتهای آن فرآیند دیگر امکان صادراتمان وجود ندارد دیگر به چه دردی می‌خورد و حتما هم آن فرآیند آزمون باید از همین کالا باشد، نمی‌شود زودتر بدهی یعنی از کالایی که دارد صادر می‌کند نمونه برداری کردند.
حالا الان مصداق هایشان را عرض می‌کنم در همین امسال تابستان بنده داشتم در مورد تجهیزات، بله، حرف شما درست است، مثلا در مورد خودرو ما ۴ تا از آن الزامات ۸۵ گانه مربوط به تصادف ایمنی است که از دید من از همه مهمتر است، چون بحث سلامت و جان مردم است. تصادف از روبرو است، تصادف از تصادف جانبی هست، واژگونی خودرو هست و در واقع ایمنی عابر پیاده هستش که خوشبختانه بعد از این استاندارد‌ها حداقل ۶ درصد تصادفاتمان مرگ و میر و اینها کم شده یعنی تأثیر گذاشتی، ولی حرف شما درست است، گا‌ها اینجا با دو تا مشکل مواجهیم، ۱ ـ زمان طولانی، هزینه زیادی که به خاطر عدم تشکیل این آزمایشگاه‌ها داریم بعضی وقت‌ها بدتر از این است ما می‌خواهیم یک استانداردی را از یک جایی بگیریم که قبلا وارد کننده از آنجا بودیم من یادم هست در محصولات هم ایران خودرو و سایپا این جوری مشکل را داشتیم یعنی بایستی حتما گواهی را از جایی بگیریم که قبلا آن محصول را از آنجا خرید می‌کردیم دلیل ندارد گواهی برای محصول ما صادر بشود یعنی ما گا‌ها برخورد‌هایی که با ما انجام می‌شود، برخورد‌هایی هست که علمی و کارشناسی نیست به همین خاطر، در حد امکان این حرف شما درست است، ما بایستی حتما در تجهیز آزمایشگاه‌ها مخصوصا جا‌هایی که برای ما مهم است مثلا صنعت نفت باید ویژه به آن نگاه کنیم، حوزه سلامت، دارو، غذا باید ویژه نگاه بکنیم، یعنی وابستگی را به حداقل برسانیم، صنعت خودرو همین طور حالا بعضی چیز‌ها ممکن است تأثیرش در زندگی مردم کم است یا مثلا ما در خصوص مصالح ساختمانی الان یک مشکل جدی داریم با اداره بحث‌های استاندارد و ایمنی و تنوع و نمی‌دانم کالا‌های غیر استاندارد یعنی بعضی جا‌ها را بایستی یک مقدار ویژه‌تر نگاه کنیم.
سؤال: آقای هاشمی به سمت این رفتیم همین موضوع مثلا استاندارد آزمون‌های جاده‌ای خودرو رفتیم به این سمت که تجهیز بکنیم در داخل کشور داشته باشیم اینها را؟
طاهری: از سایپا و ایران خودرو فکر کنم یک سرمایه گذاری دارند اینجا انجام می‌دهند ولی اداره استاندارد خودش من همچنین اتحادیه را ندارم.
سؤال: در آخرین موردی که بودش، همین پژوپارسی که بودش، خود آقای اسلام پناه گفتند که ما منتظر آزمون‌های خارج از کشورمان هستیم که آزمون‌های ایمنی بود و اینها.
هاشمی: اشاره فرمودند: کارشناس محترم که به صورت غیر حضوری خدمتشان بودیم، ببینید تولید کننده باید آزمون محصولی را که تولید می‌کند، صحه گذاری ایمنی، سلامت و کیفیتش را انجام بدهد اینکه ما بگوییم که یک کسی می‌خواهد محصولی تولید بکند، ما باید آزمایشگاه هایش را ایجاد بکنیم اینگونه نیست. اشاره فرمودند شرکت‌های خودروسازی از یکی دو سال گذشته شروع کردند فکر می‌کنم که اگر کار با سرعت پیش برود در سال ۱۴۰۳ ان شاءالله این به نتیجه برسد برای آزمون برخورد اینها منتهی نکته‌ای هم که اشاره فرمودند در خصوص تجهیزات می‌خواهم عرض بکنم آن آزمایشگاهی که تجهیزی ندارد اساسا شایستگی انجام آزمون یا ارائه خدمت آزمایشگاهی را ندارد که بخواهد از آن استفاده کند.
سؤال: آقای هاشمی یکی از مصوبات سال ۱۴۰۱ بودش که ما در خدمت شما بودیم و شما هم گفتید که این مصوب شده چرا اجرایی نشدش یا اگر اجرایی شده چگونه است؟
هاشمی: از ابتدای فکر می‌کنم از اواسط ۱۴۰۲ به صورت نمونه در برخی از استان‌ها شروع شد که این پرداخت‌ها به صورت برخط انجام بشود توسط آن بخشی که می‌خواهد آزمون بکند و نظارت‌هایی اینجوری به صورت برخط هم انجام می‌شود و این فرآیند ادامه دارد، حتی در بحث اعتبار بخشی هم همین سامانه پیش بینی شده که در مهرماه سال ۱۴۰۳ این فرآیند انجام شده که اعتباربخشی‌هایی هم که انجام می‌شود در بستر همین کار انجام می‌شود در همه استان‌ها ارتباط و پرداخت‌هایی که انجام می‌شود در بستر سامانه انجام می‌شود.
طاهری: الان ما این را نمی‌بینیما، فکر کنم در تئوری است در عمل الان ما هر کس می‌برد آزمایشگاه مورد نظر می‌داند کجاست و با آن حساب کتاب می‌کند.
هاشمی: خیر، ببینید اینکه اشاره فرمودید فرآیند ارسال نمونه با پرداختش متفاوت است. ببینید پرداخت‌هایی که اشاره فرمودند که انجام نمی‌شود، این پرداخت‌ها الان انجام می‌شود.
طاهری: چند درصد اجرایی شده؟
هاشمی: همه استان‌ها الان این فرآیند انجام می‌دهند.
طاهری: یعنی الان من که می‌خواهم آزمون بدهم نمی‌دانم کجاست.
هاشمی: نه اینکه شما الان پرداختی هایتان را ببرید به یک آزمایشگاهی بدهید در بستر سامانه انجام می‌شود.
سؤال: خیر نمونه را چی؟ الان موردی که آقای طاهری مطرح می‌کنند درست است دیگر نمونه را می‌برند به آن آزمایشگاه می‌دهند فقط پرداختش سامانه‌ای است.
طاهری: می‌توانم چند تا پرداخت داشته باشم یک دانه با سامانه و یک دانه غیرسامانه بگویم این را گواهی که من می‌خواهم.
هاشمی: باکس‌هایی پیش بینی شد برای اینکه این مرسوله‌ها که ارسال می‌شود قابل که ردیابی نباشد و کدگذاری‌هایی که انجام شده بود در این خصوص اینکه الان به ضرس قاطع بگم در همه استان‌ها این الان اجرایی شده شاید در بخشی از استان‌ها این اجرایی شده، اینی که من دارم محضر شما عرض می‌کنم، گزارشی در یکی دو ماه گذشته مرکز آی تی ما در این خصوص داشتند ارائه می‌دادند نکته ام این است، پرداخت‌ها همه در بستر سامانه دارد الان انجام می‌شود، نه مرحله قبلش خیلی مهمتر است آن آزمایشگاه به هر حال آن رابطه بین آزمایشگاه و آن صاحب کالا هنوز هست.
هاشمی: این فرمایش شما فرمایش درستی است که حتما در ۱۴۰۳ تمام این نکته‌ای که اینجا اشاره شد که حداقل نگرانی‌هایی که وجود دارد حتما برطرف خواهد شد این در خصوص ارسال اینکه دارم به شما عرض می‌کنم باکسش کاملاً در بستر سامانه و به صورت هوشمند اینکه نمونه وارد یک آزمایشگاهی می‌شود تا آن مجموعه اداره کل استاندارد اجازه ندهد، باکس باز نخواهد شد، دسترسی به آن نمونه امکان پذیر نیست همه اینها پیش بینی شده که تا پایان ۱۴۰۳ در همه استان‌ها این تحقق پیدا خواهد کرد.
سؤال: آقای طاهری، این آفتش به هر حال بسیار زیاد است دیگر اگر درست اجرا نشود.
طاهری: فقط این موضوع نیست بله، ما در مورد بحث مدیران کنترل کیفی هم این را داریم. الان می‌دانید دیگر دستگاه‌هایی که تولیداتی که دارند بایستی استاندارد را اخذ کنند باید یک مدیر کنترل کیفی معرفی کنند اداره استاندارد این را تأیید کنند این مدیر کنترل کیفی حقوقش را از همان کارخانه دارد دریافت می‌کند یعنی کارمند آنجاست و بایستی گزارشات را اول به مدیرعامل آنجا بالاترین سطح آنجا گزارش کند و اگر رعایت نشد به اداره استاندارد بگوید که آقا اینها این تخلف را داشتند یکی از بحث‌های جدی همین است نه البته اداره استاندارد تو معدن هم ما همین را داریم در غذا و دارو هم همین را داریم یعنی ناظر آن دستگاه کارمند همان بخش خصوصی یا آن بخشی است که تولید را دارد انجام می‌دهد.
حالا بعضی از موارد شاید خیلی عددهایش کوچک باشد ولی شما مثلا در معدن مثلا می‌خواهد حقوق دولتی اش را بدهد آن ناظری که از طرف صمت آنجاست که حقوقش را آن معدن می‌دهد مثلا حقوق دولتی اش می‌تواند ۲ هزار میلیارد تومان باشد، می‌تواند ۳ هزار میلیارد تومان باشد، یک نفر بخواهد تأیید کند به فرض حالا حساب کنید مثلا تحمل آن فرد برای اینکه بتواند درست عمل بکند چقدر می‌تواند باشد بنابراین این هم هست یعنی فقط بحث این آزمایشگاه‌ها و این نمونه‌ها یک طرف خود ناظر کیفی هم در واقع این معضل را داریم بحث تعارض منافع هست آنجا می‌شود همچین کاری را انجام داد و دریافتی‌ها را یک جور متمرکز کرد و حالا تا حدودی مثلا شاید به این هم بشود فکر کرد نمی‌دانم حالا دوستان فکر کردند یا نه، تو اینجا هم همینجور یعنی اگر بخواهیم در واقع این کار را جدی‌تر باشیم، بایستی شود کل فرآیند، پرداخت و خود آزمایشگاه همه شان به صورت کدگذاری باشد.
سؤال: آقای حاج کاظمیان موضوع نام صاحب کالا روی کالای صادراتی و آقای هاشمی پذیرفتند که می‌توانند تعامل داشته باشند حالا این را حلش بکنند موضوعات مشابه اینکه حالا با یک اختلاف نظری شاید یک گیری توی صادرات ایجاد بکند از این نمونه‌ها بگویید برای ما.
حاج کاظمیان: من یک نکته‌ای رو خیلی صادقانه عرض کنم، آن هم اینکه فرآیند نمونه برداری سازمان ملی استاندارد خودش استاندارد نیست، هزینه‌های دریافتی سازمان ملی استاندار و به عبارتی شرکت‌های تابعه و زیرمجموعه سازمان ملی استاندارد، خودش استاندارد نیست، من که خدمت شما هستم دارم با سی استان کشور دارم فعالیت می‌کنم، همکاری می‌کنم، هر کدام به صورت سلیقه‌ای دارند کار خودشان را انجام می‌دهند، نمونه‌هایی که برداشته می‌شوداصلا مشخص نیست اگر مثلا مغز پسته پوست کنده‌ای باشد که کیلوئی مثال می‌زنم ۳۵ یورو قیمتش است یک دفعه می‌بینیم یک کارتون می‌رود این کارتون ۱۰ کیلویی به چه درد می‌خورد؟
جز اینکه شما باید بروی فرآیند آزمایشت را انجام بدهی و این را برگردانی ولی متأسفانه در بسیاری موارد اصلا این نمونه‌ها بر نمیگردد و کالا‌های صادراتی ما را متأسفانه زخمی می‌کند از آن طرف هزینه‌ها مشخص نیست، هر کدام، هر استانی به یک شکلی دارد صادر کننده را در واقع صورتحساب صادر می‌کنند و هیچکدام مشابه همدیگر نیستند از استان آذربایجان شرقی که همیشه وامدارشان هستیم واقعا همه محبت دارند تا برویم بمیرم برای استان خوزستان مناطق محرومی که ما آنجا داریم شهرستان شادگان نماینده استاندارد ندارد، یک شرکت طرف قراردادی را سازمان استاندارد دارد در یک شهر دیگری و هزینه‌های گزافی که دارند تحمیل می‌کنند به صادرکنندگانی که آنجا فعالیت می‌کنن، می‌خواهم این را خدمتتان بگویم مشکل یکی و دوتا نیست.
سؤال: همین یکی و دو تا مشکل را ما دانه دانه برویم جلو آقای حاج کاظمیان، آقای هاشمی این فرآیند نمونه برداری، حالا اینکه حالا پسته را مثال زدند این قانونش چگونه است آن نمونه‌ای که می‌رود آزمایش می‌شود باید دوباره برگردد دیگر یا نه؟
هاشمی: ما فرآیند داریم، روش اجرایی داریم، دستورالعمل داریم، اینها در شورای عالی استاندارد مصوّب شده شاکله شورای عالی استاندارد مشخص است قالبش بنابراین فضایش فضای فنی است اینگونه نیست که ساز و کاری ندارد، پرداخت ها، دریافت ها، ناظر به آیین نامه کارمزد که باز مبدأ شورای عالی استاندارد است، حالا اگر در استانی، شرکتی، نهادی این را رعایت نکند اطلاع رسانی بشود حتما جلوی فعالیتش گرفته می‌شود، تعمیم این به کل سازمان ملی استاندارد منطقی نیست.
سؤال: یعنی شما فرآیندی ندارید که خودتون اینجا رصد بکنید موارد را؟
هاشمی: منطقی نیست، خیر اینی که اشاره می‌کنند بیشتر می‌گیرند عرض کردم در بستر سامانه دارد این انجام می‌شود، اینجوری نیست که پرداخت‌ها خارج از این انجام بشود.
سؤال: آقای حاج کاظمیان می‌گویند در بستر سامانه هستش آیا سامانه‌ای انجام می‌شود؟
حاج کاظمیان: ببینید پرداخت‌ها به صراحت توسط نمایندگان سازمان ملی استاندارد مطرح می‌شود و به هر مبلغی که بخواهیم می‌گویم مثال بخواهم بزنم خدای ناکرده سوء تفاهم ایجاد می‌شود، استان خوزستان گران است، استان هرمزگان بی نهایت اصلا هزینه بر شده ولی به جایش استان آذربایجان شرقی خوب است، استان خراسان رضوی، خراسان جنوبی، شرایط باز بهتر است، هیچ استاندارد پرداختی وجود ندارد، من ببینید دارم می‌گویم شما تصور کنید یک صادر کننده‌ای که باید دو کانتینر یا یک کانتینر یا ده کانتینر صادر بکند، شما فکر کنید این اصلا این محموله صادراتی شمش طلاست، چندتای آن را باید بردارند، چندتای آن باید توسط نماینده استاندارد برداشته بشود و دیگر برنگردد من بار‌ها این را مثال زدم ما صادرکنندگان زعفرانمان زله شدند یعنی این قدر نمونه برداشته می‌شود و بعد بر نمیگردد کالا سرجایش اگر قرار نمونه شاهدی هم برای یک ماه، دو ماه. سه ماه هم نگهداری بشود، لااقل این نمونه‌ها را برگردانند، بگویند آقا این نمونه‌ها را ما برگرداندیم متأسفانه من می‌گویم نمی‌خواهم خدای نکرده حرفی بزنم که همه زیر سؤال بروند، خیر، بسیار هستند عزیزانی که محبت دارند، لطف دارند به صادرکنندگان ولی وقتی آنجایی که من فریاد می‌زنم می‌گویم بر استاندارد برای کالای صادراتی محلی از ارعاب ندارد، در هیچ جای دنیا کسی ارزشی برای علامت استاندارد ایران قائل نیست، به دلایل مختلف، من آنجا می‌خواهم بگویم بجایش شما بیایید تولیدتان، بیایید سازمان تولید کننده تان بیایید فرآیند تولیدتان راو استاندارد سازی کنید.
سؤال: آقای هاشمی، این را یک توضیح بدهید.
هاشمی: اینکه اشاه می‌فرمایند متفاوت است من توضیح بدهم یک وقتی هست در یک استانی برای یک محصولی شرکت بازرسی وجود ندارد. یک شرکت بازرسی ممکن است از تهران بخواهد نمونه برداری بکند، مراجعه بکند، نمونه برداری بکند یا در یک استان دیگر این هزینه‌ها هزینه کارمزد نیست، اگر هزینه‌هایی در این بخش انجام می‌شود هزینه کارمزد روشن هست معمولا در اردیبهشت یا خرداد ماه ناظر به وضعیت تورم کشور تعیین می‌شود و ابلاغ می‌شود، این گونه نیست که هر کسی هر کارمزدی را می‌خواهد بگیرد منتهی هزینه‌ای که برای ایاب و ذهاب یا استقرار یک شرکتی از یک شهری می‌خواهد به یک شهر دیگری برود اینها مشمول نگاهی که برای هزینه‌های نمونه برداری می‌شود نیست نکته‌ای که می‌خواهم عرض بکنم این است که ما طبق آیین نامه کارمزد پیش می‌رویم.
سؤال: شما اینها را منتشر هم می‌توانید بکنید دیگر همین آیین نامه‌ای که دارید همین مواردی که دارید را؟
هاشمی: بله، درون سایت‌ها هست قابل دسترسی، همه دسترسی دارند، هر موردی هم راجع به شرکت بازرسی یا آزمایشگاهی ارجاع بشود، بلافاصله
برخورد می‌شود، اینگونه نیست که به راحتی از کنار آن بگذاریم.
سؤال: آقای طاهری بعضی از همین مواردی که مطرح می‌شود می‌تواند یک مانعی باشد در برابر یک صادر کننده چگونه می‌شود اینها را برطرف کرد؟ سامانه‌ای شدنش آیا چاره کار هست یا نه؟
طاهری: چون وقت کم است ما خیلی نکته راجع به بحث‌های استاندارد در حوزه داخلی بود، شما بیشتر به صادرات پرداخت کردید، ببینیم ما دو تا موضوع را من جمع بندی عرض کنم ۱ ـ ما یک معضلی در دستگاه‌های اجرایی داریم به نام بخشی نگری این مثلا اداره استاندارد می‌گوید من مسئول استانداردم، کاری ندارم الان صادرات آسیب ببیند یا نبیند یا حالا با حوزه‌هایی که مثلا در خودرو تست دارد ندارد و بحث‌های دیگر، بخش خودش را می‌گوید من تکلیفم این است دیگر و کاری به این ندارم، صادر کننده هر چقدر هم بگوید آقا من آنور نیاز ندارم برای گواهی استاندارد، می‌گوید خیر من باید حتما، یک بحث هم بحث انحصاری بودن تو بحث‌های صادراتی و این رابط‌هایی که گفتن داشتن یک مشکل جدی که داریم همین است در همه استان، استان‌های بزرگ، مرکز استان ما داریم که نمایندگی ندارد، بایستی از جا‌های دیگر باشد، مثل تسهیل صدور مجوز‌هایی که اتفاق افتاد باید در حوزه استاندارد هم ان شاء الله این کار انجام بشود.
مجری: به هر حال زمان و فرآیند و هزینه‌هایی که به هر حال موضوع استاندارد دارد برای صادر کننده برای وارد کننده اینها موضوعات کوچکی نیست هر کدام می‌تواند به هر حال یک مانعی باشد در برابر یک تولید کننده یا یک صادر کننده که باید حل و فصل بشود.
