به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، چند روز پیش محسن اردکانی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران در آیین پایانی بیست‌وششمین جشنواره شهید رجایی استان تهران از تنش بی‌سابقه‌ی آبی تهران سخن گفت: «در چهار سال اخیر، تهران با خشکسالی‌های شدیدی مواجه بوده و سطح ذخایر آبی به‌طور پیوسته کاهش یافته است به‌گونه‌ای که در بهمن ماه سال ۱۴۰۱ بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند بخشی از شهروندان این کلان‌شهر با قطعی و یا نوبت‌بندی آب مواجه شوند.»
این اما مسئله‌ی تازه‌ای نیست، تهران از همان زمان دارالخلافگی در دوران قاجار با تنش آبی مواجه بود و مسئولان وقت در پی درمان آن. در همین رابطه بد نیست نگاهی داشته باشیم به یک گزارش جالب از تاریخچه‌ی آب تهران که روزنامه‌ی اطلاعات روز پنج‌شنبه ۲۰ مهر ۱۳۴۶ در صفحه‌ی ۱۸ خود با عنوان «ماجرای چهل‌ساله آب تهران» منتشر کرد. متن گزارش به این شرح بود:
... موضوع کم‌آبی شهر تهران از زمان صدارت حاج میرزا آقاسی شروع شد. در این زمان به همت حاج میرزا آقاسی دو رشته نهر از رودخانه‌ی کرج به تهران کشیده شد که یکی از آن‌ها به نام نهر میرزا آقاسی آثارش باقی است و دیگری هنوز هم مورد استفاده است. بعدها میرزا تقی‌خان هم به فکر استفاده از آب رودخانه‌ی کرج افتاد. در زمان ناصرالدین‌شاه که جمعیت تهران زیاد شد، مسئله‌ی کم‌آبی شهر بالا گرفت تا جایی که از مهندسین خارجی یکی به نام کنت دمونت فرت استفاده شد لیکن آن‌ها هم کاری از پیش نبردند تا اینکه بعدها میرزا عیسی وزیر و میرزا یوسف‌خان مستوفی‌الممالک و جمعی از اشراف و درباریان وقت اقدام به حفر چند رشته قنات کردند. قنات شاه، قنات فرمانفرماییان از رشته قنوات آن زمان است که تا چند سال پیش مورد استفاده‌ی اهالی تهران قرار می‌گرفت.
جمعیت تهران همچنان رو به فزونی بود به طوری که ۲۶ رشته قنات دایر قبل از سال ۱۳۰۰ کافی برای جبران کمبود آب شهر نبود تا اینکه در سال ۱۳۰۰ شمسی پس از تاسیس بلدیه‌ی تهران، یک بار دیگر مقامات دولتی در صدد چاره‌جویی برآمدند و کفیل بلدیه‌ی وقت ناچار مستشار خارجی بلدیه را مامور مطالعه برای تامین آب شهر کرد. شیوع بیماری‌های همه‌گیر و تلفاتی که این بیماری‌ها در بر داشتند رفته‌رفته اولیای امور را متوجه امر بهداشت آب ساخت. از سال ۱۳۰۱ فکر لوله‌کشی آب به وجود آمد.
در فروردین ۱۳۰۳ مستشار بلدیه‌ی تهران طرحی تهیه کرد و به کفیل بلدیه داد. کفیل بلدیه‌ی وقت نیز طرح را برای تصویب به هیات دولت تقدیم کرد. در ماده‌ی دوم ای طرح پیشنهاد شده بود: «حق احتکار آب و بستن سد در دوره‌ی فوق‌الذکر انحصارا به بلدیه واگذار شود تا آب و الکتریسیته‌ی لازم شهر را تهیه نمایند.»
این طرح مورد تصویب کمیته‌ی امتیازات قرار نگرفت. در همین تاریخ پیشنهاد امتیازی از طرف شخصی به نام «اسر» آلمانی به دولت تسلیم شد. این پیشنها مربوط به دایر کردن سیم نقاله بین تهران – دماوند و تهران – ورامین بود که جزو آن «اسر» اعلام کرده بود که «به علاوه نقشه‌ی کافی تهیه کرده‌ام که از سد جاجرود لوله کشیده، آب خوراکی تصفیه‌شده برای تهران بیاورم. مخارج آن را هم تقبل می‌کنم.» تقاضای «اسر» چون آب تصفیه‌شده داشت مورد تصویب کمیته‌ی امتیازات قرار گرفت ولی اعلام شد که بنا به اظهارنظر وزیرمختار آلمان اسر موفق به پیدا کردن سرمایه در آلمان نشده است! بنابراین فعلا مسکوت بماند.
به این ترتیب مسئله‌ی لوله‌کشی آب مسکوت ماند. در اواسط سال ۱۳۰۳ آب قنوات در اثر کمی بارندگی رو به نقصان گذاشت و کم‌آبی بیش از سال‌های قبل محسوس گردید. بلدیه‌ی وقت برای رسیدگی به مشکل آب تهران کمیسیونی تشکیل داد. در این کمیسیون نشستند و برخاستند و گفتند: «رفع این نقیصه جز به کشیدن لوله که مانع از اتلاف آب و دارای هزاران محسنات دیگر است امکان‌پذیر نخواهد بود.»
در سال ۱۳۰۶ باز مسئله‌ی کم‌آبی مطرح شد. دولت وقت تصمیم قطعی برای حفر مجرای نهر کرج گرفت و بعد از بالای بیلقان تا جمشیدآباد نهری حفر شد و آب رودخانه‌ی کرج به تهران جریان پیدا کرد. به این ترتیب مشکل کم‌آبی تهران حل شد. آب نهر کرج از طریق نهرهای خیابان‌ها به خانه‌ها می‌رسید، مردم نصف‌شب‌ها از روی نوبتی که داشتند و میرآب‌باشی بلدیه این نوبت را تعیین می‌کرد، آب مورد مصرف خود را به آب‌انبارها می‌بستند و درواقع میرآب‌باشی مقتدرترین مرد محله بود؛ چون آب دست او بود.
آب در آب‌انبارها گاه می‌شد چند ماه می‌ماند و کرم می‌گذاشت، بیماری سالک از طریق آب‌های مانده‌ی آب‌انبارها شیوع می‌یافت. یک بار ر سال ۱۳۰۸ [به] وسیله‌ی چند نفر از مهندسین شرکت کامپساکس و بار دیگر در سال ۱۳۱۴ موضوع لوله‌کشی آب تهران مورد توجه شهرداری قرار گرفت. در این سال پیشنهاداتی از طریق چند کمپانی خارجی شد، و جریان به عرض اعلیحضرت فقید رسید.
اعلیحضرت فقید امر فرمودند پیشنهادات بررسی شود و هرکدام که از نقطه‌نظر فنی مفید و برای تهران مناسب تشخیص داده شد تحت نظر کمیسیونی از اشخاص بصیر مورد مطالعه قرار گیرد. به این ترتیب از سال ۱۳۱۴ لوله‌کشی آب تهران به صورت جدی دنبال شد.
۲۵۹
