به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، خبر دادند رییس سازمان حفاظت محیط زیست برای درمان محیط‌بان مصدوم اصفهانی در حال رایزنی با معاون اجرایی رئیس جمهور است! این خبر کوتاه نشان از ضعف حمایت نسبت به محیط بانان کشور دارد.
خبرهای مختلف درباره مشکلات محیط‌بانان معمولاً نشان‌دهنده ضعف‌های عمده در حمایت‌های دولتی از این قشر است. یکی از بزرگ‌ترین ضعف‌ها، عدم توجه کافی به تأمین تجهیزات و امکانات لازم برای محیط‌بانان است. بسیاری از آن‌ها با کمبود خودروهای مناسب، ابزارهای ارتباطی ضعیف، و حتی تجهیزات حفاظتی ابتدایی مواجه هستند.
این کمبودها باعث می‌شود که محیط‌بانان نتوانند به درستی از مناطق حفاظت‌شده مراقبت کنند و در برابر تهدیدات مختلف، به‌ویژه شکارچیان و قاچاقچیان، آسیب‌پذیر شوند. همچنین، در برخی موارد، محیط‌بانان با خطرات جانی زیادی مواجه هستند که عدم حمایت قضائی و قانونی از آن‌ها، این مشکلات را تشدید می‌کند.
محیط‌بانان به دلیل نبود حمایت‌های کافی از سوی دولت، مجبور به مواجهه با این تهدیدات در شرایط سخت و بدون پشتوانه لازم هستند.
همچنین، مسئله حقوق و معیشت محیط‌بانان یکی دیگر از ضعف‌های بارز حمایتی است. بسیاری از محیط‌بانان با حقوق پایین و شرایط معیشتی دشوار زندگی می‌کنند که بر انگیزه و عملکردشان تأثیر منفی می‌گذارد. این کمبودها باعث شده است که بسیاری از محیط‌بانان نتوانند در مدت‌زمان طولانی در این شغل باقی بمانند و از شغل خود استعفا دهند یا به دنبال مشاغل دیگر بروند. دولت باید در این زمینه اقدامات جدی‌تری انجام دهد، از جمله بهبود وضعیت حقوقی، بیمه‌های اجتماعی و درمانی، و ایجاد انگیزه‌های شغلی برای حفظ محیط‌بانان در سیستم حفاظتی کشور.
محیط‌بانان ایران که در خط مقدم حفاظت از منابع طبیعی و تنوع زیستی کشور قرار دارند، به عنوان ستون‌های اصلی حفظ اکوسیستم‌ها و مناطق حفاظت‌شده شناخته می‌شوند. اما متأسفانه در عمل، دولت و سازمان محیط‌زیست کشور از آن‌ها حمایت جدی و همه‌جانبه‌ای نمی‌کنند. اگر این قشر مهم نتوانند از پس مسئولیت‌های سنگین خود برآیند، نه‌تنها تهدیدی جدی برای محیط‌زیست کشور خواهد بود، بلکه نشان‌دهنده بی‌مسئولیتی در حفظ منابع طبیعی نیز خواهد بود.
محیط‌بانان، در بسیاری از مواقع، با تهدیدات جانی جدی از سوی شکارچیان و قاچاقچیان روبه‌رو می‌شوند، اما چه حمایتی از نظر قانونی برایشان وجود دارد؟ دولت باید به آن‌ها امنیت شغلی بدهد، نه اینکه آن‌ها را به حال خود رها کند تا در صورت برخورد با این تهدیدات، به مشکلات حقوقی و قضائی دچار شوند. بدون حمایت قانونی کافی، محیط‌بانان عملاً در معرض خطر قرار دارند. آیا این نقص در حمایت قانونی نشانه‌ای از بی‌توجهی به امنیت جان مدافعان طبیعت نیست؟
چطور می‌توان انتظار داشت که محیط‌بانان با کمترین آموزش و امکانات از منابع طبیعی کشور حفاظت کنند؟ دولت و سازمان محیط‌زیست باید برنامه‌های تخصصی و منظم آموزشی برای آن‌ها برگزار کنند، اما متاسفانه در این زمینه نیز ضعف‌های بزرگی مشاهده می‌شود. آیا محیط‌بانان به اندازه کافی برای مقابله با تهدیدات روز افزون و پیچیده آموزش دیده‌اند؟ به نظر می‌رسد مسئولان هنوز اهمیت توانمندسازی حرفه‌ای این قشر را به‌خوبی درک نکرده‌اند.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات محیط‌بانان، کمبود تجهیزات مدرن است. از خودروهای مناسب گرفته تا ابزارهای ارتباطی ضعیف، بسیاری از محیط‌بانان حتی در شرایط بحرانی هم توانایی مقابله با تهدیدات طبیعی و انسانی را ندارند. آیا چطور می‌توان از مدافعان طبیعت خواست که بدون تجهیزات کافی در برابر قاچاقچیان، شکارچیان و تهدیدات اکوسیستمی ایستادگی کنند؟ دولت باید بودجه‌ای ویژه برای تأمین این تجهیزات ضروری تخصیص دهد، نه اینکه آن‌ها را در برابر خطرات بی‌دفاع رها کند.
محیط‌بانان به دلیل شرایط سخت کاری و قرار گرفتن در مناطق دورافتاده، با مشکلات بهداشتی جدی روبه‌رو هستند. بسیاری از آن‌ها دسترسی به خدمات درمانی و بهداشتی ندارند. آیا دولت تاکنون توجهی به نیازهای درمانی این قشر کرده است؟ ایجاد ایستگاه‌های درمانی نزدیک به مناطق حفاظت‌شده و ارائه بیمه‌های درمانی جامع، حداقل کارهایی هستند که برای حفظ سلامت آن‌ها باید انجام شود.
یکی دیگر از ضعف‌های شدید حمایت از محیط‌بانان، حقوق پایین و شرایط معیشتی دشوار آن‌هاست. حقوق ناچیز محیط‌بانان، آن‌ها را به موقعیت‌های اقتصادی شکننده‌ای وارد می‌کند که می‌تواند تاثیر منفی زیادی بر عملکردشان بگذارد. آیا می‌توان از افرادی که در شرایط دشوار کار می‌کنند، انتظار داشت که با انگیزه بالا از منابع طبیعی محافظت کنند، در حالی که خودشان در فقر زندگی می‌کنند؟
علاوه بر خطرات جسمی، محیط‌بانان با فشارهای روانی و استرس‌های شدید ناشی از کار در محیط‌های سخت و دورافتاده روبه‌رو هستند. حمایت روانی و اجتماعی از آن‌ها یک ضرورت است. دولت و سازمان محیط‌زیست باید خدمات مشاوره‌ای و روان‌شناختی فراهم کنند تا از فرسودگی شغلی و مشکلات روانی آن‌ها جلوگیری شود. آیا تاکنون این حمایت‌ها به‌طور جدی در دستور کار قرار گرفته است؟
برای حفظ محیط‌بانان متخصص و کارآمد، نیاز به مشوق‌های مالی و ارتقای شغلی است. اما در واقعیت، محیط‌بانان در بسیاری از موارد بدون هیچ انگیزه‌ای در حال کار هستند. فرصت‌های ارتقای شغلی و پاداش‌های مالی به‌طور قابل توجهی کم است. آیا این وضعیت محیط‌بانان را به سوی مشاغل دیگر نمی‌کشاند؟ دولت باید به‌طور جدی برنامه‌های تشویقی و ارتقای شغلی برای آن‌ها فراهم کند.
کشورهای دیگر از تبادل تجربیات و همکاری‌های بین‌المللی در زمینه حفاظت از منابع طبیعی بهره‌مند می‌شوند، اما ایران در این زمینه تا چه اندازه فعال است؟ سازمان محیط زیست ایران باید به‌طور جدی با نهادهای بین‌المللی همکاری کند و از تجارب سایر کشورها استفاده کند. این همکاری‌ها می‌توانند به روزرسانی تکنولوژی‌ها و روش‌های نظارتی کمک کنند. آیا مسئولان در این حوزه اقدامی جدی انجام داده‌اند؟
یکی از چالش‌های دیگر، عدم همکاری مناسب با جوامع محلی است. محیط‌بانان نمی‌توانند به تنهایی از منابع طبیعی محافظت کنند. در بسیاری از موارد، جوامع محلی در کنار مناطق حفاظت‌شده زندگی می‌کنند، اما دولت سیاست‌های درستی برای همکاری با آن‌ها ندارد. پروژه‌های اشتغال‌زایی و اقتصادی می‌تواند به کاهش فشارها بر منابع طبیعی و تقویت همکاری با محیط‌بانان منجر شود. آیا این سیاست‌ها تاکنون اجرایی شده‌اند؟
محیط‌بانان در شرایط سخت و پرخطر کار می‌کنند و برای ایفای وظایف خود به حمایت‌های همه‌جانبه از سوی دولت و سازمان محیط زیست نیاز دارند. تا زمانی که این حمایت‌ها در قالب آموزش، تجهیزات، حمایت‌های معیشتی و حقوقی، و تقویت همکاری‌های بین‌المللی و اجتماعی ارائه نشود، حفاظت از منابع طبیعی کشور در معرض خطر خواهد بود. اگر امروز به این قهرمانان نادیده توجه نشود، فردا دیر خواهد شد.
مجلس و قوه قضائیه مسئولیت دارند که با تقویت قوانین حمایتی و ایجاد چارچوب‌های قانونی محکم، از محیط‌بانان در برابر تهدیدات جانی و قضائی دفاع کنند. مجلس باید قوانینی را تصویب کند که محیط‌بانان را از نظر قانونی در برابر تهدیدات شکارچیان غیرقانونی و قاچاقچیان حمایت کند و همچنین با ارائه حقوق و مزایای مناسب، امنیت شغلی آن‌ها را تضمین کند. از سوی دیگر، قوه قضائیه باید در مواردی که محیط‌بانان مجبور به استفاده از اسلحه یا برخورد با تهدیدات می‌شوند، از آن‌ها حمایت قانونی کند. همچنین، برقراری عدالت و مجازات متخلفان باید با شدت و سرعت انجام شود تا محیط‌بانان احساس امنیت بیشتری در انجام وظایف خود داشته باشند.
