رقص عارفانه از متاخرترین رقص های آیینی ایرانی ست که قدمتی بیش از هزار سال دارد
رقص به انواع رقص ها و مجموعه حرکات موزونی گفته می‌شود که در بستر فرهنگ، تاریخ و ادبیات ایران زمین پرورش و توسعه یافته است.
پیشینه
تاریخ رقص ایرانی تا هزاران سال پیش از میلاد مسیح امتداد می‌یابد. یافته های باستان شناسی در مناطق مختلف ایران گویای وجود و اشاعه رقص به عنوان یک آیین اجتماعی در سرتاسر امپراتوری ایران باستان است.
آیین میترا یا مهر پرستی که در بستر جغرافیایی ایران بوجود آمد شامل عادات و آیین‌های بود که همراه با رقص اجرا می‌شده‌اند. گزنفون تاریخنگار یونانی به اهمیت رقص در دربار هخامنشی اشاره کرده است. تا زمان فروپاشی شاهنشاهی ساسانی و استیلای اعراب بر ایران، رقص یک پدیدهٔ پذیرفته شدهٔ اجتماعی و بخشی جدائی‌ناپذیر از فرهنگ ایران محسوب می‌شد.
انواع رقص های مرسوم
رقص آئینی، رقص معاصر، رقص فولکلر یا رقص سنتی و یا رقص ملی، رقص با شمشیر، سیستان، رقص سیستانی، رقص آذربایجانی، رقص تاجیک، رقص گرجی، رقص ایرانی، رقص کردی، رقص عربی، رقص هندی، فولکلوریکو، رقص لری، رقص بندری، رقص شمالی یا گیلانی، رقص بلوچی، رقص اسپانیایی، فلامنکو، رقص بالروم، چاچا، سالسا، تانگو، دیسکو، پازا دبله، رقص آئینی، سماع، رقص های شیطان در سریلانکا، رقص عربی، چیفتتلی، رقص عربی قبیله ای آمریکایی، رقص قبیله ای آمیخته، رقص مصری
رقص معاصر ایرانی
بر گرفته از انواع رقص های مدرن و معاصر بین المللی، بدون هیچ گونه محدودیت تکنیکی و عموماً با تم و موضوعات مرتبط به تاریخ، سیاست و اوضاع اجتماعی ایران، این گونه از رقص از اوائل نخستین سال های هزاره جدید میلادی در میان کوشندگان رقص ایرانی درون مرزی و برون مرزی متداول شده است. رقص معاصر ایرانی معمولاً به صورت چندرسانه ای و در ترکیب با تاتر و یا گونه های دیگر هنرهای نمایشی اجراء می شود. افشین غفاریان نمونه ای از این کوشندگان است.
تاریخ رقص ایرانی تا هزاران سال پیش از میلاد مسیح امتداد می‌یابد
رقص آئینی
از قدیمی ترین انواع رقص های ایرانی رقص آیینی است که در برگیرنده مجموعه حرکات موزونی است که در چهارچوب ادای یک سنت و یا آیین و عموما بصورت گروهی اجراء می شود. رقص آئینی انعکاس حالات درونی و یا عرفانی است. شواهد تاریخی بسیاری از جمله نقاشی های روی صخره ها، دیواره های غار ها و سفال های باستانی حفاری شده نمایانگر وجود رقص آئینی در سرتاسر فلات ایران و از دیر باز است.
رقص عارفانه از متاخرترین رقص های آیینی ایرانی ست که قدمتی بیش از هزار سال دارد. از زمان پیدایش اندیشه های صوفیانه و عارفانه در ایران، از رقص به عنوان آئینی برای به خلسه رفتن، در خود فرو شدن و یا آنچنان که پیروان این راه ذکر می‌کنند، برای نزدیکتر شدن به عوالم بالا و آفریدگار استفاده شده است. سابقه هزار ساله آیین صوفیگری در ایران همیشه همراه با ذکر ممتد یک واژه و یا تکرار یک حرکت بصورت رقص و همراه با موسیقی بوده است. شناخته شده ترین عارف ایرانی جلال الدین محمد بلخی معروف به مولوی و مولانا است که رقص سماع او و رهروانش همچنان بعد از هشت قرن زنده و در اقصی نقاط دنیا بعنوان نمونه ای از رقص آئینی شناخته شده است.
رقص عربی
رقص عربی که در غرب به رقص شکم و یا اورینتال شهرت دارد، رقصی عموماً ویژهٔ زنان است. شاید اطلاق نام رقص شکم به این نوع رقص چندان بامسمی نباشد چرا که در این نوع رقص اکثر قسمت های بدن به کار گرفته شده و مهمترین حرکت های این رقص، حرکت های باسن است.
تاریخ ظهور و محل بومی رقص عربی نامشخص است . مستنداتی که به این نوع رقص اشاره کرده اند بیشتر به دو قرن اخیر مربوط می شود. عده ای آن را رقص زنان کولی و رقاصه های خاص در دربار شاهان صفوی و عده ای آن را به دربار پادشاهان عثمانی در مصر مربوط کرده اند. در حرام سراهای دوره صفوی نیز سوگلی ها و رقاصه های ویژه اندرونی حرام سرا وجود داشته است.
تصویری از زنان در حال رقص شرقی در کاخ چهل ستون وجود داشته تعدادی از آنها را پاک کرده اند ولی یک تصویر از آنها باقی‌مانده است. رقص شرقی با حرکات سر و دستها و با پوشش کامل و با حرکات پریشان کردن و چرخش موی بوده است. رقص نیمه برهنه شرقی یا عربی امروزی سابقه کمتر از یک قرن دارد. معمولاً این گونه رقص ها تنها برای زنان کنیز و کولی و اسیر مجاز بوده و سایر زنان مسلمان در جهان اسلام چنین رقصی نداشته اند.
در سده اول قبل از میلاد در هند، بسیاری از متون رسمی با این نگرش نوشته می‌شدند که قوانین مدیریت اجتماعی، زندگی خصوصی، نظام زبانی، مبادلات مالی عمومی، سیاست داخلی، فنون شعر و فنون اجرای نمایش را تدوین کنند. « ناتیاشاسترای » باراتا مونی اولین متن موجود درباره رقص است.
رقص عربی که در غرب به رقص شکم و یا اورینتال شهرت دارد، رقصی عموماً ویژهٔ زنان است
رقص اسپانیایی
فلامنکو (به اسپانیایی: Flamenco) سبکی از آواز، موسیقی و رقص اسپانیایی است. این نوع موسیقی تحت تاثیر سبک‌ها و فرهنگ های مختلف به شکل امروزی درآمده است و می توان گفت که بیشترین تاثیر خود را از کولی‌های اسپانیا گرفته است. در شکل‌گیری و تکامل این سبک نمی توان از تاثیرگذاری موسیقی مورها و مسلمانان شمال آفریقا و حتی موسیقی عربی و موسیقی لاتین چشم پوشی کرد.
فلامنکو در حقیقت از ۳ قسمت رقص فلامنکو، آواز فلامنکو و گیتار فلامنکو تشکیل شده‌است. خاستگاه این نوع موسیقی ایالت اندلس است، ولی مبدل به سمبل موسیقی اسپانیایی و حتی به طور کلی فرهنگ اسپانیایی شده‌است. این نوع موسیقی شامل تکنیک ها و توکه های جالبی است.
رقص مصری
رقص مصری سبک سنتی مصری رقص عربی است که در خلال نیمهٔ نخست سدهٔ بیستم شکل گرفته است.
گردآوری: بخش فرهنگ و هنر بیتوته
منبع:fa.wikipedia.org
