بهنام صمدی، روزنامه نگار اقتصادی و فعال بازار بورس در گفتگو با خبرنگار تابناک دیدگاههای خود را پیرامون وضعیت فیلترینگ در کشور و راهکارهای حل و فصل این چالش در حوزه های رسانه ای و اقتصادی بیان کرد، متن این گفتگو را از نظر می گذرانید:
به نظر شما وضعیت فعلی فیلترینگ قابل تداوم هست یا خیر ؟
خوب ببینید فیلترینگ باید هدفمند باشد و به هدفش برسد اما می‌بینیم همه ی مردم از طریق فیلترشکن ها به تمام شبکه های فیلترشده دسترسی دارند .
آسیب این جریان چیست ؟
اسیب این جریان اینست که امروزه کودکان و نوجوانان علاوه بر دسترسی به این شبکه ها به شبکه هایی که نباید در اختیار آن ها باشد هم دسترسی دارند .ما یک سری شبکه های اجتماعی داریم مثل تیک تاک که متعلق به چین است اما وقتی بعنوان مثال به کشوری مثل امارات می روید می‌بینید این برنامه بر اساس قوانین اسلامی آن کشور بازسازی شده و محتواها براساس یک کشوراسلامی نمایش داده میشوند .خوب با توجه به اینکه ما می دانستیم این شبکه متعلق به چین است ، پس می توانستیم به راحتی با این کشور مذاکره کنیم تا برای ما هم چنین تنظیمات و ویژگی هایی را در نظر بگیرند .یا به عنوان مثال وقتی تلگرام وارد ایران شد سرورهایش را هم به ایران اورد ولی ما عملا با اقدامات خود کاری کردیم که سرورهایش را از ایران خارج کرد .
میخواهم بگویم که استانداردهای دوگانه ای در مورد فیلترینگ وجود دارد که آسیب رسان هستند . نمی‌خواهم نفع شخصی را در این اقدامات دخیل کنم اما به عنوان مثال چرا در ایران اپل استور فیلتر نیست اما گوگل پلی فیلتر است ؟ ایا مارکت های داخلی فشار می آورند که این فیلتر برداشته نشود ؟میخواهم بگویم نفع پلتفرم های داخلی در ادامه ی فیلترینگ است . چرا که استور اپل که مارکت داخلی ندارد رفع فیلترشده ، ولی گوگل پلی هنوز فیلتر است . همان محتوایی که در گوگل پلی هست در مارکت‌های داخلی هم هست پس دلیل فیلتر بودن گوگل پلی یا درحقیقت استدلال فیلتر بودن آن چیست ؟ به نظر می‌رسد که در فیلتر آن نفع اقتصادی وجود دارد.
درباره فیلترینگ سکوهایی مثل یوتیوب چه می شود گفت؟ چرا رفع فیلتر نمی شود؟
یوتیوب الان در همه جای دنیا به ابزاری آموزشی و یا ابزاری برای افزایش درآمد تبدیل شده است چون یک معادل داخلی برای ان وجود دارد ترجیح داده‌اند که آن را فیلتر کنند. در صورتی که یوتیوب یک دانشگاه عمومی و عادلانه در جهان است که می تواند آن جوان با استعداد ولی ساکن مناطق محروم را مهارت آموزی کند، میخواهم بگویم که فیلترینگ به هدف خود نرسیده است و پلتفرم‌های داخلی هم آنچنان که باید و شاید با استقبال مردم مواجه نشده‌اند،نه اینکه اصلاً موفق نبوده‌اند یا مخاطبی ندارند ، خود من در این پلتفرم‌ها کارمند دارم ولی واقعیت این است که مثلاً کانال خود مندر تلگرام ۵۲ هزار عضو دارد ولی در شبکه اجتماعی بله ۲۰۰۰ تاست ، یعنی مخاطبان آن اصلاً قابل قیاس نیستند .
آمارها نشان می‌دهد که میزان بازدید پست‌ها در تلگرام و اینستاگرام به زمان قبل از فیلترینگ آن برگشته است و علناً این سیاست جز آسیب به مردم هیچ فایده‌ای نداشته است و همانطور که اشاره شد در توضیح این آسیب‌ها باید به بحث هزینه‌ها پرداخت . بعضی مردم از فیلترشکن‌های رایگان استفاده می‌کنند که ممکن است بدافزار باشند و بسیاری از آسیب ها و هک هایی که اتفاق می‌افتند از طریق این فیلترشکن‌های رایگان است .
عده‌ای هم هستند که فیلترشکن می‌خرند که به طور متوسط باید دویست تا سبصد هزار تومان هزینه کنند که این هزینه ی بالایی برای مردم محسوب میشود. جالب اینجاست که فروشنده ها همین فیلترشکن‌ها را هم به صورت حجمی می‌فروشند که در نوع خود بی‌نظیر است و نشان می‌دهد که کاسب‌های حرفه‌ای به فروش فیلترشکن مشغولند .
اگر بخواهید بطور خلاصه و فهرست وار آسیب های وضعیت فیلترینگ فعلی را بگویید، چه مواردی را اشاره می کنید؟
ـ کودکان و نوجوانان علاوه بر شبکه‌های اجتماعی با استفاده از فیلترشکن‌ها به سایر مواردی که نباید دسترسی داشته باشند دسترسی دارند.
_ بحث بدافزارها و آلودگی‌هایی که فیلترشکن‌ها می‌توانند برای گوشی کاربران ایجاد کنند.
_ مورد دیگر هم بحث هزینه‌هاست، که شامل هزینه‌ای است که باید برای خرید فیلترشکن پرداخت شود ، میزان مصرف باتری گوشی بالا می‌رود ، کندی سرعت اینترنت ، و همچنین میزان مصرف دستگاه بالاتر می‌رود و باعث آزار مردم میشود.این‌ها آسیب‌هایی است که فیلترشکن‌ها دارند .
اگر خود شما مسئول مستقیم فیلترینگ بودید چه تصمیم فوری و موثری می‌گرفتید؟
یک سری پلتفرم‌ها واقعاً ابزار کار مردم هستند.آقای پزشکیان به عنوان رئیس جمهور وعده‌هایی دادند ، اگر من جای ایشان متولی بودم حتماً بعضی از پلتفرم‌ها را رفع فیلتر می‌کردم . به عنوان مثال گوگل پلی اصلاً نباید فیلتر باشد .و همچنین واتساپ یک شبکه اجتماعی نیست ، بلکه یک پیام رسان است و مردم مبادلات روزانه خود را با آن انجام می‌دهند ، خانواده‌ها در آن با هم صحبت می‌کنند و به نظر من هیچ دلیلی برای فیلتر شدن آن وجود ندارد .یا مثلاً در مورد همان تیک تاک که عرض کردم با همان شرکت چینی مذاکره می‌کردم و با توجه به اینکه کشوری است که با او مراوده داریم از او می‌خواستم این برنامه را بر اساس ویژگی‌هایی که مورد نظر ماست «ایرانیزه» کند تا مردم به آن دسترسی داشته باشند .
با فرض اینکه تحولات و تصمیم های جدید در حوزه فیلترینگ رخ ندهد، آینده را چطور ارزیابی می کنید؟
واقعیت این است که وقتی وارد فاز لجبازی می‌شویم و به مردم چیزی را تحمیل می‌کنیم مردم از آن رویگردان میشوند.به عنوان مثال استارلینک در ایران رو به گسترش است و فیلترینگ ، هزینه ی استفاده از استارلینک را توجیه پذیر کرده است . چگونه؟من خود به عینه دیده‌ام که در مجتمع‌ها و شرکت‌ها استارلینک نصب و استفاده میشود، می‌دانیم که استارلینگ هزینه بالایی دارد یعنی برای خرید تجهیزات آن باید ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ دلار هزینه شود ، هزینه اشتراک ِ آن هم از ۵۰ دلار شروع میشود .اما هزینه بالای فیلترینگ استفاده از استارلینک را توجیه پذیر کرده است .
و نتیجه نهایی آن چه خواهد بود از نظر شما؟
این پلتفرم کم کم حاکمیت دولت را بر فضای مجازی از بین می‌برد. و اگر این سیستم گسترش پیدا کند نه فیلترینگ و نه هیچ چیز دیگری موثر نخواهد بود و مردم به راحتی به پلتفرم‌های اینترنتی که از فیلتر دولتی عبور نمی‌کنند دسترسی خواهند داشت که باعث خواهد شد مردم به روش‌هایی چون استارلینک روی بیاورند و درنهایت فیلترینگ به طور کامل بی‌اثر خواهد شد .درست مثل همان اتفاقی که در مورد رجیستری افتاد : دولت اصرار داشت آیفون ۱۶ رجیستری نشود و اکنون به وفور آیفون ۱۴ , آیفون ۱۵ آیفون ۱۶ در بازار هست .یعنی مردم ترجیح می‌دهند بدون استفاده از سیم کارت و فقط با وای فای از آن استفاده کنند .
کلام آخر؟
کلام آخر اینکه اصرار و پافشاری دولت بر ادامه ی فیلترینگ موجب میشود پلتفرم‌هایی مانند استارلینک گسترش پیدا کند و کل ِحاکمیت دولت را زیر سوال ببرد و او دیگر نخواهد توانست کنترل لازم بر اینترنت را داشته باشد .
