به گزارش رکنا، فتق (Hernia) یا باد فتق به وضعیتی گفته می‌شود که در آن بخشی از یک اندام داخلی، معمولاً روده، از طریق یک نقطه ضعیف در دیواره شکمی بیرون می‌زند. این بیرون‌زدگی می‌تواند در هر نقطه‌ای از شکم رخ دهد، اما شایع‌ترین مکان‌ها کشاله ران، ناف و شکم هستند.
ضعف عضلات دیواره شکم: این ضعف ممکن است مادرزادی باشد یا در اثر افزایش سن، سرفه مزمن، یبوست، بارداری، چاقی و جراحی‌های قبلی ایجاد شود.
افزایش فشار داخل شکم: فعالیت‌های سنگین، بلند کردن اجسام سنگین و سرفه‌های شدید می‌توانند فشار زیادی به دیواره شکم وارد کنند و باعث ایجاد فتق شوند.
فتق‌ها بر اساس محل بروز و نوع اندام درگیر به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
فتق کشاله‌ای: شایع‌ترین نوع فتق است و در ناحیه کشاله ران رخ می‌دهد.
فتق نافی: در ناحیه ناف ایجاد می‌شود و بیشتر در نوزادان و کودکان دیده می‌شود.
فتق هیاتال: در محل اتصال مری به معده رخ می‌دهد و می‌تواند باعث مشکلات گوارشی شود.
فتق برشی: در محل برش‌های جراحی قبلی ایجاد می‌شود.
برجستگی: وجود یک برآمدگی نرم و قابل لمس در ناحیه آسیب دیده.
درد: درد ممکن است هنگام ایستادن، سرفه یا بلند کردن اجسام سنگین تشدید شود.
احساس سنگینی یا فشار در ناحیه فتق.
تهوع و استفراغ: در صورتی که فتق بزرگ شود و روده در آن گیر کند.
حبس شدن روده: اگر بخشی از روده در فتق گیر کند، خون‌رسانی به آن قطع شده و باعث درد شدید، تهوع و استفراغ می‌شود.
خفگی روده: در موارد شدید، انسداد کامل روده رخ داده و نیاز به جراحی فوری دارد.
جراحی: تنها درمان قطعی فتق، جراحی است. در جراحی، پزشک برآمدگی را برطرف کرده و محل ضعف را ترمیم می‌کند.
درمان‌های خانگی: درمان‌های خانگی مانند استفاده از بانداژ یا کمربند فتق تنها می‌توانند علائم را موقتاً تسکین دهند و از پیشرفت فتق جلوگیری نمی‌کنند.
اگر متوجه هرگونه برآمدگی یا درد در ناحیه شکم شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب فتق از بروز عوارض جدی جلوگیری می‌کند.
| نوع فتق | محل بروز | علائم شایع | روش‌های درمان |
|---|---|---|---|
| فتق کشاله‌ای (اینگوینال) | کشاله ران | برآمدگی در کشاله ران، درد هنگام سرفه یا بلند کردن اجسام سنگین، احساس سنگینی در کشاله ران | جراحی (روش باز یا لاپاراسکوپی) |
| فتق نافی | اطراف ناف | برآمدگی در اطراف ناف، درد خفیف، احساس ناراحتی | جراحی (به خصوص در بزرگسالان) |
| فتق فمورال | بالای کشاله ران | برآمدگی در بالای کشاله ران، درد در کشاله ران یا ران | جراحی |
| فتق هیاتال | محل اتصال مری به معده | سوزش سر دل، برگشت اسید معده، مشکل در بلع | تغییر سبک زندگی، دارو، جراحی در موارد شدید |
| فتق برشی | محل برش جراحی قبلی | برآمدگی در محل برش، درد | جراحی |
جراحی: رایج‌ترین روش درمان فتق است. در این روش، جراح برآمدگی را برطرف کرده و محل ضعف در دیواره شکمی را ترمیم می‌کند. جراحی می‌تواند به صورت باز یا لاپاراسکوپی انجام شود.
روش باز: برش کوچکی در پوست ایجاد شده و جراح به صورت مستقیم به فتق دسترسی پیدا می‌کند.
لاپاراسکوپی: با استفاده از چند برش کوچک و ابزارهای مخصوص، جراحی انجام می‌شود. این روش مزایایی مانند برش‌های کوچکتر، درد کمتر و بهبودی سریع‌تر دارد.
تغییر سبک زندگی: در برخی موارد، مانند فتق هیاتال خفیف، تغییر سبک زندگی مانند کاهش وزن، اجتناب از غذاهای تند و خوابیدن با سر بالا می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
دارو: داروهایی مانند مهارکننده‌های پمپ پروتون می‌توانند برای کاهش اسید معده در فتق هیاتال استفاده شوند.
نکته مهم: این جدول صرفاً اطلاعات کلی در مورد فتق ارائه می‌دهد و جایگزین مشاوره پزشکی نیست. برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، همیشه به پزشک متخصص مراجعه کنید.
نوع فتق
اندازه فتق
سن بیمار
وضعیت سلامتی عمومی بیمار
ترجیح بیمار
عفونت
خونریزی
آسیب به اندام‌های داخلی
عود فتق
رعایت رژیم غذایی
اجتناب از فعالیت‌های سنگین
مصرف داروهای تجویزی
حفظ وزن سالم
اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
درمان یبوست
انجام ورزش‌های سبک
آیا فتق خود به خود خوب می‌شود؟
خیر، فتق بدون جراحی برطرف نمی‌شود.
آیا فتق خطرناک است؟
در صورت عدم درمان، فتق می‌تواند عوارضی مانند حبس شدن روده را به دنبال داشته باشد.
آیا می‌توان با ورزش از ایجاد فتق جلوگیری کرد؟
ورزش‌های سبک و منظم می‌تواند به تقویت عضلات شکم کمک کند.
