به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه میز اقتصاد با موضوع: افزایش قیمت خودرو میزبان آقای پناهی- مدیر عملیات فروش ایران خودرو ، آقای آقا طاهریان - معاون بازاریابی و فروش سایپا بود.
مقدمه: می‌خواهم راجع به افزایش قیمت محصولات ایران خودرو و سایپا صحبت بکنیم چیزی حدود میانگین سی درصد به قیمت محصولاتشان اضافه شده تقریباً بین پنجاه تا دویست میلیون را شامل میشود. همان طور که خدمتتان عرض کردم در مقدمه برنامه راجع به علت افزایش قیمت محصولات ایران خودرو و سایپا صحبت بکنیم. میانگین سی درصد افزایش قیمت خودرو ساز‌ها داشتند هردوشون، اما جزئی‌تر اگر نگاه بکنیم ایران خودرو بین سی و یک تا سی و پنج درصد، سایپا سیزده تا سی تا سی و پنج درصد تقریبی افزایش قیمت داشتند که اگر یک نگاهی بکنیم به دفعه قبلی که این افزایش قیمت‌ها رخ داد سایپا تقریبا میشود برای هجده ماه قبل، برای ایران خودرو هم همیشه تقریباً برای یکسال و یک ماه قبل یعنی سیزده ماه قبل این اتفاق افتاد افزایش قیمت داشتند چندین ماه هم بود پیگیر افزایش قیمت بودند و بالاخره شب گذشته قیمت جدید محصولات این دو خودروساز قیمت کارخانه شان باید این را بدانید که به قیمت این اعدادی که منتشر شده مالیات و شماره گذاری اینها اضافه خواهد شد و قیمتش یک خورده بیشتر از اینی هست که داریم در نمودار‌های مختلف می‌بینیم.
سوال: آقای پناهی شما بفرمایید این افزایش قیمتی که صورت گرفته بر چه اساس و چه فرمولی و اساسی سی درصد بالاتر و پایین‌تر هم دارد از کجا می‌آید و بر چه مبنا و محاسباتی که به این عدد رسیدید؟
پناهی: بر اساس مصوبه شورای رقابت و مصوبه ششصد و سی و سه شورای رقابت قیمت خودرو بر اساس دستور العمل تنظیم بازار خودروی سواری و فرمولی که شورای رقابت در آن دستور العمل پیش بینی کرده تغییر خواهد کرد و بر همین اساس ما به اصطلاح صورت‌های مالی حسابرسی شده مان را در مقاطعی که حسابرس رسمی شرکت آن را تایید می‌کند در اختیار سازمان حمایت قرار می‌دهیم و بر اساس بررسی‌هایی که اتفاق می‌افتد و اقلامی که بر اساس شرایط تورمی تغییر قیمت دارد آنها مورد بررسی سازمان حمایت قرار می‌گیرد و پس از بررسی و تایید آنها قیمت، تغییراتش اعمال میشود.
سوال: پس سازمان حمایت بر مبنای فرمولی که شورای رقابت تعیین کرده و صورت‌های مالی که شما ارسال می‌کنید به سازمان حمایت محاسبه میشود و این قیمت‌ها به شما بر میگردد و شما ابلاغ می‌کنید درست است؟
پناهی: بله، منتها نکته مهمش این است که این صورت‌های مالی به تایید حسابرس رسمی می‌رسد و بنابراین این طور نیست که خود خودرو ساز بتواند این صورت‌های مالی را ارسال کند بعد تایید رسمی حسابرس را خواهد داشت.
سوال: این افزایش قیمتی که امروز شاهدش هستیم بر مبنای صورت‌های مالی سال گذشته میشود؟
پناهی: بله بخشی مربوط به صورت‌های مالی سال گذشته است و یک بخشی هم صورت‌های مالی شش ماهه ابتدای سال جاری هست که اینها مجموعش این قیمتی است که امروز هست.
سوال: آقای آقاطاهریان شما چطور شما فرایندتان به چه صورت است؟ مشابه ایران خودرو؟
آقاطاهریان: روند و فرایند قیمت گذاری برای شرکت سایپا هم مشابه شرکت ایران خودرو که عرض کردند جناب آقای پناهی عرض کردند ما همان طور که حضرت عالی هم عرض کردید نزدیک به هجده ماه است که قیمت هایمان را اصلاح نکرده بودیم و با یک زیان انباشته‌ای رو به رو شده بودیم و بر اساس همین و براساس قانون که در دستور العمل تنظیم بازار ششصد سی و سه شورای رقابت آمده ما نسبت به بازنگری قیمت خودرو اقدام کردیم.
سوال: و پیشنهاد از سمت شماست درست است یعنی خودروساز خواست می‌کند؟
آقاطاهریان: همان‌طور که آقای پناهی عرض کردند بر اساس صورت‌های مالی هزار و چهارصد و دو انتهای سال هزار و چهارصد و دو حسابرسی اش را برای مراجع ذی‌صلاح ارسال می‌کنیم و پس از تایید آنها ابلاغ می‌کنیم.
سوال: پس درخواست از سمت شماست دیگر؟
آقاطاهریان: بله.
سوال: شما در چند تا از محصولات تان یعنی با زیان تولید می‌کنید چیزی که همیشه خودروساز عنوان می‌کند؟
آقاطاهریان: دوازده محصولی که شرکت سایپا درخواست افزایش قیمتش را داده بود برای خود شرکت سایپا ما نزدیک به ده تایپش را ما داشتیم زیان می‌دادیم که دو تا تایپش هم یر به یر بودیم.
سوال: الان به چه صورت شد؟
آقاطاهریان: الان همان نقطه تعادل، یعنی نه آن سود نه زیانی که قبلاً انجام می‌شد دیگر رخ نمی‌دهد.
سوال: بیشترین زیان تان روی کدوم محصول بود؟
آقاطاهریان: روی شاهین جی دستی.
سوال: که سیصد و شصت تومان بوده شده چهارصد و نود و شش تومان درسته؟
آقاطاهریان: بله.
سوال: یک نکته‌ای که وجود دارد این است که این درخواست که رفت سازمان حمایت بررسی را انجام می‌دهد تعدیل هم می‌کند یعنی شما ممکن است درخواستتان بیش از این بوده الان به این عدد رسیده یا نه متفاوت است؟
آقاطاهریان: بله درخواست با صورت‌های مالی که ارسال کردیم سازمان حمایت بررسی می‌کند و بعد در بعضی از موارد تعدیل هم صورت می‌دهد.
سوال: آقای پناهی عمده افزایش قیمتی که الان شاهدش بودیم، چون در محصولات شما تقریباً عددش تا دویست میلیون، دویست و ده میلیون هم شاهدش هستیم مثلاً برای دنا پلاس فکر می‌کنم دویست و ده میلیون تومان بیشترین افزایش قیمت است این بیشتر ناشی از چی است دلیل اینکه این افزایش قیمت به این حجم است از کجا ناشی میشود؟
پناهی: ببینید قیمت‌ها بر اساس درصدی از افزایش نهاده‌های تولید تعیین میشود و این افزایشی که در نهاده‌های تولید اتفاق می‌افتد باعث افزایش قیمت میشود الان اگر قیمت دنا پلاس اتومات بیشتر از سایر محصولات افزایش پیدا کرده این است که قیمت پایه این محصول هم به همان نسبت بالاتر بوده و بنابراین اگر در حوزه نهاده‌های تولید افزایش قیمت داشته باشیم به این نسبتی آن نسبت می‌آید و آن درصد می‌آید روی قیمت محصول اثر میگذارد بنابراین یک خودرویی مثل دنا پلاس اتومات قیمتش مثلاً هفتصد میلیون بوده با یک نرخ حدوداً سی درصدی خوب نسبتاً نسبت به سایر محصولات طبیعتاً قیمت بیشتری را متاثر میشود.
سوال: بیشترین افزایش قیمت دلیلش در کدوم یکی از نهاده‌ها بوده؟
پناهی: ببینید ما در حوزه فولاد افزایش قیمت داشتیم.
سوال: چقدر؟ می‌توانید یک هم جزئی‌تر بیان کنید؟
پناهی: جزئیاتش را همکاران مالی می‌دانند ولی قاعدتاً شما مطمئن باشید آن نرخی که الان مصوب شده حدود سی و دو سه درصد متوسط برای ایران خودرو این نرخ‌ها بسیار بالاتر از این هست آن افزایش نهاده‌های تولید که در یکسال گذشته یا سیزده ماه گذشته رخ داده و این درخواستی هم که ایران خودرو ارسال کرده برای قیمت از این نسبت بالاتر بوده ولی خوب بر اساس بازرسی و نظارت.
سوال: چه قدر بیشتر بوده؟
پناهی: حدوداً ایران خودرو بیش از چهل، چهل و پنج درصد مد نظرش بوده ولیکن بالاخره نهاد‌هایی مثل سازمان حمایت بررسی می‌کنند و یک بخشی از این تعدیل‌ها رویش اتفاق می‌افتد و ما خوب طبیعتاً انتظار داریم یک سود معقولی را هم روی قیمت‌های ما که طبق قانون هست و طبق مصوبات است اعمال بشود منتها ان سود‌ها بعضی مواقع در نظرگرفته نمی‌شود و سود کمتری لحاظ می‌کنند بنابراین انتظار ما معمولاً برآورده نمی‌شود.
سوال: الان روی همه محصولاتی که دارید تقریباً شانزده قلم است هیچ سودی ندارید یر به یر دارید تولید می‌کنید یا نه؟
پناهی: نه لزوماً روی چند موردش سود هست ولی در اکثر موارد خوب ما تقریباً داریم با قیمت تمام شده همچنان عرضه می‌کنیم.
سوال: یعنی زیان نمی‌کنید الان با این افزایش قیمت؟
پناهی: الان در این مقطعی که خدمتتان هستیم خودرو‌هایی که هنوز قیمت گذاری نشده سایر محصولاتمان دیگر الان از زیان خارج شده.
سوال: این جدید‌ها که دارید عرضه می‌کنید که هنوز مشخص نشده؟
پناهی: نه دیگر آن قیمتش باید بازنگری شود.
سوال: آقای آقاطاهریان این نهاده‌ها برای سایپا چطوری است و اینکه نقش ارز رلا هم بفرمایید چه قدر گرفتید؟
آقاطاهریان: سه قلمش را عرض کنم ما در آهن ورق میانگین شش ماه اول سال هزار چهارصد و یک مان به مهر هزار و چهارصد و سه نزدیک پنجاه و نه درصد افزایش داشته در پلیمر نزدیک چهل و پنج درصد، در آلومینیم نزدیک صد و بیست و هفت درصد رشد مواد اولیه مان بوده.
سوال: در چه بازه تاریخی حساب کردید؟
آقاطاهریان: میانگین شش ماهه اول سال هزار و چهارصد و یک با مهر هزار چهارصد و سه، این اتفاق زمانی دارد رخ می‌دهد که ما این سه تا قلم جنس را داریم از بورس خریداری می‌کنیم یعنی اینکه در بعضی از موارد ما می‌خوانیم که می‌بینیم که می‌گویند قیمت خودرو و حاشیه‌هایش زیاد است نمی‌دانم در صنعت خودرو دارند به قول خودمان ول خرجی می‌کنند اصلاً به این صورت نیست ما از پنجاه و شش درصد قیمت خودرو که مواد اولیه است ما ده شرکت برتر دنیا را بررسی کردیم از صد درصد یعنی نسبت به قیمت فروششان و پنجاه و یک تا شصت و پنج درصد قیمت مواد اولیه است. در خودروساز‌هایی مونتاژی مان هم از پنجاه و پنج تا شصت و پنج است، اما این برای شرکت سایپا نسبت به قیمت فروش مان نزدیک به صد و ده درصد است یعنی ما همینطوری مواد را می‌خریدیم بر اساس همین میزانی که خدمتتان عرض کردم ده درصد زیاد می‌کردیم اگر تولید هم نمی‌کردیم.
سوال: این نکته‌ای که دارید اشاره می‌کنید، چون مقایسه کردید با خودروسازان دنیا این سؤالی که همیشه بعد از این و نکته‌ای که به سمت خودروساز‌ها هست این است که به هر حال کیفیت، الان شما یک افزایش قیمتی داشتید برای بعضی محصولات تان هم افزایش قیمت قابل توجه‌ای ما به ازایی که مصرف‌کننده دریافت می‌کند از این افزایش قیمت چی هست؟ چه قدر روی کیفیتش تاثیر میگذارد؟
آقاطاهریان: من یک توضیح بدهم خدمتتان ما پارسال شرکت سایپا در تامین هزینه‌های مالی اش نزدیک سیزده و نیم تا چهارده همت هزینه‌های مالی اش بوده، تامین هزینه‌های مالی بحث تامین منابع که از سمت بانک‌ها، بحث صورت پذیرفت اوراق مختلف، سیزده و نیم همت تا چهارده همت من ببینید اگر ما همین اتفاقی که الان افتاده بود اتفاق می‌افتاد ما میتوانستیم دو تا پلتفرم در کلاس A بدون قوای محرکه دارم می‌گویم یعنی حدوداً هفت همت نیاز است برای یک پلت فرم و طراحی بدنه طراحی، بحث الکتریکالش، بحث خط بدنه اش و بحث خط تولید شما میتوانستید با هفت همت یک محصول را ایجاد کنید ببینید وقتی ما هزینه‌های تامین مالی مان کاهش پیدا کند در خودروسازی این هزینه‌های تامینی می‌رود سمت زیرساخت‌ها، می‌رود سراغ ایجاد پلت فرم‌های جدید و این مطمئناً من بهتون قول می‌دهم در شرکت سایپا اتفاق خواهد افتاد و ما از این سری هزینه‌های می‌رویم سمت پلتفرم جدیدی که انشالله در سال بعد توسط شرکت سایپا رونمایی خواهد شد.
سوال: آهان یعنی شما در خودروسازی تان این افزایش قیمت صرف تغییر کیفیت خودرو‌های موجود نمی‌شود؟
آقاطاهریان: در کوتاه مدت اتفاق نمی‌افتد همون‌طور که می‌دانند ما بخواهیم یک دانه قطعه را دوباره بازنگری کنیم بحث کیفیتش را بخواهیم ارتقا بدهیم شش ماه زمان می‌برد از ابتدا که شروع می‌کنیم تا زمانی که بخواهیم استفاده کنیم مطمئناً این اتفاق در بعضی از محصولاتی که الان، ببینید گلگی مردم نسبت به کیفیت بعضی از محصولات خودروساز‌های داخلی به حق هست نمی‌توانیم بعضی چیز‌هایی که حق است را نادیده بگیریم ولی ما مطمئناً به دنبال این هستیم که روی بعضی از محصولاتی که در حال حاضر داریم تولید می‌کنیم کیفیتش را افزایش بدهیم در میان‌مدت و به دنبال پلتفرم جدید باشیم برای شرکت سایپا و از پلتفرم‌های قدیمی فاصله بگیریم.
سوال: آقای پناهی تقریبا بعد از هر افزایش قیمت خیلی تغییری مردم در کیفیت خودرو آن طور که برایشان ملموس باشد احساس نمی‌کنند دلیلش چیه بعد از این آیا تغییری خواهند داشت یا نه اتفاق خاصی نمی‌افتد صرفاً این جبرانی است برای زیان‌های گذشته؟
پناهی: خوب ببینید اول این که کیفیت و افزایش کیفیت یک فرایند مستمر است و خودروسازان در طول سالیان گذشته هم به دنبال این بودند که کیفیت محصولات شان را افزایش بدهند منتها این دوتا وجه دارد یک وجه اش در محصولاتی است که الان دارد تولید میشود و از گذشته در حال تولید بوده یک وجه بحث افزایش کیفیت و ارائه محصولات جدیدی کرد که اساساً از سطح کیفیت بالاتری برخوردار باشند در هر دو تا موضوع ما خوب نیاز به سرمایه‌گذاری داریم نیاز به تغییر در شرایط تولیدمان داریم در قطعه‌سازی به خصوص باید حتماً سرمایه‌گذاری اتفاق بیفتد و بهبود ایجاد بشود. ولی وقتی قیمت سرکوب میشود و قیمت تکلیفی اعمال میشود خوب یک بخشی از این موضوع حتماً متاثر میشود، کیفیت و این را نمی‌شود کتمانش کرد.
اما اینکه بی‌انصافی بشود و به این شکل عنوان بشود خودروساز به فکر کیفیت نبوده به نظرم این درست نیست و ما در هر سال پروژه‌های کیفی متعددی در سطح خودروسازی تعریف میشود سعی میشود که کیفیت قطعات بالا برود، کیفیت محصول برود، چون یکی از لطماتی که در واقع ما می‌بینیم در حوزه کیفیت این است که خودمان هم در حوزه گارانتی هزینه‌هان به شدت افزایش پیدا می‌کند بالاخره ما مکلفیم در دوره گارانتی سه ساله خودرو به مردم سرویس بدهیم بنابراین اگر خودمان کیفیت قطعه را حفظ نکنیم هزینه‌های مالی خودروساز بیشتر میشود و زیان‌هایمان بیشتر میشود بنابراین ما انگیزه داریم برای اینکه کیفیت محصول را حفظ بکنیم ارتقا بدهیم ولی فرآیند مستمر طولانی خواهد بود و نیاز به سرمایه‌گذاری دارد نیاز به زیرساخت دارد، در وجه دومش هم توسعه محصول جدید است بالاخره هر محصولی در یک دوره‌ای یک سطح کیفی دارد که شما نمی‌توانید از آن سطح کیفی بالاتر بروی باید یک محصول جدید بیاید با سطح کیفی بالاتر که انتظار مشتری را برآورده کند حالا این نیاز به سرمایه‌گذاری دارد وقتی که دست خودروساز بسته میشود و امکان سرمایه‌گذاری از خودروساز گرفته میشود بله برای توسعه محصول حتی در نُرم‌های جهانی هم بیشتر از این هزینه نیاز هست که شما این محصول جدید را حدود هفت هشت هزار میلیارد تن الان سرمایه‌گذاری می‌خواهد خوب این وقتی خودروساز در خرج روزمره‌اش می‌ماند این باعث میشود که توسعه محصول و توسعه شرایط جدید و بهبود کیفیت محصول دستخوش موضوعات مالی میشود و مشکلات را مضاعف می‌کند.
سوال: انتقادش اینجاست که مثلاً من مصرف‌کننده الان مثلا خودرو ثبت نام کرده‌ام حالا افزایش قیمت می‌خورد من دارم هزینه سرمایه گذاری اش را مثلاً برای یکی دو سال آینده را می‌دهم، چون مثلاً بخشی از محصولاتی که امروز مردم دارند می‌بینند نسبت مثلاً به سال گذشته آنچنان تفاوتی یا اصلاً تفاوتی نمی‌کنند به لحاظ امکاناتی نمی‌دانم، به لحاظ کیفیت مثلا اجناس شان خیلی فرقی نمی‌کند مگر اینکه مثلاً وقتی ارزان‌تر باشد محصولات با سطح کیفی پایین تری رویشان نصب بشود الان مثلاً این تغییر رخ بدهد این شکلی است؟
پناهی: موضوع قیمت‌ها همان طور که در ابتدای عرایضم عرض کردم بخش عمده اش افزایش قیمت برمی‌گردد به تغییر نهاده‌های تولید یعنی شما در یک فضایی که داری قیمت بسیاری از نهاده‌هایی مثل فولاد، آلومینیم و سایر نهاده‌هایی با قیمت بورسی می‌گیری و اینها به طور مستمر در حال افزایش است و مکرر قیمت هایش در طول سال افزایش پیدا می‌کند خوب خودروساز اول باید تمرکز بکند که مواد اولیه اش را تهیه بکند و و افزایش قیمت دارند شما یک بخش کمتری از هزینه‌ها را درآمدت را می‌تونید در کیفیت هزینه بکنی و این خوب طبیعتاً یک بخشی متاثر میشود.
سؤال: پس یعنی این افزایش قیمت‌ها بیشتر افزایش قیمت ناشی از تورم نهاده‌ها را برای شما پوشش خواهد داد، نه افزایش کیفیت محصولاتی که الان شاهدش هستیم؟
پناهی: بله، یک بخش قابل توجهی این هست، ولی قاعدتاً ما روی کیفیت و پروژه‌های کیفی حتماً سرمایه گذاری می‌کنیم. ما خودمان منتفع از این هستیم که کیفیت خودرو بالاتر رود، هزینه‌های ما در گارانتی پایین بیاید و طبیعتاً سعی خواهیم کرد در حوزه کیفیت؛ پروژه‌ها را تعریف کنیم و سعی کنیم حداقل سطح کیفی را حفظ کنیم و افزایش دهیم. ولی در حوزه تعریف محصولات جدید قاعدتاً ما اگر بتوانیم سرمایه‌گذاری کنیم، انتظار مشتری بیشتر براورده میشود و انتظار به حق مشتری برآورده خواهد شد.
سؤال: آقای آقاطاهریان در خصوص نهاده‌های تولید صحبت می‌کنیم، شما ارز هم دریافت می‌کنیم؛ چقدر این مؤلفه تأثیرگذار است؟ چقدر دریافت کردید، چقدر تغییرات ارزی روی شما تأثیرگذار بوده؟
آقاطاهریان؛ ما تغییرات ارزمان باز همان میانگین شش ماهه اول سال ۱۴۰۱ را با مهر ۱۴۰۳ بخواهیم مقایسه کنیم، بحث ارز نیمایی، ما در حدود ۹۵ درصد افزایش داشتیم، قیمت بوده در شش ماهه اول سال ۱۴۰۱؛ ۲۵ و ۳۰۰، در مهر ماه ۱۴۰۳ شده ۴۶ و ۹۰۰. در بحث بازار آزاد که بحث کوتاژ صادراتی است؛ نزدیک ۱۲۴ درصد در بحث یورو ما افزایش داشتیم و ۱۱۰ درصد در بحث دلار.
سؤال: به طور کلی شما چقدر ارزبری دارید که الان تغییرات نرخ ارز چقدر روی محصولات و قیمت تمام شده شما اثر دارد؟
آقاطاهریان: سال گذشته شرکت سایپا نزدیک ۸۰۰ میلیون یورو ارز تخصیص گرفتند که امسال هم همان حدود نیاز دارد شرکت سایپا به ارز و مطئناً روی افزایش قیمت تأثیر میگذارد.
سؤال: تا الان چقدر گرفتید؟
آقاطاهریان: تا الان نزدیک ۱۴۰ میلیون یورو.
سؤال: ۱۴۰ میلیون دلار تا الان گرفتید، ۸۰۰ تا امسال نیاز دارید که امسال بگیرید؟ کلاً در محصولات‌تان؟
آقاطاهریان: البته من با شرکت سازه‌گستر و مگا عرض می‌کنم؛ آنها هم گرفتند و آن عدد بالاتر میشود.
سؤال: سرجمع کل گروه سایپا چقدر است؟
آقاطاهریان: فکر می‌کنم نزدیک ۳۰۰ میلیون یورو را تا الان گرفته؟
سؤال: از سر جمع گفتید ۸۰۰ تا، درست است؟
آقاطاهریان: بله.
سؤال: ساخت داخل شما روی تمام محصولات‌تان میانگین چقدر است که حساب کنیم ببینیم ارز چقدر روی محصولات‌تان اثرگذار است؟
آقاطاهریان: روی محصولات مختلف ما متفاوت است، مثلاً روی شاهین فکر می‌کنم نزدیک به ۳۶ درصد، روی محصولات گروه ایکس ۲۰۰ ما، تیبا، کوئیک و اطلس کمتر است؛ فکر می‌کنم ۲۸ درصد ارز است.
سؤال: آقای پناهی برای شما چطور است؟ شما چقدر ارز گرفتید؟
پناهی: در رابطه با ارز؛ دو نکته مهم است قبل از این که به جزئیات آن بپردازیم؛ نکته اصلی این است که در حوزه ارزبری، یک ارز؛ ارزی است که خود خودروسازی می‌گیرد و باید به آن تخصیص داده شود که امسال با توجه به مشکلاتی که در حوزه ارز بوده، ما خیلی کمتر از این دریافت کردیم، ولی نکته مهم این است که این ارزبری در سطح قطعه‌سازی هم نیاز است و ما الان به طور متوسط بالای ۲۰ درصد خودرو‌های ما ارزبری دارد، ولی در خودرو‌های جدیدمان طبیعتاً میزان ارزبری بیشتر است و اگر ارز به موقع تخصیص داده نشود، روی روند تولید اثر میگذارد.
سؤال: شما چقدر خواستید چقدر گرفتید تا الان؟
پناهی: ما در طول سال بیش از یک میلیارد یورو ارز نیاز داریم، حداقل در خود شرکت ایران خودرو واریز به قطعه‌سازی، ولی امسال تا آن جا که می‌دانم نزدیک به یک پنجم این را تقریباً اختصاص دادند.
سؤال: سال پیش چقدر از یک میلیارد؟
پناهی: سال قبل الان خاطرم نیست، ولی سال بعد وضع تخصیص ارز یک مقدار بهتر بود و ما هم به تبع آن، خودرو‌های داخلی‌مان آن موقع ارزبری کمتری داشت مثل پارس تولیدش بیشتر بود، نیاز ارزبری ما کمتر از امسال بود. امسال شرایط سخت‌تر است.
سؤال: آقای حدادی با توجه به این که یکی از دلایلی که قیمت‌ها تغییر می‌کند این است که حاشیه قیمت باز یک خرده به هم نزدیک شود و التهاب بازار کم شود، چقدر فکر می‌کنید این مؤثر بوده؛ آن نکته‌ای که همیشه انتقادی که میشود در خصوص مهندسی بازار، چقدر فکر می‌کنید هست یا برطرف شده است؟
مانی حدادی؛ کارشناس صنعت خودرو: قبل از این که برسم به ماجرای گپ بین قیمت کارخانه و بازار آزاد، یک نکته‌ای را دوستان اشاره داشتند در رابطه با آن تعهدات مربوط به خدمات پس از فروش و گارانتی است؛ کدام خدمات پس از فروش؟ چه گارانتی‌ای؟ کدامیک از مشتریان ایران خودرو و سایپا راضی هستند؟ الان در رسانه ملی خودروساز، نماد مظلومیت صنعت خودرو است، اما باید یک نماینده هم از سمت مردم باشد. چه شرایط و گارانتی الان خودروساز‌ها ارائه می‌دهند که الان مدعی هستند ما بخشی از هزینه‌ها را روی این قسمت تحمیل می‌کنیم. این یک موضوع، برگردیم به بحث گپ بین کارخانه و بازار آزاد. سؤال مهم این است که فکر می‌کنم برای سال چهارم یا پنجمی است که قیمت خودرو در درب کارخانه افزایش پیدا می‌کند. ماحصل این اتفاق چه شد؟
قرار بوده که قیمت خودرو افزایش پیدا کند، تیراژ تولید بیشتر شود، این اتفاق نمی‌افتد. مسلماً با توجه به آمار تولیدی که همه مطلع هستیم، ما امسال به طور قطع به یک مقصد دستگاه نمی‌رسیم، همان طور که پارسال نرسیدیم. اما ادعای آن مطرح میشود. هم ایران خودرو، هم سایپا سال آینده بدون افزایش تولید، بدون عرضه به کشور دوباره گپ قیمتی به وجود می‌آید و دوباره این بلندگوی من پول ندارم، من مظلوم هستم، من قیمت تمام شده؛ زرع من است، این اتفاق می‌افتد. طبیعی است که این اتفاق بیفتد، چون هنوز اختلاف بین ارز توافقی تأمین نشده، الان به نظرم دوستان می‌توانند به این پاسخ دهند که چه برنامه‌ای برای افزایش تولید دارند؟ اصلاً کیفیت را که فراموش کنید، من اصلاً کیفیت را فراموش کردم.
سؤال: اجازه دهید همین سؤال را از آقای پناهی و آقاطاهریان بپرسم. آقای پناهی؟
پناهی: در رابطه با موضوع خدمات پس از فروش، ما احساس‌مان را به عنوان یک کارشناس مطرح کنیم، یک موضوع است، این که برویم به اندازه‌گیری رضایت مشتری که سازمان بازرسی کیفیت سالیانه آن را اندازه گیری می‌کند، بالأخره رضایت مردم از خدمات پس از فروش در خودروسازی اندازه گیری میشود توسط یک سازمان بیرونی و این اندازه‌گیری سالیانه منتشر میشود. ما الان بالای ۸۰ نمره گرفتیم، نمی‌گویم ما انتظارات مشتری را و بعضی را لزوماً برطرف کردیم، نه، ما مدعی نیستیم که کل انتظارات را برآورده کردیم، ولی بالأخره این که ما یک معیاری باید داشته باشیم برای این که ببینیم سقف رضایت مردم از خدمات پس از فروش چیست و آن معیار بالأخره اندازه‌گیری است که بعضی از شرکت‌هایی که در قانون در نظر گرفته شده اندازه‌گیری می‌کنند، این اعداد را اعلام می‌کنند و ما الان بالای ۸۰ نمره می‌گیریم از مردم، از خود مردم در حوزه خدمات پس از فروش، ولی باز حتماً تعهد داریم، باید خدمات‌مان بهتر از این باشد، بی‌نقص نیستیم.
در حوزه افزایش تولید هم یک نگاهی کنیم از ابتدایی که تحریم صنایع خودرو شکل گرفت تا امروز، واقع امر این است که خودروساز از همان ابتدا عزم خود را جزم کرده که روی این تحریم‌ها بتواند مسلط شود و شرایط را تغییر دهد. ما در طول این پنج تا شش سالی که تحریم‌ها رخ داد، در همه دوران‌ها سعی کردیم تولیدمان را روی یک رِنجی حفظ کنیم یا افزایش دهیم و این آمار هم در سایپا وجود دارد، در کدال منتشر میشود. در هیچ مقطعی خودروساز سعی نکرده کاهش تولید داشته باشد، همیشه برنامه افزایش تولید بوده، بله مشکلاتی در تولید وجود دارد که ممکن است اهدافی که تعیین میشود؛ در سال‌های گذشته ممکن است این اهداف محقق نشده باشد، ولی این طور نبوده که ما عمداً یا برنامه‌ریزی نکنیم که تولید را افزایش دهیم. امسال هم حتماً بعد از افزایش قیمت، افزایش تولید را در دستور کارمان داریم.
سؤال: الان تیراژتان چقدر است؟ چقدر افزایش پیدا می‌کند؟
پناهی: به طور متوسط دوهزار دستگاه تولید می‌کنیم.
سؤال: کاهش عرضه داشتید، درست است؟
پناهی: نه، اتفاقی که الان افتاده، نسبت به سال گذشته ما کاهش عرضه تا آن حدی که چشم‌گیر باشد نداشتیم.
سؤال: چشم‌گیرتان چقدر است؟
پناهی: وقتی می‌گویید صدهزار خودرو تولید کم شده، نه این طور نبوده، حدود پنج تا شش درصد تولید ما نسبت به گذشته کمتر شده، آن هم علتش مشکلاتی که در تخصیص ارز است. بالأخره تخصیص ارز در کشور با محدودیت‌هایی مواجه شده و متأثر شده عرضه ما.
سؤال: الان روزانه دوهزار عرضه دارید؟
پناهی: الان روزانه دوهزار است، ولی این دوهزار را شما مراجعه کنید به سنوات گذشته، این دوهزار دستگاه عددی نیست که سنوات گذشته از این عدد خیلی بالاتر باشد، این متوسط تقریباً همین رِنج در همین چهار تا پنج سال اخیر حفظ شده و امسال هم برنامه ما این است که ما حداقل به ۲۳۰۰ تا ۲۳۵۰ دستگاه در روز تولیدمان را افزایش دهیم و برنامه بالای ۶۲۰ هزار تا را در دستور کار داریم.
سؤال: عرضه صادرات شما چقدر میشود با این افزایش قیمت‌ها؟ تا آخر سال که گفتید روزانه ۲۳۵۰ تا، یعنی از فردا این کار را می‌کنید؟
پناهی: این هدف است که دنبال می‌کنیم به این هدف برسیم.
سؤال: آقای آقاطاهریان شما چه؟
آقاطاهریان: من یک موضوع در خصوص واکنش بازار آقای حدادی عرض کردند، من یک توضیح بدهم، بعد برسیم به بحث خدمات پس از فروش و افزایش تولید. در بحث قیمت؛ ما روند گذشته را باید بررسی کنیم، در سال ۱۴۰۱ که عرض کردم، همان ۱۸ ماه گذشته ما افزایش قیمت داشتیم، ابتدا این جدول آن است. جدول روزانه قیمت بازار خودرو‌های شرکت سایپا در سال ۱۴۰۱ پس از ابلاغ افزایش قیمت است. در دو سه روز اول با توجه به واکنش بازار، به سمتی می‌رود همان طور که آقای حدادی گفت، ولی ما بررسی کردیم انتهای همان سال در اریبهشت ماه ۱۴۰۱، ما از هشت تا ۱۷ درصد قیمت بازار کاهش پیدا کرده.
سؤال: نسبت به کی؟
آقاطاهریان: نسبت به دوره گذشته آن.
سؤال: مثلاً شما امروز قیمت ماشین را ۱۰۰ میلیون زیاد می‌کنید، یک عددی بازار بالا می‌گوید.
آقاطاهریان: این طور بگویم که کامل برای مشتریان و مصرف‌کننده‌ها ذکر کنیم که ما انتهای آذر ماه قیمت بازار بر اساس روش‌های علمی که به دست آوردیم، مطمئناً از هشت تا ۱۷ درصد قیمت بازار کاهش پیدا می‌کند؛ در محصولات.
سؤال: به نسبت همین قبل از افزایش قیمت‌ها؟
آقاطاهریان: بله، در قیمت بازار عرض می‌کنم.
سؤال: یعنی مثلاً الان شاهین شما در بازار یک رقمی داشته قبل از این که قیمت را افزایش دهید که مثلاً در این یک روزه شامل افزایش قیمت هستیم.
آقاطاهریان: بین هشت تا ۱۷ درصد؛ بستگی به محصول این کاهش قیمت را تا آخر آذر ماه خواهیم داشت.
سؤال: هشت تا ۱۷ درصد نسبت به امروزی که قیمت افزایش پیدا کرده؟
آقاطاهریان: قیمت بازار را عرض می‌کنم.
سؤال: من هم بازار را می‌گویم، شما امروز مثلاً دیشب لیست قیمت‌ها بیرون آمده، امروز بازار طبق چیزی که آقای حدادی گفت و همکاران ما در بازار و سطح شهر یک چرخی زدند، قیمت‌ها افزایش پیدا کرده، طبیعی است؛ درست است؟ شما می‌فرمایید تا آخر آذر این قیمت‌ها نسبت به امروز هفت تا هشت درصد پایین‌تر می‌آید؟
آقاطاهریان: بله، دقیقاً.
سؤال: خوب است، این افزایش قیمت خیلی زیاد است که هفت تا هشت درصد خیلی در آن دیده نمی‌شود؛ میشود؟
آقاطاهریان: گفتم هشت تا ۱۷ درصد.
سؤال: منظورم این است که این افزایش قیمت خیلی بیشتر از ۱۷ درصد قابل احساس است؟
آقاطاهریان: قیمت افزایشی که گروه سایپا داده؛ ۲۲ درصد است که اگر بخواهیم بر اساس افزایش تیراژ داشته باشیم به ۲۰ درصد می‌رسد.
سؤال: شما تا آخر ماه مگر افزایش تیراژ دارید؟ عرضه خود را زیاد می‌کنید؟
آقاطاهریان: قسمت دوم را توضیح دهم، برسیم به افزایش تیراژ تولید، بحث خدمات پس از فروش....
سؤال: تیراژ را جمع بندی کنیم، سمت خدمات فروش نرویم.
آقاطاهریان: من بحث خدمات پس از فروش را بگویم که از ذهنم نرود، بعد برویم سر افزایش تیراژ.
بحث خدمات پس از فروش؛ بالأخره ما باید یک سازمانی بیرونی را در کشور قبول داشته باشیم. خدمات پس از فروش شرکت سایپایدک سال ۱۴۰۲؛ رتبه یک گرفته است، حالا ببینید سطح انتظارات مردم همان طور که می‌دانید، خود آقای حدادی هم در جریان است، به مرور افزایش پیدا می‌کند، یک زمانی شاید این رتبه یک اگر در سال ۱۳۹۰ بود، مردم می‌گفتند به قول خودمان مشعوف می‌شدند، ولی الان با توجه به این که سطح انتظارات مردم بالا می‌رود، با این که ما رتبه یک داریم، مردم باز هم گلایه‌هایی داشته باشند که همان طور که آقای پناهی گفت، ما در صدد رفع این گلایه‌ها هستیم. در خصوص افزایش تولید؛ سال گذشته ۴۸۴ هزار دستگاه شرکت سایپا تولید کرده، ما امسال ۱۸ درصد انتهای سال به این تعداد اضافه می‌کنیم، یعنی نه تنها تیراژمان را بالا می‌بریم، بلکه عرضه ما هم با واردات خودرو توسط شرکت سایپا افزایش می‌دهیم.
سؤال: یعنی بعد از افزایش قیمت‌ها، شما افزایش تیراژ دارید؟
آقاطاهریان: اصلاً افزایش تیراژ؛ تکلیف خودروسازی بوده است؛ هم ایران خودرو، هم سایپا.
سؤال: اما معمولاً بعد از افزایش قیمت‌ها ناگهان شاهد عرضه هستیم؟ مثلاً شما در سایپا خیلی ما پیام داریم که همین محصول سایپا؛ شاهین که بیشترین افزایش قیمت را داشته در سایپا، عرضه آن متوقف بود، طبیعتاً الان عرضه نمی‌شد و دعوتنامه نمی‌آمد برای آنها، آنهایی که مثلاً دعوتنامه الان را داشتند یا آبان بودند؛ برای آنها نمی‌آمد، ولی معمولاً برای ایران خودرو هم بعضاً این اتفاق می‌افتد، ولی بعد از این که افزایش قیمت رخ می‌دهد؛ دعوتنامه‌ها شروع میشود، قیمت‌ها هم که غیرقطعی است، طبیعتاً من باید به قیمت مصرف کننده و جدید بیایم پرداخت کنم.
آقاطاهریان: بر اساس آمار و اطلاعات صحبت کنیم. من دقیق بر اساس آمار و اطلاعات عرض کنم؛ مهر ماه سال ۱۴۰۳ چهل و هفت هزار و ۳۴ دستگاه شرکت سایپا تولید کرده، رکورد سه سال گذشته خود را زده، یعنی در بحث تولید، اگر بحث عرضه است، عرض می‌کنیم؛ این عدد افزایش پیدا کرده، این عدد تولید که عرض می‌کنم برای چندین واحد نظارتی هم ارسال میشود، این افزایش تولید اصلاً برنامه بوده، اصلاً بحث اصلاح قیمت‌ها همان طور که عرض کردم باید انجام شود.
سؤال: عرضه چقدر افزایش پیدا کرده؟
آقاطاهریان: عرضه ما در سال ۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲ نزدیک به پنج درصد همین الان افزایش داشته، دلیل آن هم خودرو‌های وارداتی خود شرکت سایپا عرضه می‌کند.
سؤال: وارداتی‌ها را فاکتور بگیریم، داخلی را می‌گویم؛ شما در دعوتنامه‌هایتان تأخیر نداشتید؟ یعنی آنهایی که باید آبان می‌دادید را دادید؟ همه مهر‌ها را دادید؟
آقاطاهریان: بله، آبان و مهر را دادیم.
سؤال: همه را؟ یعنی الان کسی نیست که مثلاً مشتری شما باشد، خودرویش را باید مثلاً مهر، آبان تحمیل می‌گرفته، دعوتنامه نفرستاده باشید؟ یعنی افزایش قیمت شامل آن نمی‌شود؟
آقاطاهریان: خیر.
سؤال: کدامیک از محصولات شما شامل این می‌شوند؟
آقاطاهریان: موضوع بعدی که صحبت کنم؛ بحثم همان افزایش قیمت‌هاست.
سؤال: شاهین را، چون تماس زیاد داشتیم که گفتند این اتفاق برای آنها افتاده؟
آقاطاهریان: بحث افزایش قیمت‌ها را عرض کنم. ما از تاریخ یک آذر به قبل، هر گونه فروش، پیش‌فروش داشتیم شامل افزایش قیمت نمی‌شود، برای تمامی مشتریان که ۵۵ درصد ثبت‌نام ما میشود، همین امروز صبح پیامک آن ارسال شده که مشمول افزایش قیمت شما نخواهید شد. این جو روانی برای دوستان ایجاد نشود.
سؤال: یعنی آنهایی که دعوتنامه آنها باید تا یک آذر می‌آمد؟
آقاطاهریان: بله، دقیقاً.
سؤال: پول هم نداده باشند، مشکلی نیست؟
آقاطاهریان: من اگر دعوتنامه فرستاده باشم، تا پایان ماه وقت دارند که پول آن را واریز کنند. بر اساس آن قیمت قدیم. از یک آذر به بعد ما یک فرایندی را بررسی کردیم و این که با توجه به این که افزایش قیمت اتفاق افتاد، بالأخره دوستانی که در آذر ماه دعوتنامه دارند، در دی‌ماه دعوتنامه دارند، ما بخواهیم این فشار اقتصادی را از دوش آنها برداریم، البته نمی‌خواهم بگویم که دِین بزرگی است، ولی بالأخره این تدبیر را داشتیم که آن میزان افزایش قیمت را یک چک سه ماهه بدون سود از دوستان دریافت کنیم.
سؤال: یعنی چه؟
آقاطاهریان: یعنی آن میزان افزایش قیمتی که نسبت به خودروی قبلی داشتند، آن را به صورت یک چک سه ماهه بدون سود صادر کنند.
سؤال: یعنی با فاصله بیشتری به شما پرداخت کنند؟
آقاطاهریان: بله
سؤال: آقای پناهی برای شما چطور است؟ الان عرضه‌های شما به موقع است، تأخیری نداشتید؟ آقای آقاطاهریان گفتند ما روی هیچ محصولی نداشتیم ولی در شاهین خیلی ما پیام داشتیم که تحویلشان به موقع انجام نمی‌شود که گفتند اگر تا یک آذر پول دادند مردم، تا یک آذر وقت دارند.
آقاطاهریان: شما می‌گویید دعوتنامه ارسال نکردید، می‌گویم دعوتنامه‌ها را ارسال کردیم، بله ما تأخیرمان ابتدای سال؛ ۴۵ هزار دستگاه تأخیر داشتیم، الان رساندیم و ۱۳ هزار دستگاه. این تأخیر هست ولی به حداقل ممکن رساندیم، تا آن جا که تانستیم در این شرایط موجود و مطمئناً باز هم نیل می‌کنیم به سمت کاهشی.
سؤال: جمع بندی این بود کسی که تا یک آذر ماه به قبل؛ در این چند روز دعوتنامه برای او بیاید یا پول داده باشد، به قیمت قدیم است؟
آقاطاهریان: بله دقیقاً.
سؤال: مگر این که این اتفاق برای او بعد از یک آذر بیفتد که یک چک سه ماهه می‌توانند بدهند بابت افزایش قیمت؟
آقاطاهریان: بله.
سؤال: آقای پناهی برای ایران خودرو چطور است؟
پناهی: این موضوع در قانون و آیین نامه اجرایی سازمان حمایت کاملاً پیش بینی شده و مشخص است، خودروساز نمی‌تواند به صورت سلیقه‌ای با آن برخورد کند، بنابراین ما هم مانند سایپا دعوتنامه‌هایی که موعد تحویل آنها آبان‌ماه و ماقبل بوده و مشتری موعدش مربوط به قبل از افزایش قیمت بوده، طبیعتاً طبق قانون هیچ گونه افزایش قیمتی برای او اعمال نمی‌کنیم.
سؤال: این تحویل‌هایی که تأخیر افتاده چه؛ مثل ۲۰۷؟
پناهی: هر کس هم تحویلش به تأخیر افتاده، عمدتاً اینها تکمیل وجه هستند، کسانی که قراردادشان تکمیل وجه شده، اساساً دیگر افزایش قیمتی به آنها تعلق نمی‌گیرد. مشتری که پولش را کامل داده و الان قراردادش کامل است، دیگر افزایش قیمتی طبیعتاً به او تعلق نمی‌گیرد.
سؤال: کدام یک از مشتریان شما شامل افزایش قیمت می‌شوند؟
پناهی: شامل قرارداد‌هایی میشود که موعد تحویلشان از آذر به بعد بوده و تکمیل وجه نیستند الان.
سؤال: یعنی تا الان مردم اسم‌شان درآمده و دعوتنامه نیامده و یک آذر به بعد دعوتنامه می‌آید و پول را واریز کنند، درست است؟
پناهی: دعوتنامه‌هایی که بعد از افزایش قیمت موعد تحویلشان بوده در قراردادشان و ۵۰ درصد قیمت خودرو را فقط پرداخت کردند، اینها مشمول افزایش قیمت می‌شوند، منتها باز این هم با توجه به آن چه در قانون و دستورالعمل شورای رقابت پیش‌بینی شده، مشتری همه افزایش قیمت را پرداخت نمی‌کند، یعنی مشتریانی که ۵۰ درصد قیمت خودرو را دادند بر اساس دستورالعمل شورای رقابت به همان نسبت کاهش از این سهم افزایش قیمت؛ همه را پرداخت نخواهند کرد و ۵۰ درصد این افزایش قیمت را پرداخت می‌کنند، بنابراین آن مشتری که به هیچ وجه پولی نداده یا قراردادی با ایران خودرو ندارد، با آن مشتری که پول داده و ۵۰ درصد قیمت خودرو را داده، افزایش کمتری برای این گروه اعمال خواهد شد.
سؤال: یک نکته این که شما مثلاً خودت در ایران خودرو ثبت نام گذاشتید تقریباً فقط فکر کنم وانت در این چند وقت پیش عرضه می‌کردید، تا پایان سال با توجه به این تغییرات قیمتی، مردم می‌توانند منتظر این باشند که ثبت نام بگذارید؟
پناهی: بله، ما طبیعتاً با توجه به شرایطی که تولید آینده ما دارد و برنامه‌ریزی برای افزایش تولید داریم و ظرفیتی که برای آینده ایجاد میشود نسبت به تعهداتی که الان وجود دارد، بر اساس همان ظرفیت، ما عرضه خواهیم داشت و مجوز را پیگیر هستیم صادر شود و بعد از اخذ مجوز‌ها از مراجع قطعاً ما عرضه خواهیم داشت و عرضه‌های گذشته ما هم، چون حجم بالایی داشت به مدت طولانی طول کشید تحویل بدهیم؛ بنابراین ما سعی داریم که به طور مستمر عرضه خود را ادامه دهیم.
سؤال: حدوداً کی زمانش میشود؟ یعنی اولین ثبت نامی که می‌گذارید؛ چه تعداد دستگاه است؟
پناهی: پیش بینی ما برای یک ماه آینده است ولی باز این منوط به این است که مجوز از صمت نهاد‌های ذیربط برای فروش برای ما صادر شود.
سؤال: حدوداً چه تعداد دستگاه؛ برنامه‌ریزی شماست؟
پناهی: الان نمی‌توانم به طور دقیق بگویم، ولی قاعدتاً ما ثبت نام کنیم، تولیدات بهار و یک بخشی از تولید تابستان که در سال آینده است، قابلیت عرضه داریم و پیش بینی میشود حداقل ۱۳۰ تا ۱۴۰ دستگاه عرضه شود، ولی این باز منوط به مجوز‌هایی است که دریافت خواهیم کرد.
سؤال: آقای آقاطاهریان پیش‌ثبت‌نام شما کی است؟
آقاطاهریان: ما ابتدا به ساکن؛ اولویت با همان سامانه یکپارچه است. با توجه به حجم بالایی که تعهد برای شرکت ساپیا در پاییز و زمستان است، ۱۴۰۳ از سامانه یکپارچه برای شرکت سایپا ثبت نام انجام شده یا نوبت دهی داده شده، ما ابتدا اولویت؛ آن دوستان هستند، سپس اگر خودرویی مازاد داشته باشیم، حتماً عرضه می‌کنیم. البته یک نکته‌ای هم عرض کنم؛ ما همین که سامانه یکپارچه را هم نیازش را برآورده می‌کنیم، هشت عرضه از اول سال تا کنون گذاشتیم و دوستانی که در آن ثبت نام کردند می‌دانند این هشت عرضه به راحتی آمدند ثبت نام خود را انجام دادند و توانستند بر اساس قیمت کارخانه همین که سامانه یکپارچه را هم نیازش را برآورده می‌کنیم، هشت عرضه از اول سال تا کنون گذاشتیم و دوستانی که در آن ثبت نام کردند می‌دانند این هشت عرضه به راحتی آمدند ثبت نام خود را انجام دادند و توانستند بر اساس قیمت کارخانه؛ همین هفته گذشته ما محصول کوئیک را داشتیم و عرضه کردیم که نزدیک ۱۰ هزار دستگاه بود و مردم راحت توانستند ثبت نام کنند.
سؤال: عرضه بعدی شما کی میشود؟
آقاطاهریان: پیش بینی می‌کنم عرضه بعدی ما حدوداً دو هفته دیگر است.
سؤال: چه تعداد دستگاه؟ چه محصولی؟
آقاطاهریان: بستگی دارد، اول گفتم اولویت سامانه یکپارچه است، مازاد آن در طرح در سامانه خودروساز ارائه میشود.
سؤال: آقای حدادی با توجه به این عرضه‌هایی که هم آقای پناهی اشاره کردند، هم آقای آقاطاهریان، بفرمایید برای این که بازار هم به ثبات برسد، چه کار دیگری نیاز است که خودروساز حداقل انجام دهد که بشود از التهاب‌ها جلوگیری کرد؟
حدادی: به گونه‌ای نمی‌توانم فرمایش قبلی دوستان را ندهم، (کیفیت بد صدا) خودروساز هیچ وقت تمایل ندارد که خود را مطرح کند، خاطره دپو کردن هایما را ما از یادمان نمی‌رود.
