در جریان انتشار خبرهای متعدد از آزادسازی واردات آی‌فون، چند روز پیش بالاخره محاسبات گمرکی گوشی تلفن همراه اپل ۱۴، ۱۵ و ۱۶ با حقوق ورودی ۳۰ درصد، مالیات و سایر موارد پرداختی در رویه مسافری بر اساس ارزش‌های گمرکی اعلام شد. هفته پیش نیز محمدعلی دهقان‌دهنوی، معاون وزیر صمت و رئیس سازمان توسعه تجارت، اعلام کرده بود که امکان اظهار اولیه برای گوشی‌های اپل که از ابتدای آبان ماه با رویه مسافری وارد شده‌اند، فراهم شده است. این خبرها با وجود اینکه امیدواری بیشتری را برای علاقه‌مندان این برند برای خریداری و رجیستری این سری‌ها فراهم کرد، اما ابهاماتی را نیز با خود به همراه داشت. صاحبان آی‌فون‌هایی که به‌صورت مسافری پیش از ابتدای آبان ماه امسال گوشی خود را به کشور وارد کرده‌اند، می‌خواهند بدانند که این شرایط شامل حال آنها نیز خواهد شد یا باید در انتظار اعلام شرایط جدیدی باشند که راهی برای رجیستری گوشی آنها هموار کند. سوالی که به نظر می‌رسد پاسخ آن از پیش مشخص است و کسانی که پیش از تاریخ اعلام شده به همراه خود گوشی اپل وارد کشور کرده‌اند، باید منتظر بمانند تا فرصت جدیدی به آنها داده شود.
روح‌الله لطیفی، سخنگوی سابق گمرک، درباره تکلیف رجیستری گوشی‌های مسافری آی‌فون که پیش از ابتدای آبان ماه امسال به کشور وارد شده‌اند، به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «ممنوعیت برای گوشی‌هایی که ورود آنها به کشور ممنوع است، دو صورت دارد؛ یکی از آنها ممنوعیت رجیستر و دیگری ممنوعیت برای ورود به کشور است. اگر کسی پیش از این با خود آی‌فون وارد کشور می‌کرد ممنوع نبود، ولی فعالسازی آن ممنوع محسوب می‌شد. اکنون گفته شده است که از ابتدای آبان به‌گونه‌ای فرصتی به برخی داده می‌شود، اما این به این معنا نیست که قرار است این فرصت به همه تعلق داشته باشد.»
البته در این بین به نظر می‌رسد فرصت داده شده تنها به معنای ثبت اظهار گمرکی است و امکان جدیدی برای فعالسازی رجیستری این گوشی‌ها به‌طور قطعی اعلام نشده است. در این راستا، رضا عالیان، دبیر کنگره موبایل و فعال این حوزه، به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «فرآیند رجیستری ابتدا قرار بود برای تعیین تکلیف گوشی‌هایی باشد که طی دو سال گذشته به کشور وارد شده‌اند. این اتفاق نیز باید رقم بخورد، اما اینکه سازوکار آن چگونه است هنوز اعلام نشده است. گفته شده از ابتدای آبان هر آی‌فونی که به صورت مسافری وارد کشور شود باید در گمرک برای آن اظهار انجام شود. آنهایی که قبل از آبان ماه وارد شده‌اند باید منتظر خبر دیگری باشند تا برای آنها رجیستر صورت بگیرد، اما اینکه سازوکار آن چیست هنوز اعلام نشده است. همچنین آن دسته از گوشی‌هایی که بعد از آبان ماه نیز وارد می‌شوند، فعلا تنها ثبت اظهار گمرکی برای آنها صورت می‌گیرد و این ثبت نیز به این معنی نیست که فعالسازی آنها به اتمام رسیده است.»
عبدالمجید دهقانیان، مدیرکل دفتر ارزش گمرک نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» این امر را تایید می‌کند و معتقد است که رجیستری آی‌فون مسافری مربوط به سامانه همتا است و ثبت اظهار گمرکی آن به معنای فعالسازی نیست.
یکی دیگر از ابهامات به وجود آمده پس از اعلام ارزش گمرکی گوشی‌های مسافری آی‌فون، زمان تعیین ارزش گمرکی رویه تجاری آنهاست؛ مساله‌ای که کارشناسان آن را تنها مربوط به گمرک می‌دانند. عبدالمجید دهقانیان، مدیرکل دفتر ارزش گمرک، در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «مطابق با ماده ۱۴ و ۱۵ قانون امور گمرکی، این سازمان پس از تحویل اسناد صاحب کالا به گمرک و اظهار آن، وارد روند ارزش‌گذاری می‌شود. پس از آن نیز از طریق سامانه‌ای که در گمرک استفاده می‌شود، اطلاعات به دفتر ارسال و بر اساس اظهارنظر گمرک بر اساس ارزشی که صاحب کالا به گمرک اظهار کرده است، دوباره بررسی صورت می‌گیرد و در بانک اطلاعات ارزش ثبت می‌شود که برای همه قابل مشاهده است. ارزش گمرکی گوشی‌های آی‌فون مسافری اعلام شده است.»
دهقانیان همچنین در خصوص زمان اعلام ارزش تجاری آی‌فون ادامه می‌دهد: «ارزش گمرکی یک کالا زمانی مشخص می‌شود که به صورت تجاری وارد کشور شده باشد. این تعیین ارزش نیازمند شروطی است که زمان می‌برد، مانند بررسی آن در وزارت صمت. به همین دلیل ابتدا ارزش گمرکی رویه مسافری آی‌فون اعلام شد و در آینده ارزش تجاری آن نیز مشخص می‌شود.» البته گفته‌های مدیرکل دفتر ارزش گمرک نشان می‌دهد ارزش گمرکی گوشی‌های تجاری آی‌فون در نهایت تفاوت چشمگیری با گوشی‌های مسافری نخواهد داشت.
پیامدهای کش‌وقوس در زمینه واردات آی‌فون طی یک ماه اخیر بازار را نیز تحت تاثیر قرار داده است. التهاب در بازار گوشی‌های آی‌فون از زمانی آغاز شد که وزیر ارتباطات از مصوبه دولت مبنی بر واردات و رجیستری گوشی‌های آی‌فون خبر داد؛ خبری که با انتشار مصوبه هیات دولت در خصوص تعیین تعرفه واردات گوشی‌های آی‌فون با نرخ ۹۶ درصد در همان ساعات اولیه به کام مردم تلخ شد و از قیمت‌های نجومی آی‌فون خبر می‌داد. خبری که هر چند در کوتاه‌مدت تکذیب شد، اما اثرات خود را در بازار به جا گذاشت و انتشار اخبار ضد و نقیض در روزهای پس از آن نیز بر شدت آن افزود. فروشندگان در آن زمان می‌گفتند خبرهایی که منتشر شده است، باعث بلاتکلیفی بازار شده و خرید و فروش آی‌فون را در حالت رکود قرار داده است. بررسی‌هایی که در حال حاضر نیز از بازار موبایل صورت گرفته نشان‌دهنده آن است که این جو هنوز به‌طور کامل بازار را ترک نکرده است.
حالا فروشندگان به «دنیای اقتصاد» می‌گویند کسانی که نیاز فوری به تعویض گوشی خود داشتند یا خبرها باعث تصمیمی هیجانی در آنها شده بود، خرید خود را تا کنون انجام داده‌اند؛ اما کسانی که در انتظار خبرهای نهایی از رجیستری گوشی‌های اپل هستند همچنان گوش به زنگ هستند تا اتفاقات نهایی نیز در این عرصه انجام شود و در آن هنگام به بازار ورود کنند. البته پیش از این نیز کارشناسان و فعالان این حوزه معتقد بودند مردم برای خرید آی‌فون ۱۶ عجله نکنند. اظهارات رضا عالیان، دبیر کنگره موبایل در این مورد هم نشان می‌دهد که همچنان بهتر است خریداران عجله نکنند. او معتقد است کسانی که قصد خرید سری‌های جدید آی‌فون را دارند، همچنان منتظر بمانند تا ابهامات داستان رجیستری آی‌فون روشن شود.
