معاملات روز گذشته رینـگ صنعـــتی بورس‌کالای ایران (دوشنبه ۲۸ آبان ۱۴۰۳) شاهد افت محسوس حجم فروش شمش فولادی بود. بررسی‌‌‌های «دنیای‌اقتصاد» بر پایه آمارهای بورس‌کالا نشان می‌دهد، دیروز، مجموعا ۲۱۶هزار تن انواع شمش فولادی در رینگ صنعتی عرضه شد که این میزان در مقایسه با عرضه ۱۶۵هزار تنی روز معاملاتی هفته قبل (دوشنبه ۲۱آبان)، رشد ۳۰درصدی داشته است. به‌رغم رشد عرضه اما، تقاضا برای خرید این محصول و در نهایت معاملات شمش فولادی به طور محسوس نسبت به هفته قبل کاهش داشت. تقاضای خرید شمش فولادی از رینگ صنعتی بورس‌کالا در معاملات روز گذشته، نسبت به روز معاملاتی هفته قبل یعنی دوشنبه ۲۱ آبان، ۵۰درصد کاهش داشت و از تقاضای بیش از ۴۱۶هزار تنی به حول و حوش ۲۱۰هزار تن رسید. این کاهش تقاضا در شرایط رشد عرضه، به افت ۲۴درصدی حجم معاملات شمش در بازار صنعتی بورس‌کالا منجر شد. در مجموع در معاملات روز گذشته رینگ صنعتی بورس‌کالا، حجم معاملات به ۱۲۱هزار تن رسید؛ این میزان در معاملات دوشنبه هفته گذشته در مرز ۱۶۰هزار تنی قرار داشت. رشد عرضه، کاهش تقاضا و در نتیجه کاهش حجم معاملات شمش در معاملات دیروز رینگ صنعتی بورس‌کالا، در حالی رقم خورد که میانگین قیمت هر کیلوگرم شمش تقریبا بدون تغییر نسبت به هفته قبل در محدوده ۲۴هزار تومانی قرار داشت.
مهم‌ترین دلایل عدم‌تغییر محسوس قیمت شمش در معاملات هفته جاری، به افت قیمت آهن اسفنجی در معاملات روز شنبه تالار صنعتی از یک‌سو و همچنین کاهش محسوس تقاضا و افت حجم فروش شمش در معاملات روز گذشته بورس‌کالا از سوی دیگر مربوط می‌شود. ضمن آنکه تمامی این عوامل به اذعان فعالان بازار ناشی از نبود نقدینگی کافی در اختیار خریداران شمش بود. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد در حالی که کمتر از نیمی از شمش عرضه‌شده در معاملات روز گذشته تالار صنعتی بورس‌کالا نقدی و حدود ۶۰درصد عرضه صورت‌گرفته اعتباری بود، اما تنها ۵۶درصد کل عرضه صورت‌گرفته مورد معامله قرار گرفت. این در حالی است که در روز معاملاتی هفته قبل یعنی دوشنبه ۲۱ آبان‌ماه ۱۰۰درصد شمش عرضه‌شده در بازار مورد معامله قرار گرفته بود. اصلی‌‌‌ترین علت این موضوع یعنی معامله ۱۰۰درصدی کل عرضه صورت‌گرفته به تالار فولاد در روز دوشنبه هفته قبل، به نگرانی خریداران شمش از کاهش حجم عرضه در نتیجه تشدید محدودیت‌های مربوط به قطعی گاز و برق واحدهای تولیدکننده این محصول فولادی از یک‌سو و همچنین نگرانی از اثرپذیری بازار فولاد از نوسانات ارزی مربوط بود. با این حال، افزایش عرضه در هفته جاری از یک‌سو، همچنین نبود مشتری در بازار میلگرد و مصنوعات فولادی و از سوی دیگر نزدیک بودن و در برخی موارد بیشتر بودن بهای محصولات فولادی عرضه‌شده در رینگ صنعتی بورس‌کالا نسبت به قیمت بازار، در کنار نبود نقدینگی برای خرید شمش از سوی مشتریان، مهم‌ترین دلایل عدم‌تغییر محسوس بهای شمش در معاملات هفته جاری بود. ضمن آنکه در روزهای اخیر، سرعت رشد قیمت ارز کاهش یافت.
در معاملات روز شنبه تالار صنعتی بورس‌کالای ایران، متوسط قیمت هر کیلوگرم آهن اسفنجی بعد از چند هفته متوالی رشد و عبور از کانال ۱۵هزار تومانی، بار دیگر به کانال ۱۴هزار تومانی عقب‌‌‌نشینی کرد. متوسط قیمت هر کیلوگرم آهن اسفنجی که در معاملات روز شنبه ۲۶ آبان‌ماه در بورس‌کالا فروخته شد به ۱۴هزار و ۹۳۵هزار تومان بازگشت و نسبت به متوسط قیمت روز معاملاتی هفته گذشته (شنبه ۱۹ آبان‌ماه)، حدود یک‌‌درصد کاهش را تجربه کرد. شنبه هفته جاری درمجموع ۱۱۴هزار تن انواع آهن اسفنجی در بورس‌کالای ایران عرضه شد و میزان تقاضا برای این محصول فولادی ۱۴۸هزار تن بود که در نهایت به فروش ۱۱۴هزار تن از این محصول معادل ۱۰۰درصد عرضه صورت‌گرفته منجر شد. آمارها نشان می‌دهد نسبت تقاضا به عرضه برای این محصول ۱.۳ و نسبت حجم معامله به عرضه ۱۰۰درصد بود و تمام آهن اسفنجی عرضه‌شده در روز معاملاتی هفته جاری (شنبه)، در بورس‌کالا فروخته شد. اما انعکاس اثر کاهش قیمت آهن اسفنجی بعد از چند هفته متوالی رشد قیمت، در بازار معاملات شمش فولادی، دیروز خود را در شکل محسوس نبودن تغییر در قیمت شمش نشان داد.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، فعالان بازار فولاد وضعیت این روزهای معاملات محصولات زنجیره فولاد در کشور را نابسامان و نامناسب توصیف می‌کنند. آنها متهم ردیف اول این نابسامانی در شرایط فعلی را که بازار با مشکلات عدیده‌‌‌ای همچون قطعی گاز و برق واحدهای تولیدکننده از یک‌سو، نبود نقدینگی از سوی دیگر و همچنین رکود در بازارهای مصرف و موانع صادراتی رو‌به‌روست، «قیمت‌گذاری دستوری» در تالار صنعتی بورس‌کالا میدانند. محمد اعتباری، کارشناس و صاحب‌نظر حوزه فولاد، در این باره به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد: بازار فولاد به‌خصوص در بخش محصولات و مصنوعات فولادی نظیر میلگرد دچار نابسامانی ناشی از حاکمیت چرخه معیوب است. به گفته وی، نه‌تنها در هفته‌‌‌های گذشته، بلکه در معاملات هفته‌‌‌های پیش‌‌‌رو نیز برآوردها از رکود شدید در بازار میلگرد خبر می‌دهند. در چنین شرایطی قیمت‌گذاری دستوری باعث شده است رینگ صنعتی بورس‌کالا با رکود مضاعف معاملاتی روبه‌رو شود؛ چرا که بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد قیمت‌های پایه فروش برای معامله میلگرد در رینگ صنعتی بورس‌کالا با اختلاف محسوس از قیمت‌های بازار بیشتر است و همین موضوع سبب شده است در شرایطی که به دلیل رکود در بازارهای بالادست و سایر عوامل، بازار معاملات میلگرد کساد است این کسادی و رکود خود را در رینگ صنعتی بیشتر از بازار آزاد نشان دهد.
اعتباری در این باره توضیح داد: صرف نظر از وضعیت معاملات شمش در بورس‌کالا در روز دوشنبه 28 آبان 1403، قیمت پایه اعلامی برای فروش میلگرد در معاملات روز چهارشنبه 30آبان، معادل 28هزار تومان برآورد می‌شود. این در حالی است که همین الان در بازار قیمت هر کیلوگرم میلگرد با مبنای 26هزار تومان به طور میانگین قیمت‌گذاری شده و به فروش می‌‌‌رسد. یعنی در بازار آزاد قیمت هر کیلوگرم میلگرد به طور متوسط 2هزار تومان از رینگ صنعتی ارزان‌‌‌تر است. وی تاکید کرد: ریشه تمام این مشکلات به قیمت‌گذاری دستوری می‌‌‌گردد؛ باید دید و سوال کرد که آیا هنوز زمان اصلاح و واقعی‌سازی قیمت محصول فولادی در رینگ صنعتی بورس‌کالا فرانرسیده است؟ باید دید تا چه زمانی چرخه معیوب قیمت‌گذاری دستوری میلگرد بر پایه و مبنای قیمت آهن اسفنجی و شمش فولادی و تغییرات آن ادامه خواهد داشت؟ آیا قرار است هنوز این روال و رویه اشتباه ادامه داشته باشد؟
اعتباری با بیان اینکه باید اجازه داده شود بازار با مکانیزم‌‌‌های خود تعیین‌کننده قیمت محصولات خود باشد، خاطرنشان کرد: واقعیت آن است که به دلیل نگرانی از محدودیت‌ها و تشدید قطعی گاز و برق در هفته‌‌‌های پیش‌‌‌رو ممکن است کارخانه‌‌‌ها مجبور به خرید آهن اسفنجی و شمش فولادی باشند و این موضوع روی قیمت‌ها وحجم معاملات آنها اثر داشته باشد، اما در بازار محصولاتی مانند میلگرد، مشتریان می‌‌‌توانند خریدهای خود را به هفته یا هفته‌‌‌های بعد هم موکول کنند. بنابراین دلیلی وجود ندارد مبنای تعیین قیمت پایه فروش میلگرد و سایر محصولات فولادی، تغییرات قیمتی آهن اسفنجی و شمش فولادی باشد و قیمت میلگرد نه با مکانیزم بازار و برمبنای عرضه و تقاضا که براساس تغییرات قیمتی حلقه‌‌‌های پیشین زنجیره فولاد تعیین شود. این نحوه تعیین قیمت چیزی به‌جز حاکمیت یک چرخه معیوب نیست که بازار را با شرایط نابسامانی روبه‌رو کرده است.
او همچنین از نحوه اطلاعرسانی در خصوص انجام معاملات شمش فولادی در سامانه بهین‌یاب از ابتدای آذرماه 1403 که روز گذشته از سوی وزارت صمت به بورس‌کالا ابلاغ شد، گلایه کرد و افزود: حتی در شرایطی که یک هفته زودتر از اعمال این دستورالعمل، بازارساز اقدام به اطلاعرسانی درباره آن کرده است باز هم نبود پول در بازار و همچنین بیشتر بودن بهای محصولات فولادی در بورس‌کالا نسبت به بازار آزاد، نتوانست بازار را داغ کند. بنابراین لازم است چرخه معیوب قیمت‌گذاری دستوری در رینگ صنعتی بورس‌کالا متوقف و در این زمینه به واقعیت‌‌‌های بازار توجه شود.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران با ارسال نامه‌‌‌ای به بورس‌کالا، اعلام کرد که از تاریخ اول آذرماه ۱۴۰۳، خرید شمش فولاد از بورس‌کالا تنها به صورت بهین‌یاب و بدون سقف مجاز انجام خواهد شد. براساس این تصمیم، خرید این محصول در تالار اصلی بورس صرفا با استفاده از سامانه بهین‌یاب امکان‌‌‌پذیر خواهد بود و محدودیتی بر مقدار خرید اعمال نمی‌شود. شرایط مچینگ یا تطبیق سفارش‌‌‌ها نیز طبق روال گذشته ادامه خواهد یافت. گزارش‌‌‌ها حاکی از آن است که این تغییر سیاست، بخشی از تلاش‌‌‌های دولت برای بهبود دسترسی تولیدکنندگان به مواد اولیه و ایجاد شفافیت بیشتر در معاملات است. طبق ابلاغیه وزارت صمت، از این پس تمامی متقاضیان خرید شمش فولاد موظف به ثبت درخواست‌‌‌های خود در سامانه بهین‌یاب هستند و بورس‌کالا براساس اولویت‌‌‌های این سامانه، معاملات را انجام خواهد داد. بهین‌یاب، سامانه‌‌‌ای است که برای تخصیص عادلانه و بهینه مواد اولیه به صنایع مختلف راه‌‌‌اندازی شده و به تولیدکنندگان امکان می‌دهد که براساس نیاز واقعی خود، درخواست خرید ارائه کنند. کارشناسان در خصوص دلیل این تصمیم از سوی وزارت صمت معتقدند، دولت به دنبال مدیریت بهتر عرضه و تقاضا در بازار فولاد و کاهش نوسانات قیمت‌هاست. با تغییرات اخیر، دولت می‌‌‌خواهد عرضه شمش فولاد را به نحوی تنظیم کند که متقاضیان واقعی، به‌راحتی به این محصول دسترسی پیدا کنند و از اعمال سقف‌‌‌های مجاز که در گذشته مشکلاتی برای برخی تولیدکنندگان ایجاد کرده بود، جلوگیری شود. این سیاست در راستای تقویت تولید داخلی و حمایت از صنایع پایین‌‌‌دستی فولاد اتخاذ شده است.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، با این حال، فعالان بازار فولاد معتقدند بهتر است در گام اول مشکلات اساسی بازار فولاد برطرف شود. یکی از اصلی‌‌‌ترین مشکلات، نوسانات و نابسامانی‌‌‌های بازار ناشی از محدودیت‌های ایجادشده به دنبال قطعی مستمر گاز و برق در فصول سرد وگرم سال است که بر حجم عرضه، تقاضا، معاملات و در نهایت قیمت‌ها اثرگذار است. از سوی دیگر قیمت‌گذاری دستوری و تعیین بهای پایه فروش محصولات در رینگ صنعتی بورس‌کالا که در برخی موارد اختلاف فاحش و قابل‌توجهی با بهای فروش محصولات در بازار آزاد دارد باید متوقف شود. آنها همچنین برطرف شدن رکود یا کاهش عمق آن را که به افت شدید تقاضا در بازار مصرف منجر می‌شود یکی دیگر از مشکلاتی میدانند که باید سیاستگذار نسبت به رفع آن برای رونق تولید و فروش محصولات فولادی در کشور اقدام کند. رفع موانع صادراتی نیز از دیگر خواسته‌‌‌های فعالان بازار فولاد است.
