به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، در برنامه صف اول سه‌شنبه شب با حضور محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس کل سازمان توسعه تجارت به اقدامات و برنامه‌های سازمان توسعه تجارت پرداخته شد.
مجری: امشب قصد داریم در خصوص موضوع مهم صادرات و تجارت خارجی کشورمان صحبت کنیم که دغدغه‌های بسیار زیادی چه از سوی تولید کنندگان و چه از سوی تجار ما نسبت به این موضوع وجود دارد میهمان برنامه آقای دکتر محمدعلی دهقان دهنوی معاون وزیر صمت و رئیس کل سازمان توسعه تجارت هستیم تا در خصوص ابعاد مختلف بحث صادرات و تجارت خارجی کشورمان با ایشان صحبت کنیم.
سوال: سازمان توسعه تجارت چه حمایت‌هایی چه مشوق‌ها و جوایز‌های صادراتی قرار است به صادرکنندگان بدهد؟
دهنوی: در گذشته تجربه پرداخت مشوق‌های صادراتی به خصوص در بعضی از حوزه‌ها تجربه بسیار موفقیت آمیزی بود به عنوان نمونه من بخواهم اشاره کنم در صادرات خدمات فنی مهندسی در دوره‌ای که مشوق صادراتی پرداخت شد ما یک رشد عجیب و غریبی داشتیم یعنی بیش از دو برابر سال‌های قبل از آن رشد صادرات خدمات فنی و مهندسی داشتیم چرا به خاطر اینکه اون مشوقی که به آن صادر کننده پرداخت می‌شد ابزاری بود برای اینکه به کارفرمای خودش به اونجایی که در واقع کشوری که دارد پروژه می‌گیرد تخفیف بدهد و در رقابت با پیمانکاران کشور‌های دیگر بتواند همان قدر مشوقی که می‌گیرد قیمت‌های خودش را پایین‌تر بگذارد و برنده شود یک سری انتقاداتی هم بعضاً در نحوه تخصیص این مجوز‌ها در بعضی از بخش‌های دیگر وارد می‌شد، اما اتفاقی که افتاد از دهه ۹۰ به این طرف به دلیل شاید دلیل اصلیش رو این می‌توانم بگویم که بالاخره فشار‌هایی که روی بودجه وجود داشت و کسری‌هایی که وجود داشت هیچ موقع به اندازه و به قدرتی که در قبل از دهه ۹۰ مشوق پرداخت می‌شد دیگر پرداخت نشد معمولاً طی هر سال بودجه‌ای برای مشوق‌های صادراتی در قوانین بودجه سالیانه در نظر گرفته می‌شود ولی معمولاً اون چیزی که تخصیص پیدا می‌کند به سازمان توسعه تجارت خیلی کمتر از همان مقدار کمی هست که در بودجه لحاظ شده.
سوال: مثال میزنید که مثلاً سال گذشته چقدر تصویب شده بود و چقدر تخصیص پیدا کرد؟
دهنوی: اینقدر رقمش کم است که بهتر است که نگویم یعنی وقتی که در واقع ما همین سال جاری و موقعی که من وارد سازمان شدم همکاران من به من می‌گفتند که مشوق صادراتی گرفتیم و می‌خواهیم توزیع کنیم وقتی که لیستش را آوردند من دیدم که مثلاً عدد‌هایی که در آن وجود دارد گفتم که من واقعاً خجالت می‌کشم این لیست‌ها را امضا کنم ولی خب خیلی کم است رقمش حالا من بخواهم استانداردش را به شما بگویم.
سوال: ۱۱۰۰ میلیارد مشوق سال بود؟
دهنوی: حالا شما دیگر گفتید آمار را ببینید یک مطالعه‌ای توسط آی تی سی مرکز تجارت بین المللی انجام شده در ۸۸ کشور متوسط بودجه حمایت از صادرات در سازمان‌های مشابه سازمان توسعه تجارت همه کشور‌ها معمولاً سازمان‌های مشابهی دارند که تا کار توسعه تجارت را برایشان انجام می‌دهد متوسط ۱۸ صدم تجارت کشورشان رقم که تجارت است به عنوان مشوق و حمایت و بودجه سازمان توسعه تجارتشان لحاظ می‌کنند.
سوال: به عنوان یکی از راهکار‌های تشویقی؟
دهنوی: بله ما این را حساب کردیم اگر بخواهیم مثال برای سال جاری چنین بودجه‌ای برای صادرات خودمان تخصیص بدهیم ۵۴۰۰ میلیارد تومان باید بودجه لحاظ شود تازه برسیم به چی به متوسط ۸۸ تا کشور که بعضی از این کشور‌ها تجارت‌های خیلی بزرگی دارند و اون رقم از لحاظ مقدار خیلی بیشتر می‌شود.
سوال: و رویکرد دولت چهاردهم در این خصوص؟
دهنوی: این رویکرد خوشبختانه در دولت وجود دارد برای حمایت از صادرات غیر نفتی در همه ارکان دولت این باور وجود دارد ولی ما هم می‌دانیم بالاخره محدودیت بودجه هم برای سازمان برنامه وجود دارد تلاش ما این است که در رایزنی‌هایی که داریم بتوانیم حمایت سازمان برنامه و بودجه و مجلس شورای اسلامی را بگیریم که انشاالله بتوانیم این مشوق‌های صادراتی را یک مقداری تقویت کنیم یک کار مهم دیگری که ما در کنارش انجام دادیم و در حال انجام دادن هست اینکه مشوق‌ها را هدفمند کنیم ببریم در آن نقاط خاصی که می‌تواند موثر باشد و منجر به توسعه تجارت شود.
سوال: مثال میزنید؟
دهنوی: ببینید مثلاً صادرات خدمات فنی و مهندسی را مثال زدم خوب اگر پیمانکار ما وقتی در مناقصه‌های بین‌المللی شرکت می‌کند مطمئن باشد که ما مثلاً دو درصد به او مشوق می‌دهیم همان جا می‌تواند نرخ پیشنهادی خودش را دو درصد بیاورد پایین و این شانس موفقیتش در پروژه‌ها را به شدت افزایش می‌دهد.
سوال: چگونه انتخاب می‌کنید حوزه‌هایی که بیشتر نیاز به صادرات دارید؟
دهنوی: حوزه‌هایی که پتانسیل بیشتری وجود دارد بعضی از کالا‌ها ببینید یک مثال دیگر بزنم ما یکی از مقاصد قاره آفریقا است و شما هم حتماً دیدید که چقدر راجع به آن صحبت می‌کنیم ستاد آفریقا داریم و برنامه‌های مختلف داریم ولی هنوز تجارت ما با قاره آفریقا به حجم قابل توجهی نرسیده یکی از مشکلاتی که داریم در بحث لجستیک و حمل و نقل است ما اگر بتوانیم مشوق صادراتی قوی داشته باشیم اون را تخصیص می‌دهیم برای یارانه حمل و نقل به آفریقا برای راه‌اندازی یک خط کشتیرانی ثابت به غرب آفریقا الان به شرق و جنوب داریم اگر بتوانیم چنین بستر‌ها و زیرساخت‌هایی را با مشوق‌هایمان ایجاد کنیم قاعدتاً در این بستر صادرات توسعه پیدا می‌کند.
سوال: با این شرایط عمده مشکلات و دلایلی که باعث نارضایتی صادرکنندگان شده چیست؟
دهنوی: متاسفانه مشکلات زیادی برای هم صادر کنندگان ما به هم وارد کنندگان وجود دارد یکی از مهم‌ترین مشکلات که خیلی اون‌ها را آزار می‌دهد بحث قوانین و مقررات موجود هست یک مقدار من باید این را باز کنم، چون این موضوع در واقع دو جنبه مهم دارد که اگر به هر دو جنبه به صورت همزمان توجه نکنیم می‌تواند ما را منحرف کند ببینید بالاخره کشور در شرایط خاصی است به دلیل تحریم‌هایی که به صورت یک جانبه بر علیه کشور وضع شده و محدودیت‌هایی که در نقل و انتقال‌های پولی و مالی بین الملل وجود دارد دسترسی صادر کننده و وارد کننده ما به منابع ارزی‌اش با مشکلاتی روبرو است و سیاستگذار قانونگذار و مقررات گذار دوست دارند مطمئن شوند که این ارزی که از صادرات حاضر می‌شود به کشور برمی‌گردد، البته به کشور برمی‌گردد یعنی در واقع مصرف می‌شود برای واردات کشور و وارد کننده‌ای که اون ارز را دریافت می‌کند هم کالا را خریداری می‌کند و به داخل کشور می‌آورد این یک موضوعی است که همه قبول دارند، اما برای اینکه این اطمینان حاصل شود اومده مقرراتی وضع کرده این مقررات در خیلی از جا‌ها به شکل مانع ظهور و بروز پیدا می‌کند.
سوال: یک نسخه یکسان را برای همه جا پیچیده؟
دهنوی: بله می‌شود اینطور گفت بالاخره مقررات گذاری یک نسخه یکسان است کار دیگری نمی‌شود کرد.
سوال: ولی در صنایع مختلف مثلاً شما فرش را نمی‌توانید؟
دهنوی: بله ولی چرا این اتفاق افتاده ببینید ما باید در مفهوم مقررات گذاری مان برای این نظارت یک تجدید نظر کنیم یک موقعی شما می‌گویید که من مقررات می‌گذارم برای اینکه مطمئن شوم قبل از اینکه شما هر عملی انجام بدهی اون عمل مطابق قانون باشد من می‌خواهم این اطمینان را پیدا کنم یک موقع دیگری شما مقررات می‌گذارید و می‌گویید که من مسیر قانونی را برای شما روشن کرده‌ام و شما طبق آن باید عمل کنید اگر دیدم که مخالف آن عمل کردید با شما برخورد می‌کنم این دو نوع نظارت یکی را بهش می‌گوییم نظارت پیشینی یکی را می‌گوییم نظارت پسینی جنس مقررات گذاری که در طول سال‌های گذشته برای صادرات و واردات ما انجام شده از جنس نظارت پیشینی است یعنی من می‌خواهم همه چی را کنترل کنم تا مطمئن شوم که شما درست رفتار می‌کنید، اما جنسی که در دنیا دنبال می‌شود و جواب داده و مفهوم جدیدی در بهبود فضای کسب و کار هست نظارت پسینی است با تخلف‌ها برخورد می‌کنم جلوگیری می‌کنم از اینکه در واقع کسی بخواهد قانون را دور بزند ولی در عملیات تجاری شما دخالت نمی‌کنم من اجازه می‌دهم که شما کارتان را انجام بدهید و بعد اگر تخلفی بود برخورد می‌کنم ببینید یک بحث خیلی فکر می‌کنم بدیهی است اگر صادر کننده ما قبول داریم به عنوان فعال اقتصادی و دارد در این کشور فعالیت می‌کند اصلاً او هیچ راهی جز رفع تعهد ارزی ندارد چرا به خاطر اینکه صادر کننده یک محموله کار دارد صادر می‌کند و برای خرید محموله بعدی احتیاج به پول دارد بنابراین چاره‌ای ندارد که ارز خودش را به هر طریق ممکن بردارد تبدیل به ریال کند و محموله بعدی را خریداری کند و صادر کند.
سوال: سرمایه کاریش است سرمایه در گردشش است؟
دهنوی: دقیقاً حالا اگر دقیقاً ما بیاییم بگوییم که حتماً به روشی که من می‌گویم حتماً به شکلی که من می‌گویم حتماً با نظارت من این کار را انجام بده ممکن است که در روند کار او اختلال ایجاد شود.
سوال: پس شما اعتقاد به نظارت پسینی دارید فکر می‌کنم روز گذشته یک جلسه‌ای داشت بانک مرکزی در همین رابطه درست است.
دهنوی: نه جلسه‌ای نبود.
سوال: چون من در رسانه‌ها می‌خواندم که بحث رفع تعهد ارزی و اینها یک بحث اتاق بازرگانی هم مطرح شد که شما نشست داشتید؟
دهنوی: بله نشست‌های متعددی با اتاق داشتیم در بحث رفع تعهد ارزی یک کمیته‌ای وجود دارد در بانک مرکزی که حالا اتفاقاً این کمیته مشغول فعالیت هست و مواردی که از این جنسی که عرض کردم پیش می‌آید یعنی ما مواجه می‌شویم با صادر کننده‌ای که حرفش کاملاً به حق است و او را ذی حق می‌دانیم ولی به دلیل مقررات موجود با مانع برخورد کرده صادراتش بسته شده کارتش بسته شده با مشکل روبرو شده و به همین ترتیب بعضاً وارد کنندگان اینها می‌روند داخل آن کمیته و آنجا تصمیم گذاری می‌شود به عنوان موارد استثنا ولی خوب این موارد استثنا خیلی زیاد شده‌اند دیگر وقتی موارد استثنا زیاد می‌شوند نشان می‌دهد که اون مقررات خوب کار نمی‌کند اون چیزی که ما در سازمان توسعه تجارت دنبال می‌کنیم تسهیل فرایند‌های تجارت است به عنوان اولین هدفمان و اعتقاد داریم که برای این تسهیل باید با همان مفهومی که عرض کردم با نگاه نظارت پسینی یک بار همه قوانین و مقررات موجود در حوزه تجارت را بازنگری کنیم خیلی از جاهاشون هم خوبن قوانینی هستند که درست پایه گذاری شده‌اند.
سوال: خود رئیس کل بانک مرکزی هم جلسه داشت اون‌ها چطور اطلاعی دارید به نتیجه‌ای رسیده؟
دهنوی: در بانک مرکزی یک اتفاق خوبی که دارد می‌افتد و امیدوارم که این اتفاق بتواند تحولی در تجارت ما ایجاد کند بر اساس صحبت‌هایی که رئیس محترم بانک مرکزی داشتند راه‌اندازی مرکز مبادله ارز است یعنی این باور و اعتقاد ایجاد شده کاملاً که فاصله وجود چند نرخ در حوزه تجارت و وجود فاصله قابل توجه بین آنها متاسفانه هم زمینه رانت و فساد را ایجاد می‌کند و هم برای در واقع بازگشت ارز و کار تجارت مشکلاتی را ایجاد می‌کند.
سوال: هم برای تولید کننده و صادر کننده دارد ضرر ایجاد می‌کند؟
دهنوی: دقیقاً بر اساس صحبت‌هایی که انجام دادند قرار است که با راه‌اندازی مرکز مبادله این مشکل رفع شود و ما دیگر شاهد فاصله و وجود چند نرخ نباشیم اگر این اتفاق بیفتد و این مرکز بتواند به درستی کار خودش را انجام بدهد انتظار داریم که بسیاری از مشکلاتی که امروز برای صادر کننده و وارد کننده‌های ما وجود دارد رفع شود ما امیدوار هستیم که دوستانمان در بانک مرکزی بتوانند این مرکز را به شکلی که واقعاً اون دغدغه‌های صادر کننده و وارد کننده را رفع بکند راه‌اندازی بکند و به پیش ببرند.
سوال: اگر روند تجارت خارجی کشورمان را مرور کنیم تقریباً از چند سال پیش وقتی که نگاه می‌کنیم می‌بینیم که سیاست‌های ارزی به سیاست‌های تجاری قالب شده و در واقع سازمان توسعه تجارت اون جایگاه خودش را اون جایگاه بایسته و شایسته خودش را شاید از دست داده الان شاید اصل و پایه این باشد که سازمان توسعه تجارت می‌خواهد چه کار بکند آیا می‌خواهد اجازه بدهد همین روند ادامه پیدا کند یا نه برنامه‌هایی را دارد سیاست‌هایی را دارد که بتواند جایگاه و نقش سازمان توسعه تجارت را در تجارت خارجی کشورمان احیا کند؟
دهنوی: همانطور که شما فرمودید و درست هست در طول سال‌های گذشته به دلیل اقتضائاتی که وجود داشته به دلیل دغدغه‌هایی که وجود داشته متاسفانه یک پراکندگی در سیاست گذاری تجاری کشور اتفاق افتاده یعنی می‌توانم بگویم سیاست گذاری تجاری کشور بعضاً در برخی از جا‌ها کلاً از بین رفته و در برخی از جا‌ها از سازمان خارج شده به همین ترتیب به دلیل دغدغه‌هایی که در حوزه ارز وجود داشته سیاست‌های ارزی مسلط شده‌اند بر سیاست‌های تجاری یعنی چی یعنی ما برای تجارت کشور تصمیم می‌گیریم با هدف و اولویت اینکه ارز چه می‌شود این اشتباه است.
سوال: وابسته است تصمیم شما در واقع؟
دهنوی: ضمن اینکه من تاکید می‌کنم به هر حال دغدغه ارز یک دغدغه مهم برای کشور هست و باید بهش توجه کنیم ولی این نباید سایه بیندازد و نباید اون تعیین کننده سیاست‌های تجاری باشد سیاست‌های تجاری یک کشور خودش یک ابزار بسیار مهم و بسیار موثر در توسعه اقتصادی یک کشور است یعنی ما با سیاستگذاری تجاری مناسب می‌توانیم توسعه اقتصادی را برای کشور خودمان ایجاد کنیم می‌توانیم اشتغال ایجاد کنیم می‌توانیم هم از تولید داخلی حمایت کنیم و هم رفاه برای مردم ایجاد کنیم این مستلزم این است که اون بخش از اختیارات سیاست گذاری تجارت خارجی که از سازمان توسعه تجارت جدا شده به سازمان برگردد ما به جد دنبال این هستیم و خوشبختانه در وزارتخانه خودمان آقای مهندس اتابک وزیر محترم صنعت معدن و تجارت هم همین ایده و نظر را دارند و پیگیر این موضوع هستند امیدوار هستیم دستگاه‌های اجرایی دیگر هم همراهی کنند تا بتوانیم یک تمرکزی واقعاً در سیاست گذاری تجاری ایجاد کنیم و اون رو به یک شکل مناسبی احیا کنیم.
سوال: چه خبر از شورای عالی صادرات می‌خوندم در مصاحبه‌هایی که شما داشتید فکر می‌کنم همان ابتدا که ورود پیدا کردید تاکید داشتید روی احیای شورای عالی صادرات پیگیری کردید نکردید به کجا رسید تصمیم‌ها در رابطه با این موضوع به کجا رسیده؟
دهنوی: پیگیری‌ها را ما انجام دادیم و خوشبختانه اتفاقات خیلی خوبی افتاد در برنامه قبلی که در شبکه خبر من حضور داشتم عرض کردم که در روز ملی صادرات آقای رئیس جمهور آقای دکتر پزشکیان این قول را به صادرکنندگان دادند که در واقع دستور دادند به ما که شورا را تشکیل بدهید و یک اتفاق دوباره‌ای افتاد در همایش روز ملی صادرات که در تبریز برگزار می‌شد جناب آقای رئیس جمهور پیامی برای صادرکنندگان به آن همایش ارسال کردند که آقای دکتر همتی آن پیام را قرائت کردند و مجدداً در آن پیام ایشان اشاره کردند که ما شورای عالی توسعه صادرات غیر نفتی را احیا می‌کنیم و راه‌اندازی می‌کنیم موضوع را ما به کمیته تخصصی دولت یعنی کمیسیون اقتصاد ارجاع دادیم در آنجا موضوع بررسی شد و مشخص شد که از لحاظ موانع قانونی هیچ مشکلی نداریم یعنی قانون تشکیل این شورا کماکان وجود دارد و ما می‌توانیم شورای مان را تشکیل بدهیم و یک نگرانی وجود داشت به دلیل اینکه چند سالی است که این شورا تشکیل نشده بود و راکت مانده بود شورای عالی اداری پیشنهاد داده بود که این شورا حذف شود که قرار شد این موضوع هم در واقع خط بخورد.
سوال: دلیل سوال من همین بود از اون صحبت‌های در گوشی و رسانه‌ای و و شبکه‌های اجتماعی قدری دغدغه درست شده بود برای صادر کنندگان که نکند این اتفاق بیفتد؟
دهنوی: بله همینطور است فکر نمی‌کنم موضوع مهمی باشد، چون آن پیشنهاد شورای اداری به خاطر این بود که شورا تشکیل نمی‌شده الان که ما پای کار هستیم و آقای رئیس جمهور هم دستور دادند که این شورا را تشکیل بدهیم.
سوال: منع قانونی هم که ندارد؟
دهنوی: هیچ منع قانونی هم ندارد بنابراین شورا تشکیل می‌شود.
سوال: حالا اگر احیا شود چه کمکی فکر می‌کنید بتواند بکند روی اون یکپارچگی یا هماهنگی‌ها بتواند کمک بکند؟
دهنوی: ببینید شورا در واقع یک لایه مقررات گذاری و سیاست گذاری خواهد بود که بین سازمان توسعه تجارت و وزارت صمت و دولت قرار می‌گیرد به خاطر اینکه طی کردن مسیر مقررات گذاری و یا اصلاح مقررات یا تدوین یک سیاست جدید از طریق خود مجموعه دولت ممکن است فرایند زمانبری باشد مسیر کوتاه‌تر به وجود می‌آید در قالب شورا‌ها و این شورا، چون به استناد اصل ۱۳۸ قانون اساسی تشکیل شده مصوباتش در سطح مصوبات هیئت وزیران خواهد بود بنابراین ما یک جایگاه تخصصی یک شورای تخصصی خواهیم داشت که متمرکز بر بحث صادرات خواهد بود و مصوبات این شورا هم عرض مصوبات هیئت وزیران خواهد بود یک پتانسیل خیلی خوبی دارد که ما بتوانیم هماهنگی بین دستگاه‌ها را به سرعت ایجاد کنیم گاهی اوقات در بحث‌هایی که می‌خواهیم اصلاح کنیم و یا تصمیماتی که باید بگیریم زمان خیلی مهم است.
سوال: آقای دکتر آیا در این اتفاق‌هایی که حالا انشالله قرار است بیفتد و شورای عالی صادرات احیا شود نظرات فعالان بخش خصوصی و صادرکنندگان و اینها هم قاعدتاً باید احصا شود اخذ شود تا اینکه بتواند در حوزه اجرا مشکلات و دغدغه کمتری داشته باشد؟
دهنوی: بله همینطور است در خود شورا‌ها هم بخش خصوصی حضور دارد اتاق بازرگانی و اتاق تعاون عضو اعضای ثابت شورا هستند، ضمن اینکه ما هم همیشه این دغدغه را داریم که نظرات بخش خصوصی را بگیریم و لحاظ کنیم.
سوال: هفته گذشته نامه‌ای را به برخی از دستگاه‌ها زدید مانند وزارت جهاد کشاورزی، بانک مرکزی و گمرک که نباید بخشنامه‌های خلق الساعه و بدون رعایت قوانین در حوزه تجارت خارجی صادر شود، همه می‌دانیم از سال‌های گذشته همیشه گلایه‌های زیادی راجع به بخشنامه‌های خلق الساعه بوده، اما اینکه الان در این مقطع زمانی شما این نامه را زدید دلایل خاصی داشته است؟
دهنوی: بله من یک توضیح بدهم که اول فضای فعلی روشن بشود، بر اساس قوانین و مقرراتی که وضع شده است اولاً هرگونه تغییر مقررات به خصوص مقرراتی که منجر به ایجاد یک محدودیت می‌شود حتماً باید با اطلاع قبلی برای بخش خصوصی باشد در یک فاصله زمانی معین باید اطلاع رسانی شود و بعد قابلیت اجرا پیدا کند، جایی بحث یک ماه مطرح شده و در جایی دیگر بحث ۳ ماه، یک مقرره دیگری داریم که معاونت حقوقی ریاست جمهوری در این حوزه کار خوبی انجام داده و آن پایگاه ملی مقررات است که مقررات حتی اگر شما آن موعد زمانی اش را رعایت کردید و اطلاع رسانی کردید تنها در صورتی لازم الاجرا خواهد بود که در آن سامانه بارگذاری شود و به اطلاع عموم مردم برسد و معاونت حقوقی اهتمام خوبی هم نسبت به این موضوع دارد و با دقت این را بررسی می‌کند و اجازه نمی‌دهد این مقررات نقض شود یعنی فاصله زمانی رعایت شود.
سوال: این فاصله زمانی یک ماه از نظر شما کافی است؟
دهنوی: ممکن است در بعضی از حوزه‌ها یک ماه هم واقعاً کافی نباشد حالا توضیح می‌دهم، یک کار خیلی خوب دیگری هم در معاونت حقوقی ریاست جمهوری انجام شده که جا دارد من اینجا تشکر کنم از جناب آقای انصاری و همکارانشان و آن این است که حقوق فعالین اقتصادی را روشن کردند راهنمایی منتشر کردند که من دعوت می‌کنم همه فعالین اقتصادی حتماً آن را مطالعه کنند با عنوان حقوق فعالین اقتصادی، یعنی شما که دارید به عنوان یک فعال اقتصادی در کشور کار می‌کنید یک حقوقی دارید یکی همین است که نمی‌توانند بدون اطلاع شما قانونی را برای شما تغییر بدهند و ده‌ها حقوق دیگر وجود دارد از جمله اینکه باید نظرات شما را بگیرند، پیش نویس‌ها در اختیار شما قرار بگیرد، موارد متعددی است.
سوال: فعال اقتصادی را در این قانون چگونه تعریف می‌کنند؟ کسی که کارت بازرگانی دارد، کسی که مجوز دارد؟
دهنوی: نه هر کسی که کسب و کاری داشته باشد چه در داخل کار می‌کند، چه تاجر بین المللی است، چه تولید کنند خرد یا تولید کننده کلان است فکر می‌کنم همه اینها ۱۴ مورد است حقوق برایشان مترتب است اگر فعال اقتصادی ما اینها را بداند خیلی از مسائل آنها حل می‌شود، چون دیگر دستگاه‌ها نمی‌توانند به راحتی حقوق آنها را زیر پا بگذارند، نامه‌ای که من خدمت همکارانم در دستگاه‌های مختلف زدم از جهت یادآوری دوباره موضوع بود که یک مکانیسمی در قانون وجود دارد و همه ما باید رعایت کنیم این مکانیسم می‌گوید اولاً شما مقرره و توصیه‌های دیگری هم وجود دارد که اصلاً تغییر ندهید یعنی این یک اصل اساسی است که ثبات در مقررات یک امر بسیار ضروری است تغییرات بی‌رویه مقررات خودش مخل اقتصاد است حالا اگر هم می‌خواهیم تغییر بدهیم باید این فاصله زمانی را رعایت کنیم و مرجع ابلاغ و بارگذاری در آن پایگاه ملی مقررات هم سازمان توسعه تجارت است، بنابراین دستگاهی نمی‌تواند خودش علی الراس این کار را انجام بدهد یعنی بخشنامه‌ای صادر کند و در حوزه تجارت خارجی چیزی را ممنوع یا محدود کند.
سوال: همین که می‌آید از طریق سازمان توسعه تجارت انجام بشود این هم باز به واسطه ارتباط مستقیمتان با تجار طبیعتاً می‌تواند بسیار مفید باشد.
دهنوی: بله، البته برای ما یک نکته منفی هم دارد گاهی اوقات تجار و فعالین اقتصادی فکر می‌کنند که اینها کار ما است بنابراین ما تلاش می‌کنیم حتی الامکان از مقرراتی که محدودیت زا هستند جلوگیری کنیم.
گوشی‌های آیفون قبلی هم رجیستر می‌شوند
سوال: خیلی از مخاطبان چه از طریق پیامک چه از طریق صحبت‌هایی که می‌شد این را پیگیری می‌کردند، بحث رجیستری گوشی‌های آیفون بود که اخیراً این مصوبه آمد که آزاد شد، اما آن دسته از هموطنانمان که قبل از این آزادسازی آیفون به هر طریقی مسافری یا از هر جایی تهیه کرده بودند تکلیف آنها هنوز در هاله‌ای از ابهام بود که آنها چه می‌شود. برای این قضیه تصمیم خاصی اتخاذ شده است؟
دهنوی: بله مصوبه‌ای که در دولت محترم تصویب شد به پیشنهاد وزیر صنعت، معدن و تجارت و وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به دولت بود، آنجا مطرح شد و با نگاهی که دولت چهاردهم دارد نگاه ایجاد رضایت برای مردم، ایجاد رفاه برای مصرف کننده و برای کسانی که می‌خواهند از این کالا استفاده کنند این موضوع آزاد شد، یعنی امکان رجیستری گوشی با برند آیفون یا همان اپل فراهم شد. برای واردات گوشی دو رویه اصلی وجود دارد یکی رویه تجاری است به این صورت که ممکن است یک تاجر محموله بزرگی از این گوشی‌ها را وارد کشور کند و بعد توزیع کند و در مغازه‌ها عرضه شود، رویه دیگر رویه مسافری است که در این رویه نرخ حقوق ورودی که برای این گوشی‌ها تعیین شده ۳۰ درصد است و، چون رویه مسافری به سرعت قابل اجرا است همین الان مسافران، عزیزان هموطنی که به خارج از کشور تشریف می‌برند اگر دوست داشته باشند ممکن است برای مصرف خودشان از این گوشی خریداری بکنند در بدو ورود که در مبادی ورودی مثلاً فرودگاه‌های بین‌المللی وارد می‌شوند گوشی‌های خودشان را اظهار می‌کنند، گمرک سامانه را آماده کرده گوشی خودشان را اظهار می‌کنند و ثبت می‌شود تشریف می‌برند منزل و بعد از آن کاری که ما داریم در سازمان توسعه تجارت انجام می‌دهیم باز کردن آن سامانه همتا و امکان رجیستری کردن است یعنی وارد می‌شوند مبلغ حقوق ورودی محاسبه شده آن را پرداخت می‌کنند و بعد از پرداختن وارد سامانه همتا می‌شوند و گوشی را رجیستر می‌کنند و می‌توانند استفاده کنند. الان این رویه یکی دو روز طول می‌کشد از لحاظ فنی که سامانه آماده شود تا دو سه روز آینده انشاالله سامانه همتا هم آماده سازی خواهد شد و این اتفاق می‌افتد و کار انجام می‌شود.
کسانی که قبلاً داشتند، الان این امکان برایشان وجود ندارد که از مرز وارد بشوند یعنی ما نمی‌توانیم بگوییم شما بروید خارج از کشور دوباره وارد شوید اولاً اینکه ما حتماً به این عزیزان هموطن حق می‌دهیم به خصوص اینکه در این چند سالی هم که داشتند با انواع روش‌های مختلف سعی می‌کردند از گوشی‌هایشان استفاده کنند خیلی سختی کشیدند می‌خواهیم خیلی زود انشاالله مشکل آنها را حل کنیم و نمی‌خواهیم که یک سختی جدیدی برایشان ایجاد کنیم که مثلاً بخواهند دوباره از مرز وارد شوند و آن موقع ثبت کنند، حتی متاسفانه گزارش‌هایی هم رسید که بعضی از هم‌وطنان سعی کردند از سهمیه مسافری که وارد می‌شود استفاده کنند و این کار را بکنند ما نمی‌خواهیم در این حد هم به سختی بیفتند و خدای نکرده متحمل هزینه اضافی هم بشوند ما داریم آماده می‌کنیم، یک مقدار از لحاظ مقررات موجود و رویه‌های عملیاتی، چون ما باید فضایی ایجاد کنیم که امکان وصول این عوارض گمرکی در جایی خارج از آن مبادی ورودی فراهم شود داریم از لحاظ فنی، زیرساختی و مقررات این موضوع را بررسی می‌کنیم و انشاالله در چند روز آینده مسیرش را آماده می‌کنیم ولی من این قول را می‌دهم که این کار را انجام می‌دهیم خیال همه هم وطنان راحت باشد همه گوشی‌هایی که قبل از این هم وارد شدند به زودی شرایطشان فراهم می‌شود، هیچ هزینه اضافه‌ای هم پرداخت نکنند فقط همان حقوق ورودی که در قانون تعیین شده همان را پرداخت خواهند کرد و انشاالله امکان رجیستر کردن گوشی‌های آنها هم برایشان فراهم می‌شود.
سوال: خبری راجع به بحث صادرات پسته ایران بود که دیروز هم در رسانه‌ها صحبت بود که اتحادیه اروپا قرار است راجع به واردات پسته به اتحادیه اروپا تصمیم گیری کند، صحبت‌هایی هم که قبلاً بود راجع به بازگشت پسته صادراتی ایران از اروپا، ما دیروز با معاونت باغبانی وزیر جهاد کشاورزی هم صحبت کردیم الان آخرین تصمیم‌ها و آخرین اخبار راجع به این موضوع چیست؟ آیا اصلاً تصمیم گیری شد، آیا این اخبار کلاً صحت داشت یا خیر؟
دهنوی: از منابع رسمی چیزی به دست ما نرسیده است ما امیدوار هستیم این خبر صحیح نباشد و به نظر می‌رسد که بیشتر یک تصمیم‌گیری سیاسی است به این خاطر که سال‌ها است مشکل آلودگی آفلاتوکسین در صادرات پسته ایران حل شده است. در سال‌های خیلی دور واقعاً چنین مشکلی از لحاظ بهداشتی وجود داشت ولی آن تجهیزات برداشت و نگهداری در داخل سرمایه‌گذاری شده، روز آمد شدند، نظارت‌ها بیشتر شده، کنترل‌ها استاندارد و ادارات مرتبط با جهاد کشاورزی هستند که کنترل‌های لازم را انجام می‌دهند و خیلی بعید است که بتواند پسته آلوده صادر شود، تاییدیه‌های ما خیلی تاییدیه‌های محکمی هستند به نظر می‌رسد در فضای سیاسی که مطلع هستیم به وجود آمده ممکن است شیطنت‌هایی وجود داشته باشد و قطعاً مخالف این کار هستیم و اگر چنین اتفاقی بیفتد حتماً اعتراض خواهیم کرد.
سوال: آن چیزی که تصمیم را قدری برجسته می‌کند که این مشکل را مثلا صادرات پسته ترکیه هم داشته یا مثلاً کشور‌های دیگری هم که پسته به اروپا صادر می‌کردند هم داشتند، اما برای آنها چنین تصمیماتی اتخاذ نشده که بیشتر به خاطر همین رنگ و لعاب سیاسی را به ذهن متبادر می‌کند. ما الان در کشور‌های هدف صادراتیمان مراکز تجارت خارجی داریم، رایزن‌های بازرگانی داریم که هر کدامشان به عنوان یک راهکار یا فرصت کمک می‌کنند به توسعه تجارت یا توسعه صادرات ما، سوال من راجع به شرکت‌های مدیریت صادرات است. چند سال قبل حمایت‌ها و تشویق‌های خوبی شد فکر می‌کنم حدود ۲۴ تا البته به صورت رسمی در سایت سازمان توسعه تجارت ثبت شد فعالیت‌های خوبی هم کردند، این یک فرصت است چه زمان تحریم، چه زمان غیر تحریم، چون اینها متخصص حوزه صادرات کالا هستند هم می‌توانند نفوذ در بازار را برای ما داشته باشند و هم نقدینگی را برای واحد‌های تولیدی بیاورند، اما در چند سال اخیر به دلایلی که شما بهتر می‌دانید اینها الان شاید به سه چهار شرکت فعال رسیده است. رویکرد دولت چهاردهم در خصوص شرکت‌های مدیریت صادرات چیست؟ آیا می‌خواهید از این ظرفیت استفاده کند یا خیر؟
دهنوی: شرکت‌های مدیریت صادرات یک تجربه موفق جهانی هستند این تجربه موفق جهانی حتماً به کار ما هم می‌آید ولی همانطور که شما هم گفتید تا به حال نتوانستیم به خوبی از آنها استفاده کنیم باید آسیب شناسی کنیم ببینیم اشکالات در کجا است که ما نتوانستیم شرکت‌های مدیریت صادرات قوی داشته باشیم.
سوال: یکی از بحث‌هایشان همین تورم قوانین است، مصوبه‌های زیادی که در این چند سال پیش روی شرکت‌های مدیریت صادرات گذاشتند و آنها باعث شد که از این کار صرف نظر کنند در صورتی که خیلی می‌تواند کمک کند. حتی من در جلسه‌ای دیدم مثلاً به عنوان مثال این لیوان را شرکت تولید می‌کرد می‌گفت ۱۰ برابر این را تولید کن من برایت صادر می‌کنم، تولید کننده می‌گفت چگونه می‌خواهی پول مرا ببری و برگردانی، می‌گفت آن تخصص من است من به عنوان شرکت مدیریت صادرات این تخصص را دارم در زمان تحریم که جای خود، در زمان غیر تحریم هم خیلی می‌تواند کمک بدهد.
دهنوی: بله همین طور است به نظرم آن چیزی که به آن رسیدم و می‌خواهم در سازمان توسعه تجارت آن را پیش ببریم این است که ما احتیاج به تربیت متخصصین در حوزه تجارت خارجی داریم یعنی این علاقه‌مندی وجود دارد بین شرکت‌های ما ولی لزوما هر تولید کننده‌ای نمی‌تواند یک صادر کننده موفق شود مگر این که افراد با تجربه و آموزش دیده و متخصص در آن حوزه استخدام کند یا از خدمات شرکت مدیریت صادرات استفاده کند یا در قالب کنسرسیوم‌های صادراتی ساماندهی شود. ما می‌خواهیم تربیت افراد با مدرک حرفه‌ای، تخصص‌های مختلف در حوزه تجارت خارجی از جمله بازاریابی، حمل و نقل، تجارت خارجی، مبادله اسناد، بحث مراودات مالی و بانکی، بحث ضمانت نامه‌ها، قوانین یک مقدار اینها را در کشور تقویت کنیم مراکزی هم هستند از جمله مرکز آموزش بازرگانی که زیر مجموعه مرکز مطالعات وزارت خود ما قرار دارد، دانشگاه‌ها در این حوزه توانمندی‌های دارند. باید در این حوزه اولاً متخصص‌های خوبی تربیت کنیم متخصص‌هایی که کار را به صورت کاربردی انجام بدهند ما نمی‌خواهیم دوره دانشگاهی برگزار کنیم می‌خواهیم افراد حرفه‌ای تربیت کنیم به نظر من وقتی این افراد حرفه‌ای تربیت شوند هم می‌توانند به شرکت‌ها به صورت مستقل کمک کنند هم شرکت‌های مدیریت صادراتی ما می‌توانند با در اختیار گرفتن مجموعه تیمی از این افراد کارشان را بهتر انجام بدهند.
سوال: این که رئیس سازمان توسعه تجارت رویکرد و نگاه مثبت به شرکت‌های مدیریت صادرات دارد خودش جای شکر دارد و امیدواریم حداقل، چون زمان برای ما مهم است خیلی سریع این اتفاق بیفتد، حداقل شرکت‌هایی که قبلاً صاحب تجربه بودند این امکان فعالیت برایشان فراهم باشد.
دهنوی: در کوتاه مدت هم حتماً آن بحث تسهیل یک بخشی از آن به اینجا برمی‌گردد ما علاوه بر تسهیل در حوزه تجارت برای بعضی از ابزار‌ها مثل شرکت‌های مدیریت صادراتی و کنسرسیوم‌های صادراتی باید مشوق بگذاریم، باید تشویق بگذاریم باید یارانه بدهیم تا این پا بگیرد توسعه پیدا کند و بعد بتواند به ما کمک کند.
سوال: ما در سال‌های اخیر که به کرات شاهد حضور تولید کنندگان، صادرکنندگان کشورمان در نمایشگاه‌های بین‌المللی مختلف بودیم. داخل کشور خودمان هم هر روز می‌بینیم تابلوی یک نمایشگاه در حال برگزاری در بیلبورد‌ها است، اما نکته‌ای وجود دارد بسیاری از این تولید کننده‌ها و صادر کنندگان معتقدند برگزاری نمایشگاه‌های ما هدفمند نیست یعنی دستاوردی که ما در قبال هزینه‌ای که داریم انجام می‌دهیم چندان برای ما قابل توجه نیست مشکل کجا است و فکر می‌کنید چه مواردی در حوزه نمایشگاه‌ها باید اصلاح شود؟
دهنوی: اولین موضوع این است که نمایشگاه یک ابزار است، هدف نیست. هدف برگزاری نمایشگاه نیست از ابزار برگزاری نمایشگاه می‌خواهیم برای توسعه تجارت استفاده کنیم نگاه ما این است و این از طریق برنامه‌ریزی دقیق برای حضور بازرگانان مرتبط و بعد از آن فراهم کردن امکان گفتگو و مذاکره بین تولید کننده‌ها، بازرگانان، تجار داخلی و خارجی و پیگیری کار آنها برای رسیدن به قرارداد‌ها اتفاق می‌افتد، این فضایی است که در کنار یک نمایشگاه باید شکل بگیرد تا به اهداف خودش برسد و ما داریم این را دنبال می‌کنیم. اگر یک نمایشگاه بخواهد موفق باشد من به خصوص در حوزه نمایشگاه‌های خارجی و یا نمایشگاه بین‌المللی که در داخل کشور برگزار می‌شود صحبت می‌کنم ما باید از قبل و به صورت هدفمند و برنامه‌ریزی شده بدانیم کدام شرکت‌ها را داریم می‌آوریم و کدام شرکت‌های ما با آنها می‌توانند ارتباط خوبی بگیرند، کدام یک از آنها به اینها نیاز دارند و برعکس، ما به کدام یک از شرکت‌های خارجی در شرکت‌هایمان نیاز داریم و بتوانیم فضا ایجاد کنیم که اینها بتوانند به خوبی با هم ارتباط بگیرند، محصولات هم را ببینند، مذاکره کنند و برسند به قرارداد و ما هم کمک و پشتیبانی کنیم برای این کار، الان هم این کار انجام می‌شود من زحماتی که انجام می‌شود را نفی نکنم، ولی ما حتماً این را تقویت می‌کنیم.
سوال: نکته‌ای که وجود دارد برخی‌ها می‌گویند همین تولید کننده‌ها، تشکل‌ها و سمن‌هایی که فرض کنید الان نمایشگاه کفش است تشکل‌هایی که در این حوزه وجود دارد معتقدند که چرا اصلاً برگزاری نمایشگاه را به خود ما واگذار نمی‌کنید به شرکت‌های برگزار کننده‌ای می‌دهید که آن اهداف ما محقق نمی‌شود. نظرتان راجع به این موضوع چیست؟
دهنوی: برگزاری نمایشگاه خودش یک صنعت است یعنی ما الان یک صنعت خوب در کشور داریم و بالای ۱۰۰ مجری در سازمان ما مورد تایید قرار گرفتند که یعنی امکانات برگزاری نمایشگاه را دارند از این صنعت هم مثل صنایع دیگر باید حمایت کنیم، آن دغدغه انجمن‌ها را هم ما درک می‌کنیم کاری که ما الان داریم انجام می‌دهیم از مجری خودمان می‌خواهیم که انجمن را در کنار خودت به عنوان سیاستگذار باید داشته باشی وقتی ما نظارت می‌کنیم این کار را به شما که حرفه‌ای کار هستید در برگزاری می‌دهیم حتماً باید انجمن هم به عنوان سیاستگذار باشد، چون می‌تواند خیلی کمک کننده باشد.
سوال: شما گفته بودید که موافق بازنگری روی تعرفه‌های گمرکی هستید و فرمودید که تعرفه‌ها باید جذابیت داشته باشد، این جذابیت ابهام دارد منظورتان از جذابیت چیست؟
دهنوی: تعرفه تیغ دولبه است اگر تعرفه بیش از اندازه بالا باشد باعث می‌شود کیفیت تولید داخل پایین بیاید، انحصار ایجاد شود، مصرف کننده ناراضی بشود و مشکلاتی که در بعضی از صنایع داریم پیش بیاید. اگر تعرفه بیش از اندازه پایین باشد باعث می‌شود تولید داخل و اشتغال داخل آسیب ببیند شاید کلمه جذابیت کلمه درستی نباشد ما باید به نقطه بهینه برسیم تعرفه بهینه تعرفه‌ای است که هم بتواند از تولید داخل حمایت کند ولی تولید داخل را در مسیر ارتقا کیفیت ببرد، وادار کند که به رقابت در سطح‌های جهانی فکر کند و خودش را آماده کند و بتواند برای مصرف کننده هم رفاه ایجاد کند ما به دنبال این هستیم.
سوال: شما خودتان هم اعتقاد داشتید که باید کار به بخش خصوصی واگذار شود آیا پشت این نظر و رویکرد اقدامات خاصی است یعنی مثلاً در حوزه گمرک پایانه‌های مرزی برنامه خاصی دارید که مثلاً آنها به بخش خصوصی واگذار شود؟
دهنوی: بله اتفاقاً هفته گذشته ما از پایانه مرزی باشماق در استان کردستان شهرستان مریوان بازدید داشتیم و واقعاً فضایی که من دیدم زیرساخت‌هایی که وجود داشت اصلاً در شان و زیبنده تجارت خارجی ما نیست، مشکلات زیادی وجود دارد دستگاه‌های اجرایی ما هم مشکل بودجه دارند تنها راه ممکن این است که بخش خصوصی به میدان بیاید و بخش خصوصی می‌تواند به راحتی این کار را انجام بدهد مثلاً یکی از مشکلات آنجا دستگاه ایکس ری است و همین الان ما داریم از هر کامیونی که از دستگاه رد می‌شود تعرفه‌ای را می‌گیریم همین هزینه را اگر به بخش خصوصی بدهیم به راحتی می‌تواند ایکس ری سرمایه‌گذاری کند با بهترین کیفیت سود هم ببرد.
سوال: برنامه مشخصی برای این کار دارید؟ یعنی اعلام می‌شود؟ به چه صورتی است؟
دهنوی: ما باید این کار را از طریق دستگاه‌های مجری پیگیری کنیم ما در مرز حضور نداریم ولی با همه آن دستگاه‌ها ارتباط داریم و از آنها می‌خواهیم این کار را انجام بدهند.
سوال: در بحث کریدور‌ها به هر حال همه کشور‌ها شدیداً روی این قضیه کار می‌کنند خیلی مورد توجه قرار گرفته، تاکید حضرت آقا هم روی این موضوع بود، شما به عنوان متولی حوزه تجارت اقدام خاصی مد نظرتان است؟
دهنوی: برای ما هم این موضوع خیلی اولویت دارد در همه مذاکرات و ارتباطات تجاری مان داریم این را دنبال می‌کنیم. چند کریدور مهم وجود دارند که کار کنیم، چند مسیر است که الان استفاده نمی‌شود و می‌توانیم اینها را فعال کنیم مثلاً صادرات از طریق ریلی به چین که الان داریم روی آن کار می‌کنیم و امیدواریم بتوانیم اینها را فعال کنیم.
سوال: شما آمایش صادراتی هم دارید؟ یعنی این که کشور‌های همسایه ما دقیقاً به چه کالا‌هایی نیاز دارند که آن را بتوانیم در کشور خودمان تقویت کنیم؟
دهنوی: ما استراتژی‌های توسعه صادرات را تدوین کردیم در ذیل آن کار بعدیمان این خواهد بود که بتوانیم روی تک تک کالا‌ها و تک تک مقصد‌ها هدفمند عمل کنیم.
