عصر ایران؛ مجله تصویری سلاح - پانتسیر-اس1 (Pantsir-s1) یک سامانه پدافند هوایی متحرک میان برد ساخت روسیه است. این سامانه برای محافظت از زیرساخت های حیاتی، تأسیسات نظامی و نیروها در برابر طیف گسترده ای از تهدیدات هوایی طراحی شده است.
اداره طراحی ابزار دقیق کی بی پی روسیه توسعه سامانه پدافند هوایی پانتسیر را در سال 1989 به عنوان جایگزینی برای سامانه پدافند هوایی 2کی22 تونگوسکا آغاز کرد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991، الزامات این سامانه تغییر کرد. به جای دفاع از فرودگاه ها، سیلوهای موشکی، مراکز فرماندهی و آرایه های ارتباطی، کاربری پانتسیر به عنوان یک دفاع کوتاه برد برای نیروهای زمینی روسیه و سامانه های دفاع هوایی دوربرد مانند اس-300، اس-400 و اس-500 تعریف شد. طراحی نهایی پانتسیر در سال 2003 وارد خدمت شد.
سامانه پدافند هوایی پانتسیر از توپ های ضد هوایی و موشک ها برای رهگیری هواپیماهای تاکتیکی، مهمات هدایت شونده دقیق و هواگردهای بدون سرنشین استفاده می کند. پانتسیر با استفاده از رادار جستجوی حالت جامد خود می تواند تا 20 هدف در اندازه هواپیمای تاکتیکی را در برد 32 تا 36 کیلومتری ردیابی کند. پس از تشخیص، سامانه می تواند اهداف را با رادار درگیری فرکانس بالا یا حسگر تصویربرداری حرارتی اختیاری انتخاب کند. اگرچه هر خودرو پرتابگر پانتسیر قادر به عملکرد مستقل است، اما به طور معمول در آتشبارهای شش خودرو عمل می کنند و گاهی با یک خودروی فرماندهی و کنترل جداگانه همراهی می شوند.
سامانه پایه پانتسیر به دوازده موشک 57ئی6 و دو توپ 30 میلی متری 2ای38ام مجهز است که به آن اجازه می دهد تا با چهار هدف به طور همزمان درگیر شود. 57ئی6 یک موشک دو مرحله ای با هدایت فرمان رادیویی و سر جنگی انفجاری-ترکش زای 20 کیلوگرمی است. 9ام335، یکی از انواع موشک 57ئی6، دارای سر جنگی Continuous-rod است. هر دو نوع موشک 3.3 متر طول، 170 میلی متر قطر و 75.7 کیلوگرم وزن در هنگام پرتاب دارند.
با استفاده از موشک های 57ئی6، پانتسیر-اس1 می تواند با هواپیماهای تاکتیکی در بیشینه برد 20 کیلومتر و ارتفاع 10 کیلومتر، موشک های کروز فروصوت در برد 12 کیلومتر و ارتفاع 6 کیلومتر، و موشک های هوا به زمین با سرعت بالا در برد 7 کیلومتر و ارتفاع 6 کیلومتر درگیر شود. در مورد اهداف عمود بر جهت یابی سامانه، بردهای درگیری موشک نصف می شود. موشک 57ئی6 همچنین دارای حداقل برد درگیری 1.5 کیلومتر است.
پانتسیر-اس1 با استفاده از توپ های خود می تواند با اهداف هوایی در فاصله 4 کیلومتری و بیشینه ارتفاع 3 کیلومتر درگیر شود. هر سلاح می تواند تا 40 گلوله در ثانیه شلیک کند و دارای قابلیت ثانویه برای حمله به اهداف زمینی است.
به غیر از روسیه، از دیگر اپراتورهای سامانه پدافند هوایی پانتسیر می توان به الجزایر، برزیل، ایران، عراق، اردن، لیبی، عربستان، اسلوونی، سوریه، امارات و ویتنام اشاره کرد.
از سال 2013، روسیه پانتسیر اس-1 را در جریان جنگ داخلی سوریه برای دفاع از سربازان خود و نیروهای دولتی این کشور مستقر کرده است.
در فوریه 2015، گزارش ها و فیلم هایی از استفاده پانتسیر توسط نیروهای طرفدار روسیه در منطقه دونتسک اوکراین منتشر شد. این سیستم همچنین در منطقه لوگانسک در شرق اوکراین مورد استفاده قرار گرفت.
پانتسیر همچنین در جنگ جاری روسیه و اوکراین نقش داشته است.
از آغاز جنگ اوکراین، روسیه برای مقابله با پهپادهای اوکراین، سامانه های دفاع هوایی خود را تقویت کرده است. بنابر تصاویر به روز شده گوگل ارث از 6 مه 2024، افزون بر محافظت از ساختمان های دولتی، از جمله دفاتر وزارت دفاع، پانتسیر اس-1 روی پشت بام برج هایی در فاصله 3.7 کیلومتری اقامتگاه ولادیمیر پوتین در دریاچه ولدای مستقر شده است.
این سامانه ای کارآمد است و می تواند در شرایط محیطی سخت کار کند، در برابر سرعت باد تا 30 متر بر ثانیه مقاومت کند، و دمای بین منفی 40 تا مثبت 60 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی تا 98 درصد در دمای 35 درجه سانتیگراد را تحمل کند.
پانتسیر اس-1 در ارتفاعات تا 3000 متر، در شدت بارندگی تا 5 میلیمتر در ساعت و در غلظت گرد و غبار تا 2.5 گرم بر متر مکعب عملیاتی باقی می ماند.
آمریکا چنان مجذوب این سامانه پدافند هوایی شده بود که در ژوئن 2020، یک پانتسیر-اس1 را پس از آنکه از نیروهای همسو با خلیفه حفتر تحت حمایت روسیه به غنیمت گرفته شد، از لیبی قاچاق کرد. نیروهای آمریکایی ظاهرا پانتسیر-اس1 را از فرودگاه بین المللی زواره به پایگاه هوایی رامشتاین در آلمان منتقل کردند.
