به گزارش ایسنا، امروز ۸ آذر ۱۴۰۳ خورشیدی به اهم مناسبت‌ها و اتفاقات تاریخیِ این روز می‌پردازیم.
اولتیماتوم ۴۸ ساعته دولت روس به ایران- ۱۲۹۰
در حالی که اوضاع مالی ایران پس از روی کار آمدن احمد شاه به شدت تضعیف شد، مجلس شورای ملی تصمیم گرفت از آمریکا کارشناس امور اقتصادی و مالی استخدام کند در نتیجه با وجود مخالفت روس‌ها، مورگان شوستر به عنوان خزانه‌دار کل کشور استخدام شد.
این امر به مذاق روس‌ها که گمرک را در اختیار داشتند خوش نیامد به همین دلیل برای اخراج شوستر به مجلس شورای ملی اولتیماتوم دادند. پس از این اولتیماتوم، قوای روسیه به سمت تهران به راه افتادند.
در اولتیماتوم دولت روس خواسته شد دولت ایران موارد سه‌گانه را بپذیرد:
۱- اخراج مورگان شوستر آمریکایی، کارشناس مالی ایران
۲- عدم استخدام هیچ فرد خارجی بدون اجازه دولت روس و انگلیس در ایران
۳- پرداخت خسارت لشکرکشی روس به ایران از سوی دولت ایران.
دولت ایران که خود را در برابر لشکریان روس ناتوان دید، به ناچار در برابر خشونت آنان تسلیم شد و به خدمت مستشاران آمریکایی پایان داد.
شهادت مرد شماره ۲ جمعیت فداییان اسلام- ۱۳۳۵
سید عبدالحسین واحدی از همراهان حجت‌الاسلام سید مجتبی میرلوحی ملقب به سید مجتبی نواب‌صفوی در تاسیس جمعیت فدائیان اسلام بود. او از آغاز مبارزه این جمعیت در سال ۱۳۲۲ تا لحظه شهادت در سال ۱۳۳۵ به عنوان مرد شماره ۲ این تشکل عمل کرد.
واحدی به همراه دیگر یاران فدائیان اسلام، مسیر تاریخ را در جهت منافع ملت مسلمان ایران تغییر داد. آنان پس از اعدام انقلابی سپهبد رزم‌آرا نخست‌وزیر وقت رژیم پهلوی که بزرگ‌ترین مانع تصویب طرح ملی شدن صنعت نفت ایران بود، درصدد اعدام حسین علا که او تصمیم داشت با سفر به بغداد ایران را عضو پیمان سنتو کند، برآمدند، اما به دلیل ناکام ماندن عملیات، سید عبدالحسین واحدی به همراه یکی دیگر از اعضای جمعیت فداییان اسلام شناسایی شدند و پس از بازداشت و بازجویی توسط تیمور بختیار رییس کل شهربانی کشور در دفتر او به قتل رسید.
در تقویم هجری شمسی مناسبت‌های دیگری چون: ورود احمد شاه قاجار از سفر اروپا به بوشهر در سال ۱۳۰۱، افتتاح کارخانه قند و شکر کرج و تولید سالیانه ۹۰۰ تن قند در سال ۱۳۱۱، ملاقات چند دقیقه‌ای محمدرضا پهلوی با چرچیل و روزولت در سفارت انگلیس در تهران و درخواست انتقال رضا پهلوی از جزیره موریس به منطقه‌ای خوش آب و هواتر در حاشیه کنفرانس تهران که بدون اطلاع پهلویِ پسر در سفارت روسیه در تهران برگزار شد در سال ۱۳۲۲، تشکیل شرکت کشتیرانی ملی ایران با سرمایه حدود ۶۰ میلیون ریال در سال ۱۳۳۴، سفر امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت پهلوی به بحرین در سال ۱۳۵۴، انتصاب هوشنگ انصاری وزیر امور اقتصادی و دارائی به جای منوچهر اقبال در شرکت نفت ایران در سال ۱۳۵۶، آغاز عملیات بزرگ «طریق القدس» و آزاد سازی بُستان در سال ۱۳۶۰، ارتحال فقیه نامدار معاصر آیت‌الله محمدعلی اراکی در سال ۱۳۷۳، پیروزی تیم فوتبال ایران در برابر استرالیا و راهیابی ایران به جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه پس از ۲۰ سال در سال ۱۳۷۶ و شهادت دکتر مجید شهریاری دانشمند هسته‌ای کشورمان به دست منافقان در سال ۱۳۸۹ ثبت شده است.
رویدادهای مهم این روز در تقویم قمری به شرح زیر است:
درگذشت "ابن طیفور" نویسنده و شاعر عرب- ۲۸۰
ابوالفضل احمد بن ابی طاهر طیفور بغدادی معروف به ابن طیفور ادیب و کاتب عرب و ایرانی الاصل و اهل خراسان در سال ۲۰۴ در بغداد زاده شد. پس از گذراندن مقدماتِ تحصیل، در بغداد به کتابت اشتغال یافت و در این شهر با بسیاری از مشاهیر علم و ادبِ آن زمان آشنا شد.
از آن جا که ابن طیفور، اهل ذوق و فهم بود، در سایه دانش گسترده و طبع لطیف خود، شعر نیز می‌سرود و از این جهت شهرت بسیار یافت. ابن طیفور در زمینه نویسندگی و شاعری، آثاری از جمله القابُ الشُّعراء، تاریخ بغداد، الفُصُول المُختارَه و دیوان اشعار از آن جمله است.
ابن طیفور سرانجام در ۷۶ سالگی در بغداد رحلت کرد و در مقبره باب‌الشام دفن شد.
قتل «تگودار احمد» ایلخان مسلمان مغول- ۶۸۳
تگودار بعد از نشستن بر تخت سلطنت در سال ۶۸۱ در اثر معاشرت با مسلمانان «مسلمان» شد و خود را سلطان احمد خواند. او بعدها با پادشاه مصر صلح کرد اما ارغون و دیگر شاهزادگانِ مغول این مسئله را بهانه کردند و توطئه‌ای علیه تگودار به راه انداختند و سر به طغیان برداشتند.
این توطئه با شکست ارغون پایان یافت ولی چون تگودار هنوز از ارغون بیم داشت. وی را به خدمت خواست و نوازش کرده و به حکومت خراسان باز گردانید. ارغون از پای ننشست و به کمک اُمرای مغول، در شبی که سلطان مست بود به اردوی او ریختند و قصد جانِ او کردند.
در این ماجرا تگودار احمد از مهلکه جانِ سالم به در بُرد و به آذربایجان گریخت. او در حین فرار دستگیر شد و به امر ارغون خان در ۲۶ جمادی الاولی سال ۶۸۳ ستون فقرات او را شکسته و بدین ترتیب او را به قتل رساندند زیرا طبق رسوم مغول، شاهزادگان بی‌آن که خون‌شان ریخته شود، اعدام می‌شدند.
درگذشت محقق و فقیه شهیر میرزای نایینی- ۱۳۵۵
محمدحسین در سال ۱۲۷۷ در شهر نایین به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی حوزوی خود را در زادگاه خویش گذراند و در ۱۷ سالگی به شهر اصفهان هجرت کرد و سپس در سال ۱۳۰۳ به عراق رفت.
میرزای نایینی در آغاز ورود به عتبات، پس از زیارت بارگاه ملکوتی امام علی(ع) راهی سامرا شد و در محضر درس مرجع کبیر و فقیه جلیل، میرزا محمدحسن شیرازی حاضر شد. او همچنین در درس آیات عظام سید محمد طباطبایی فشارکی و سید اسماعیل صدر حضور یافت و در نجف به حلقه درس ملا حسینقلی همدانی پیوست.
پس از مدتی، میرزای نایینی در کنار تدریس، در جلسه علمی آخوند خراسانی حاضر شد و از محرمان اسرار وی شد. میرزا با مقام والای علمی، سیاسی و معنوی خود، شاگردان فاضل و آگاهی را به عالم اسلام عرضه کرد که از آن جمله حضرات آیات سید محسن طباطبایی حکیم، سید جمال‌الدین گلپایگانی، سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای، سید محمدهادی میلانی، شیخ محمدتقی آملی، سیدابوالقاسم خویی، علامه طباطبایی، میرزا هاشم آملی و ده‌ها تن دیگر از پرورش یافتگان درس مکتب این عالم برجسته می‌باشند.
ایشان همچنین با حضور خود، نهضت مردمی مشروطه در ایران را تاییدکرد. آیت‌الله نایینی کتاب «تَنبیهُ الاُمّه» را در بحران انقلاب مشروطه در سال ۱۳۲۷ به زبان فارسی نوشت و از سوی آیت‌الله مازندرانی و آین‌الله آخوند خراسانی مورد تایید قرار گرفت.
این کتاب درباره انواع استبداد و حکومت‌های خودکامه شاهان مستبد و همچنین وظایف علما و فقها در قبال دین و اوضاع ایران در دوران قاجاریه نگاشته شده است.
سرانجام میرزا محمدحسین نایینی در ۲۶ جمادی الاولی سال ۱۳۵۵ در ۷۸ سالگی بدرود حیات گفت و بعد از تشییع باشکوه و اقامه نماز توسط آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی در جوار حرم مطهر حضرت علی(ع) در نجف اشرف به خاک سپرده شد.
رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی ( ۲۸ نوامبر ۲۰۲۴ )
بنا نهادن جنگ‌های صلیبی در فرانسه- ۱۰۹۵
جنگ‌های صلیبی که حدود سه قرن به طول انجامید و خسارات فراوانی به بار آورد، در پی جلسهای در مجمع کِلِرْمون در جنوب فرانسه و با سخنرانی پاپ اوربان دوم در تاریخ ۱۸ نوامبر ۱۰۹۵م آغاز شد و تا ۲۸ نوامبر به طول انجامید. تاریخنویسان و محققین معتقدند نخستین انگیزه موثر در به راه افتادن این سلسله از جنگها، فعالیت شدید ارباب کلیسا و سردمداران دین مسیح(ع) در جلب توجه مردم است. گرچه بدون تردید و به ویژه در مراحل بعدی، نگرشهای سیاسی و قدرتطلبی سران حکومتی نیز موثر بوده است. در اواخر تابستان ۱۰۹۵م، پاپ اوربان دوم، ضمن ورود به فرانسه، نامههایی به اُسقفهای فرانسه و سرزمینهای اطراف نوشت و آنها را برای جلسهای که در کلرمون تشکیل میشود، دعوت کرد. جلسه شورای کلرمون، ابتدا در ۱۸ نوامبر آن سال با حضور سیصد مقام مذهبی مسیحی آغاز شد. در این مجمع، بسیاری از مسائل مربوط به احکام دینی، امور اداری کلیسا و... مورد بررسی قرار گرفت، ولی پاپ در سخنرانی خود که در تاریخ ۲۷ نوامبر ایراد کرد، ضمن بیان خصوصیات سرزمین مقدس و سختیهای مسیحیان در مسیر عبادت در بیتالمقدس و تسلط مسلمانان بر مراکز دینی و منابع ثروت، از مسیحیان خواست تا به جهادی مقدس که خواست خداست برخیزند. وی به آنان وعده داد که اولا گناهانشان بخشیده میشود؛ ثانیاً اموال و داراییهای آنها حفظ میشود و ثالثاً از پرداخت جریمه خطاهای خود معاف میشوند و مهمتر از همه آنکه در شمار مردان خدا، در خواهند آمد. این مسئله باعث شد تا بسیاری از مسیحیان که از وعدههای مادی و معنوی پاپ به وجد آمده بودند و مال و ثروت فراوانی را در این مسیر میدیدند، آماده نبرد شدند. بدین ترتیب جنگ‌های صلیبی با یورش مسیحیان صلیبی به سرزمین فلسطین و مناطق اطراف آغاز شد و طی حدود دویست سال نبرد، هشت جنگ صلیبی روی داد. جنگ‌های صلیبی سرانجام در سال ۱۲۹۱م بدون حصول نتایج دلخواه متجاوزان پایان یافت.
تقسیم قاره امریکا بین پرتغال و اسپانیا- ۱۴۹۴
با توجه به حمایت پادشاه اسپانیا از کریستُف کُلمب، دریانورد معروف ایتالیایی، به منظور یافتن مسیری از سوی غرب به آسیا و هند که منجربه کشف امریکا شد، طبیعی بود که اسپانیا و همسایه آن پرتغال، زودتر از سایر کشورهای اروپایی به اعزام مهاجرین و توسعه متصرفات خود در قاره امریکا دست بزنند.
آوازه شکوه و جلال و ثروت قاره جدید در اروپا، باعث گسترش اندیشه دستیابی به ثروت و گسترش قلمرو کشور اسپانیا شد. از سوی دیگر کاشفین پرتغالی نیز که در سواحل غربی افریقا در حال کار بودند دست به اکتشاف سواحل جنوبی در برزیل زدند که به تدریج موجب برخورد میان دو امپراتوری بر سر تعیین منطقه نفوذ و مرز میان آنها شد.
در نتیجه پادشاهان اسپانیا و پرتغال از پاپ خواستند تا در مورد اختلافات آنها داوری کرده و منطقه نفوذ هر یک را مشخص کند. در نتیجه در ۲۸ نوامبر ۱۴۹۴ با میانجیگری پاپ خط معینی در غرب جزایر کیپ وِرد در غرب آفریقا مرز میان اسپانیا و پرتغال اعلام شد، به این ترتیب که شرقِ خط به پرتغال و غرب آن به اسپانیا تعلق گرفت.
کنفرانس تهران بدون حضور محمدرضا شاه- ۱۹۴۳
تشکیل کنفرانس عالی سران سه کشور متفقین در تهران ملقب به کنفرانس تهران از وقایع مهم دومین سال حکومت پهلویِ پسر در دوران جنگ جهانی دوم است. استالین، چرچیل و روزوِلْت، سران شوروی، انگلستان و امریکا در روز ۲۸ نوامبر ۱۹۴۳ در تهران و در سفارت روسیه با یکدیگر ملاقات کردند.
این کنفرانس که تا اول دسامبر طول کشید و ۴ روز زمان برد، طرح عملیات نهایی برای در هم شکستن نیروی مقاومت آلمانیها که متضمن گشودن جبهه دوم در غرب اروپا و حمله بزرگ ارتش شوروی در جبهه شرق بود، مورد بررسی قرار گرفت.
همچنین استالین در این کنفرانس، موضوع منابع نفتی ایران و کشورهای ساحلی خلیج فارس را مطرح کرد و خواستار توافقی درباره تقسیم این منابع در آینده بین سه کشور شد اما بزرگ‌ترین موفقیتی که در کنفرانس تهران نصیب استالین شد نزدیکی به روزولت و جلب اعتماد او بود که نتایجش را در جنگ و کنفرانس یالتا نشان داد.
البته تشکیل کنفرانس سران سه کشور در تهران برای ایران هم سودمند بود، زیرا استالین و چرچیل و روزولت با صدور اعلامیهای، استقلال و تمامیت ارضی ایران را تضمین کردند و تعهد قبلی انگلستان و شوروی درباره تخلیه ایران به فاصله ۶ ماه پس از پایان جنگ را مورد تاکید قرار دادند، تاکیدی که هرگز اجرایی نشد. علیرغم تعهد متفقین برای خروج از ایران، این نیروها تا سالها بعد از جنگ، از تخلیه ایران امتناع کردند.
ایران کمی قبل از برگزاری کنفرانس تهران در ۹ سپتامبر ۱۹۴۳ رسما به آلمان اعلان جنگ داده و به جرگه متفقین پیوسته بود.
مرگ سازنده اولین پیل هسته‌ای جهان- ۱۹۵۴
اِنْریکو فرمی، دانشمند هسته‌ای و فیزیک‌دان معروف ایتالیایی در ۲۹ سپتامبر ۱۹۰۱ در شهر رم به دنیا آمد. پس از تحصیلات متوسطه وارد کالج پیزا شد و به سبب آزمایش‌هایی که با پرتوهای ایکس انجام داد در ۲۱ سالگی به اخذ درجه دکترای فیزیک نائل آمد.
فرمی تحقیقات خود را در آلمان دنبال کرد و در ۲۵ سالگی به استادی دانشگاه دست یافت. وی در ضمن تدریس، مطالعات و تحقیقات علمی خود را ادامه داد و به کشفیاتی رسید که کشف تشعشع رادیو اکتیویته اشعه بتا از آن جمله است.
او از آن به بعد افکارش را بر کارهای تجربی و علمی متمرکز کرد و به مطالعه ساختار اتم پرداخت. در نهایت با تلاش شبانه‌روزی فرمی و همکارانش، در دوم دسامبر ۱۹۴۲ «شکافت هسته اتم» اتفاق افتاد که گامی بلند در پیشرفت علم در این عرصه برداشت.
فرمی در سال ۱۹۳۹ به دلیل اختلاف با رژیم فاشیستی ایتالیا راهی امریکا شد و به کارهای علمی خود ادامه داد. در این زمان رقابت مرگباری بین دول محور و متفقین برای تهیه بمب هسته‌ای در گرفته بود تا اینکه فرمی در دوم دسامبر ۱۹۴۲ موفق به ساخت «پیل هسته‌ای» شد و دنیا را وارد عصر اتم کرد.
با ساخت پیل هسته‌ای مقدمات ساخت بمب هسته‌ای نیز به وجود آمد. با ساخت بمب هسته‌ای کشفی که می‌توانست آغازی خوش برای پیش‌برد علم در خدمت بشریت باشد، با بمباران هسته‌ای هیروشیما و ناکازاکی در جریان جنگ جهانی دوم، تراژدی وحشت‌ناکی را رقم زد و بشریت را به نابودی و نیستی کشاند.
در اثر اکتشافات عمده فرمی، وی در سال ۱۹۴۸ به دریافت جایزه نوبل فیزیک نائل شد همچنین در سال ۱۹۵۴ به پاس خدمات علمی این دانشمند هسته‌ای عنصر ۱۰۰ را به نام وی نهادند که به «فرمیوم» موسوم شد.
سال‌های پایانی عمر فرمی در امریکا سپری شد تا آنکه در ۲۸ نوامبر ۱۹۵۴ در ۵۳ سالگی درگذشت.
خروج نیروهای انگلیسی از جزایر ایرانی خلیج فارس (۱۹۷۱م)
به دنبال خروج نیروهای اشغال‌گر انگلیسی از سه جزیره ایرانی بوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک در ۲۸ نوامبر ۱۹۷۱ ایران حاکمیت خود بر این جزایر را اعاده کرد.
خروج انگلیس از این سه جزیره ایرانی در خلیج فارس در چارچوب طرح انگلیس برای خارج شدن از منطقه دریای مدیترانه و خلیج فارس به خاطر مشکلات سیاسی و اقتصادی خود بود.
سه جزیره ایران که در این روز از اشغال انگلیس آزاد شدند، به دلیل قرار گرفتن در مدخل تنگه هرمز که خلیج فارس را به دریای عمان متصل می‌کند از موقعیت استراتژیک خاصی برخوردارند.
انگلیس این جزایر را در سال ۱۸۸۷ به تصرف درآورده بود تا از این طریق، امنیت مبادلات تجاری خود را در خلیج فارس و اقیانوس هند، تضمین کند.
خروج انگلستان، اگرچه به بازگشت جزایر بوموسی و تنب بزرگ و کوچک به خاک ایران منجر شد اما تحریکات بیگانگان و به ویژه امریکا و انگلستان باعث شد تا جزایر دزدان دریایی ملقب به کشور امارات متحده عربی هرازگاهی ادعای مالکیت این جزایر را داشته باشد.
در تقویم میلادی مناسبت‌های دیگری چون: تولد "ویلیام بِلِیک" شاعر و نقاش برجسته انگلیسی در سال ۱۷۵۷، تولد فردریک اِنْگِلْس فیلسوف سوسیالیست آلمانی در سال ۱۸۲۰، استقلال پاناما از اسپانیا در سال ۱۸۲۱، درگذشت واشنگتون ایروینْگ اولین رمان‌نویس معروف آمریکایی در سال ۱۸۵۹، تولد اشتفان تِسوایگ نویسنده برجسته اتریشی در سال ۱۸۸۱، آغاز استعمار رسمی کشور کنگوی کینشازا توسط استعمارگران بلژیکی در سال ۱۹۰۸، روز ملی و استقلال آلبانی از امپراتوری عثمانی در سال ۱۹۱۲، روز ملی و استقلال موریتانی از استعمار فرانسه در سال ۱۹۶۰، به قدرت رسیدن موسولینی در ایتالیا در سال ۱۹۲۱ و سازمان ملل قطعنامه صادر و نسبت به حمله به مصر اسرائیل را محکوم کرد در سال ۱۹۵۶ به ثبت رسیده است.
انتهای پیام
