ازدواج در افغانستان
مشکلات ازدواج در افغانستان به اندازه ای رسیده است که دولت این کشور مجبور به گردآوری قانونی به نام قانون عروسی شده است. افغانستان تنوع قومی و فرهنگی زیادی دارد و به پیروی از این شرایط در آیینی مانند ازدواج هم رسوم گوناگونی هست که می توان هزینه بالا را مشکل مشترک همه آنها دانست.
سنت های عروسی در کشور افغانستان
خانواده ی پسر به خانه ی دختر می روند و از پدر دختر می خواهند تا پسرشان را به دامادی قبول کند. در این مراسم مقدار شیر بها و مهریه، مقدار طلایی که باید برای عروس خریداری گردد و … معلوم می شود که چنانچه خانواده ی داماد هم قبول کنند با انداختن یک شال بر روی سر عروس یا یک انگشتر در دست او کردن عروس را برای پسرشان نشان می کنند.
شیرینی‌خوری؛ یکی از سنت های فرهنگی غیرعرب مردم افغانستان است که از سالهای طولانی مردم به ویژه زنان و دختران جوان و بچه ها را پر از شور و نشاط می کنند.
مردم شیرینی‌خوری را به نام شیرینی کلان هم می گویند. به همین مناسبت از ۲۰ تا ۱۰۰ نفر از فامیل داماد و به همین تعداد از فامیل عروس دعوت می‌شوند. عروس در تختى که با رنگ شیرچائی تزیین گردیده، با داماد می‌نشیند. در این مرحله، فامیل دختر سبد همراه با نقل و شیرینی را که با رنگ شیرچائی مزین گردیده به فامیل پسر تقدیم می‌کند. چنانچه در سبد لباس مانده باشد، در جواب باید فامیل داماد لباس بماند؛ درصورت طبیعی مبلغى پول را در بین پاکت به فامیل عروس تقدیم می‌کند.
متأسفانه در بیشتر جاهای افغانستان و در بین بیشتر اقوام گرفتن شیر بها از خانواده داماد رسم است و زمان خواستگاری خانواده دختر پول فراوانی را از خانواده داماد می خواهند که معمولا خانواده‌ها توانایی پرداخت آن را ندارند.
پسر بیچاره برای تهیه کردن پول شیر بها مجبور است راهی دیگر شود و چند سالی کارکند تا پول شیر بها را آماده کند. این موضوع سن ازدواج را بالا برده ازدواج و تشکیل خانواده را برای خیلی از جوانان کم درآمد به آرزو تبدیل کرده است.
مراسم حنابندان بیشتر در این شب عروسی برگزار می گردد ولی برخی ها یک شب جلوتر آن را می گیرند. در مراسم حنابندان عروس به دست داماد حنا می گذارد و داماد به دست عروس و بعد دست حنا زده را با دستمال می بندند تا حنا به جایی مالیده نشود بعضی اوقات فامیل های نزدیک عروس و داماد هم به دستشان حنا می گذارند.
مهمترین خاطره خوب در زندگی زوجین شب عروسی است. این شب مراحل خاص خود را دارد. در این شب از 100 تا 400 نفر از هردو طرف دعوت می‌شوند.
رسوم ازدواج در افغانستان
مرحله اول احوالپرسی است دوستان دور و نزدیک از احوال همدیگر پرس و جو میکنند. دختران جوان در لباس پوشیدن رقابت می کنند. تعدادی از نزدیکان عروس و داماد جلو در می ایستند و به مردم خوش آمد می‌گویند. در داخل مجلس هنرمندان آهنگ اجرا می کنند.
نکاح مرحله دوم عروسی است که مطابق به شرایط اسلامی نکاح صورت می‌گیرد. درمراسم مهر مشخص می‌شود. دو شاهد و پدر وکیل از طرف عروس در مراسم شرکت میکنند. شاهدین به اتاق عروس رفته موضوع عقد شرعی را به عروس ۳ بار تکرار میکنند و عروس باید ۳ بار بلی بگوید. شاهدین جواب ۳ بار بلی را به حاضرین اعلام می کنند. سپس مهر مشخص می‌شود. بعد از پذیرفتن مهر هردو طرف، خطبه خوانده می شود. آنگاه حاضرین همه دست می‌زنند و روی سر داماد نقل می پاشند.
این فرهنگ از گذشته‌های خیلی دور در بین افغان‌ها باقی مانده‌است. درگذشته‌ها به علت تعصبات مذهبی و قومی نمی‌توانستند عروس و داماد یکدیگر را حتی یک لحظه ببینند. هنگام آئینه مصاف همدیگر را می‌بینند و هردو یک آیه از قران را می‌خوانند و قران را می بوسند.
در این مرحله عروس و داماد کیک را با کارد می برند. و سپس کیک را بین حاضرین تقسیم می کنند. در این مرحله نزدیکان در کنار عروس و داماد عکس‌های یادگاری می‌گیرند؛ و یک به عروس و داماد هدیه می دهند. و سپس جوانان رقص و پایکوبی می کنند.
در این مرحله عروس و داماد جلو در می ایستند. پدر عروس به کمر دختر خود کمربند سبز می بندد و حاضرین به آنها تبریک می گویند.
مشکلات ازدواج در افغانستان
عروس و داماد به سوی خانه خود می روند و فامیل های نزدیک هم آن ها را همراهی می کنند. تنها کسی که در این بدرقه حضور ندارد، پدر عروس است. آنها گشتی در شهر می زنند. هنگامیکه عروس به خانه ی داماد می رسد، گوسفندی را در مقابل پای او قربانی می کنند و قدری از خون آن را به پای او می زنند چون اعتقاد دارند این کار بد قدمی و سیاه بختی را دور می کند. بعضی افراد پس از این کار لگنی در زیر پای عروس گذاشته و آب داخل آن را در چهار کنج خانه می ریزند.
مراسم تخت جمعی، همان پا تختی است که فردای عروسی این مراسم برگزار می شود. در این مراسم همه دوستان و اقوام عروس و داماد برای آغاز زندگی مشترک آنها هدایایی می آورند. هرچه نسبت فامیلی نزدیکتر باشد ارزش هدایا هم بیشتر است. بعضی وقتها مثلا خواهر و برادر آنها هدایایی مثل تلویزیون لباس شویی و .. می گیرند تا علاوه بر هدیه و ابراز خوشحالی شان قدری از احتیاجات آنها را برطرف کنند و به آن ها کمک کرده باشند. مادر عروس تا چند روز در خانه دخترش می ماند و آنگاه داماد با گرفتن شیرینی و شکلات او را به خانه خودش می برد.
همان گونه که گفتیم پدر عروس در شب عروسی به خانه دخترش نمی رود. چند مدت بعد پدر با گرفتن هدیه ای برای دخترش و قدری از احتیاجات زندگیش (مثل برنج روغن و…) همراه پسر یا برادرش به خانه دخترش می رود. پس از آن که پدر به خانه ی دختر رفت نوبت به دعوت دختر به خانه پدری اش می شود.
پدر به دنبال دخترش می رود و او را به خانه ی خود می برد. پیش از دعوت پدر دختر نمی تواند به خانه پدرش برود. عروس یکی دو هفته در خانه پدر می ماند و پس از آن داماد به دنبال همسر خود می رود. پدر عروس هم با دادن هدیه ای به دخترش او را بدرقه می کند.
گردآوری: بخش فرهنگ و هنر بیتوته
