mch چیست؟ + جدول مزایای این آزمایش

به گزارش رکنا، شاخص MCH (متوسط هموگلوبین هر گلبول قرمز) یکی از پارامترهایی است که در آزمایش شمارش کامل خون (CBC) اندازه‌گیری می‌شود. این شاخص به پزشکان کمک می‌کند تا وضعیت گلبول‌های قرمز خون و نوع کم‌خونی یا مشکلات مرتبط با آن را ارزیابی کنند.

MCH چیست؟

MCH به زبان ساده میزان متوسط هموگلوبین موجود در هر گلبول قرمز را نشان می‌دهد. هموگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را در بدن حمل می‌کند و کمبود یا زیادی آن می‌تواند به مشکلات سلامتی منجر شود.

فرمول محاسبه MCH

MCH بر اساس تقسیم مقدار هموگلوبین کل (Hb) بر تعداد گلبول‌های قرمز (RBC) محاسبه می‌شود:

MCH=Hb (هموگلوبین)RBC (تعداد گلبول‌های قرمز)MCH=RBC (تعداد گلبول‌های قرمز)Hb (هموگلوبین)​

• واحد MCH معمولاً پیکوگرم (pg) است.

چه عواملی می‌توانند MCH را تغییر دهند؟

MCH پایین (کمتر از مقدار نرمال):

• دلایل اصلی:

  1. کم‌خونی فقر آهن: رایج‌ترین علت کاهش MCH، که به دلیل کمبود آهن در رژیم غذایی یا جذب ضعیف آهن رخ می‌دهد.

  2. تالاسمی: یک اختلال ژنتیکی که باعث تولید گلبول‌های قرمز کوچک و با هموگلوبین کمتر می‌شود.

  3. خونریزی مزمن: به‌ویژه خونریزی گوارشی یا قاعدگی‌های سنگین.

• علائم مرتبط:

  • ضعف و خستگی

  • سردرد

  • سرگیجه

  • رنگ‌پریدگی پوست و ناخن‌ها

MCH بالا (بالاتر از مقدار نرمال):

• دلایل اصلی:

  1. کم‌خونی ماکروسیتیک: ناشی از کمبود ویتامین B12 یا اسید فولیک.

  2. بیماری‌های کبدی: مشکلات کبد می‌تواند بر تولید گلبول‌های قرمز بزرگ تأثیر بگذارد.

  3. کم‌کاری تیروئید: عملکرد پایین تیروئید می‌تواند اندازه گلبول‌های قرمز را افزایش دهد.

• علائم مرتبط:

  • ضعف عضلانی

  • مشکلات عصبی (مانند گزگز دست و پا در کمبود ویتامین B12)

  • کاهش حافظه یا تمرکز

ارتباط MCH با سایر شاخص‌های خون

برای تشخیص دقیق‌تر، پزشک معمولاً به سایر شاخص‌های مرتبط توجه می‌کند:

1. MCV (میانگین حجم گلبول‌های قرمز): اندازه گلبول‌های قرمز را نشان می‌دهد.

2. MCHC (غلظت هموگلوبین در گلبول قرمز): غلظت هموگلوبین در هر گلبول قرمز را اندازه‌گیری می‌کند.

3. RDW (عرض توزیع گلبول‌های قرمز): تفاوت اندازه گلبول‌های قرمز را نشان می‌دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

• اگر نتایج MCH خارج از محدوده نرمال باشد.

• در صورت مشاهده علائم زیر:

  • خستگی مداوم

  • ضعف یا کاهش انرژی

  • تنگی نفس حتی در فعالیت‌های سبک

  • کاهش تمرکز

نکات مهم برای بهبود وضعیت MCH

1. در صورت MCH پایین:

   • مصرف غذاهای غنی از آهن مثل گوشت قرمز، سبزیجات برگ سبز، عدس، و حبوبات.

   • مصرف مکمل‌های آهن در صورت تجویز پزشک.

   • مصرف ویتامین C برای بهبود جذب آهن.

2. در صورت MCH بالا:

   • مصرف غذاهای حاوی ویتامین B12 (مثل تخم‌مرغ، لبنیات، گوشت) و اسید فولیک (مثل سبزیجات سبز).

   • مشورت با پزشک برای بررسی علل اصلی (مانند بیماری‌های زمینه‌ای).

جمع‌بندی

MCH شاخص مهمی برای ارزیابی سلامت خون و گلبول‌های قرمز است. تغییر در این شاخص می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات تغذیه‌ای یا بیماری‌های زمینه‌ای باشد. اگر نیاز به تفسیر دقیق‌تر نتایج آزمایش یا برنامه درمانی دارید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

آزمایش MCH (متوسط هموگلوبین هر گلبول قرمز) یکی از پارامترهای موجود در آزمایش خون شمارش کامل خون (CBC) است، که برای بررسی وضعیت گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها در خون انجام می‌شود. این آزمایش به‌ویژه برای ارزیابی کم‌خونی‌ها و مشکلات مربوط به هموگلوبین استفاده می‌شود. اما آزمایش‌های خون دیگری نیز وجود دارند که هرکدام برای بررسی جنبه‌های مختلفی از سلامت بدن طراحی شده‌اند. در اینجا تفاوت‌های اصلی میان آزمایش MCH و سایر آزمایش‌های خون آورده شده است:

۱. آزمایش CBC (شمارش کامل خون)

آزمایش CBC شامل چندین پارامتر است که برای ارزیابی کلی وضعیت سلامت خون انجام می‌شود. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا:

• تعداد گلبول‌های قرمز (RBC)

• تعداد گلبول‌های سفید (WBC)

• تعداد پلاکت‌ها (Platelets)

• سطح هموگلوبین (Hb)

• حجم متوسط گلبول قرمز (MCV)

• غلظت هموگلوبین در گلبول‌های قرمز (MCHC)

• عرض توزیع گلبول‌های قرمز (RDW)

MCH در واقع یکی از شاخص‌های CBC است که میزان متوسط هموگلوبین موجود در هر گلبول قرمز را محاسبه می‌کند. بنابراین، این آزمایش معمولاً به‌طور همزمان با سایر شاخص‌های CBC انجام می‌شود.

تفاوت:

• MCH فقط مقدار هموگلوبین در هر گلبول قرمز را نشان می‌دهد.

• CBC مجموعه‌ای از پارامترهای خون است که شامل تعداد گلبول‌های قرمز، سفید، پلاکت‌ها و سایر شاخص‌ها می‌شود.

۲. آزمایش هموگلوبین (Hb)

این آزمایش میزان کل هموگلوبین در خون را اندازه‌گیری می‌کند. هموگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را در گلبول‌های قرمز حمل می‌کند.

تفاوت:

• Hb میزان هموگلوبین در خون را به‌طور کلی اندازه‌گیری می‌کند.

• MCH میزان هموگلوبین موجود در هر گلبول قرمز را اندازه‌گیری می‌کند، که به نوعی به کیفیت و اندازه گلبول‌های قرمز اشاره دارد.

۳. آزمایش MCV (میانگین حجم گلبول‌های قرمز)

MCV میزان متوسط حجم (اندازه) هر گلبول قرمز خون را نشان می‌دهد. این شاخص برای تشخیص انواع مختلف کم‌خونی‌ها (مثل کم‌خونی میکروسیتیک یا ماکروسیتیک) استفاده می‌شود.

تفاوت:

• MCV اندازه فیزیکی گلبول‌های قرمز را اندازه‌گیری می‌کند، در حالی که MCH میزان هموگلوبین در هر گلبول قرمز را اندازه‌گیری می‌کند.

• اگر MCV بالا باشد (گلبول‌های قرمز بزرگ‌تر)، معمولاً کم‌خونی ماکروسیتیک وجود دارد. اگر MCV پایین باشد (گلبول‌های قرمز کوچک‌تر)، معمولاً کم‌خونی میکروسیتیک وجود دارد.

۴. آزمایش MCHC (غلظت هموگلوبین در گلبول قرمز)

MCHC میزان غلظت هموگلوبین در گلبول‌های قرمز را نشان می‌دهد. این شاخص کمک می‌کند تا مشخص شود که گلبول‌های قرمز شما چقدر هموگلوبین غلیظ دارند.

تفاوت:

• MCHC به غلظت هموگلوبین در گلبول قرمز توجه دارد، در حالی که MCH میزان هموگلوبین کل در هر گلبول قرمز را اندازه‌گیری می‌کند.

۵. آزمایش WBC (تعداد گلبول‌های سفید خون)

آزمایش WBC میزان تعداد گلبول‌های سفید خون را اندازه‌گیری می‌کند که مسئول دفاع از بدن در برابر عفونت‌ها هستند.

تفاوت:

• WBC برای ارزیابی سیستم ایمنی بدن و وجود عفونت‌ها به‌کار می‌رود.

• MCH مربوط به گلبول‌های قرمز و میزان هموگلوبین است، که برای بررسی وضعیت کم‌خونی و اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها استفاده می‌شود.

۶. آزمایش پلاکت‌ها

آزمایش پلاکت‌ها تعداد پلاکت‌ها در خون را اندازه‌گیری می‌کند که برای لخته‌سازی خون و جلوگیری از خونریزی ضروری هستند.

تفاوت:

• پلاکت‌ها به کنترل خونریزی و لخته‌سازی مربوط هستند.

• MCH هیچ ارتباطی با پلاکت‌ها ندارد و بیشتر مربوط به وضعیت هموگلوبین و گلبول‌های قرمز است.

۷. آزمایش‌های کبدی و کلیوی

آزمایش‌های مختلفی برای بررسی عملکرد کبد (مثل AST، ALT) یا کلیه‌ها (مثل کراتینین، BUN) انجام می‌شود که به بررسی وضعیت اندام‌های داخلی کمک می‌کند.

تفاوت:

• این آزمایش‌ها بیشتر برای ارزیابی عملکرد اندام‌های خاص بدن و مشکلات مرتبط با آنها استفاده می‌شود.

• MCH بیشتر بر وضعیت هموگلوبین و گلبول‌های قرمز تمرکز دارد و برای بررسی کم‌خونی‌ها و مشکلات خون‌شناسی استفاده می‌شود.

نتیجه‌گیری

آزمایش MCH فقط یکی از اجزای آزمایش CBC است و بیشتر برای ارزیابی وضعیت هموگلوبین در گلبول‌های قرمز کاربرد دارد. سایر آزمایش‌های خون می‌توانند به ارزیابی جنبه‌های مختلف دیگری از سلامت بدن بپردازند، مانند تعداد گلبول‌های سفید (که برای تشخیص عفونت‌ها مهم است)، تعداد پلاکت‌ها (برای بررسی لخته‌سازی خون) یا عملکرد اندام‌ها (کبد، کلیه، و غیره).

در اینجا مزایای آزمایش MCH در قالب یک جدول آمده است: