برترین‌ها- آرمان رمضانی: وقتی وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا بودجه این وزارت‌خانه برای سال 2024 را منتشر کرد، یک نکته خیلی زود توجه خبرنگاران را به خود جلب کرد. این نکته افزایش قابل توجه و رکوردشکن بودجه بخش تحقیق و توسعه بود، افزایشی که بودجه این بخش مهم را به رقم قابل توجه 145 میلیارد دلار می‌رساند. بد نیست یک بار دیگر به عدد توجه کنید، 145 میلیارد دلار فقط برای تحقیق و توسعه نظامی.
اندکی پس از آن بود که سخنگوی وزارت دفاع آمریکا درباره این رقم قابل توجه و افزایش چشمگیر نسبت به سال قبل گفت:"ما به این نتیجه رسیده‌ایم که باید سطح آمادگی خود را در زمینه تکنولوژی‌های پیشرفته، سایبری، تکنولوژی‌های مرتبط با فضا و هوش مصنوعی تقویت کنیم."
واکنش وزارت دفاع آمریکا اما یک واکنش حیرت‌آور و شوکه‌کننده نبود و زمینه‌های ذکرشده از طرف سخنگوی وزارت دفاع آمریکا حالا مدت‌هاست که ذهن و انرژی بسیاری از کشورهای قدرتمند را به خود مشغول کرده است. در این مقاله قرار است به همین نکته بپردازیم و همراه هم ببینیم در آینده نزدیک در زمینه تکنولوژی‌های نظامی چه موضوعاتی توجه بیشتری به خود جلب خواهند کرد و جبهه نبرد در یکی دو سال آینده دستخوش چه تغییراتی خواهد شد.
بحران اکراین به سرعت یک حقیقت را برای همه آشکار کرد و آن تاثیر حیاتی و غیرقابل انکار درون‌ها یا همان پهپادها در جبهه نبرد است. درحقیقت این تاثیر تا جایی پیش رفته که ارتش اکراین یک شاخه نظامی جدید و مجزا به نام فرماندهی پهپاد ایجاد کرده است. اما با وجود تاثیر فراوان عینی، چرا پهپادها در سال‌های اخیر تا این حد مورد توجه قرار گرفته‌اند؟
لوجستیک و اطلاعات به روز از صحنه نبرد
پهپادها به فرماندهان و تصمیم‌گیران نظامی امکان دریافت ویدئوهایی با کیفیت و مهم‌تر از آن بدون تاخیر از صحنه نبرد می‌دهند و دیگر برای دستیابی به چنین اطلاعات باارزشی نیازی به دسترسی به ماهواره نیست.
دقت در حملات
برخلاف حملات توپحانه‌ها که در بهترین حالت و بالاترین دقت هم می‌توانند یک منطقه را مورد حمله قرار دهند، پهپادها در حال حاضر امکان حمله دقیق به یک ساختمان، خودرو و یا حتی نیروی پیاده را ممکن کرده‌اند.
دفع حملات
نباید از قدرت و تاثیر پهپادها در دفع کردن حملات موشکی و هوایی گذشت و در سال‌های اخیر پهپادها در این زمینه پیشرفت چشمگیری داشته‌اند.
هزینه پایین تولید پهپاد
هرچند سه عامل قبلی بسیار مهم و قابل توجه هستند اما در نهایت در بحث‌های نظامی هزینه بسیار مهم است و پهپادها به نسبت موشک‌ها و جنگنده‌ها بسیار ارزان هستند و به این ترتیب ارتش‌ها می‌توانند با پهپادهای ارزان، تجهیزات گران‌قیمت دشمن را نابود کنند.
برای نمونه بد نیست به گزارش پولیتیکو استناد کنیم که می‌نویسد ارتش آمریکا برای از بین بردن پهپادهای 2 هزار دلاری حوثی‌ها، از موشک‌های 2 میلیون دلاری استفاده کرده است. تفاوت ارقام واقعا شگفت‌آور است.
البته این تاثیر فراوان پهپادها و در نتیجه تولید بیشتر آن‌ها یک جنبه منطقی دیگر هم دارد و آن افزایش توجه به تکنولوژی‌های ضد پهپاد است که بدون شک در آینده نزدیک و ظرف دو، سه سال آینده شاهد جهش‌های چشمگیری در زمینه تکنولوژی ضد پهپاد خواهیم بود.
تقریبا تمام ارتش‌های قدرتمند دنیا در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به هوش مصنوعی و روبات‌ها داشته‌اند و برای نمونه بودجه این بخش در آمریکا در سال 2015 تنها 17 میلیون دلار بوده و در سال 2021 به 379 میلیون دلار رسیده است.
هرچند که شاید مخاطب عادی هنوز ارتش‌های روباتی را چیزی مربوط به آینده بداند اما واقعیت نشان می‌دهد روبات‌های جنگجو در میدان نبرد امتیازهای واضحی برای شما به ارمغان می‌آورند. مهم‌ترین این امتیازها همان‌طور که می‌توانید حدس بزنید پایین آوردن شانس تلفات انسانی و پذیرفتن ریسک‌های بزرگ‌تر در میدان نبرد است.
علاوه بر این امتیاز بزرگ باید یادآوری کرد که روبات‌ها در بسیاری موارد سربازهای بهتری از انسان‌ها هستند. برای نمونه روبات‌ها احتیاجی به استراحت و مرخصی ندارند و می‌توانند 24 ساعت شبانه روز و هفت روز هفته به ماموریت مشغول باشند. روبات‌های همچنین توانایی مشاهده و ضبط تصاویر از زاویه‌های مختلف و متنوع را دارند و همچنین می‌توانند اطلاعات فراوانی را در لحظه پردازش و تفسیر کنند.
حقیقت این است که بشر فاصله چندانی تا رسیدن به ارتش‌های روباتیک ندارد و همان‌طور که در تصویر می‌بینید در حال حاضر ارتش آمریکا در مرز مکزیک و همچنین برای نظارت بر گارد هوایی پورتلند از این سگ‌های روباتیک استفاده می‌کند. روبات‌هایی که توانایی بالا رفتن از پله، عبور از راه‌های آبی به عمق 3 متر و بلند شدن خودکار پس از زمین خوردن را دارند.
در نهایت بد نیست بدانید احتمال شکل گرفتن ارتش‌های روباتیک آن‌قدر نزدیک است که کشورهایی مانند استرالیا و نیوزلند خواستار وضع قوانینی اخلاقی در استفاده از این روبات‌ها شده‌اند، قوانینی که کشوری مانند آمریکا حاضر به پذیرفتن آن‌ها نیست.
در ابتدا شاید بد نباشد درباره تفاوت دو عبارت سوپرسونیک و هایپرسونیک در مقالات نظامی که هردو در فارسی به مافوق صوت ترجمه می‌شوند، بنویسیم. به هر جسمی که دست‌کم با سرعتی 5 برابر سرعت صوت حرکت کند، هایپرسونیک گفته می‌شود. البته بشر حالا دهه‌هاست که به سیستم‌های هایپرسونیک دسترسی دارد اما در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری در این زمینه حاصل شده است.
توجه کنید که برای نمونه موشک‌های هایپرسونیک می‌توانند برخلاف موشک‌های عادی در ارتفاعی بسیار پایین پرواز کنند و قدرت مانور و هدایت آن‌ها هم افزایش چشمگیری پیدا خواهد کرد و به این ترتیب ردیابی و منهدم کردن این موشک‌ها تقریبا غیرممکن است.
در حال حاضر روسیه، چین و آمریکا در مسابقه‌ای هیجان‌انگیز در زمینه ساخت اولین سیستم‌های تسلیحاتی هایپرسونیک هستند و تمرکز هر سه کشور بیش از هر چیز دیگری بر روی ساخت موشک‌های هایپرسونیک برای حمله و ساخت سیستم‌های دفاعی هایپرسونیک برای دفاع می‌باشد.
در کشور آمریکا در سال‌های اخیر همراه با شرکت‌های دولتی، شرکت‌های خصوصی هم مشغول سرمایه‌گذاری در زمینه سیستم‌های هایپرسونیک هستند و برای نمونه شرکت هرمِئوس(Hermeus) طرح اولیه ساخت پرنده‌های نیمه خودرانی را به ارتش آمریکا داده که توانایی پرواز با سرعت هایپرسونیک را دارا هستند.
در دنیای امروز مسئله امنیت سایبری برابر با امنیت ملی است و به همین دلیل کشورهای قدرتمند در دنیا روزبه‌روز توجه و انرژی بیشتری را صرف این زمینه تقریبا ناشناخته می‌کنند.
هکرها و تروریست‌های سایبری حالا بسیار سازمان‌یافته‌تر از گذشته هستند و بعضا با دسترسی به امکانات دولتی(در کشورهایی مثل روسیه، چین یا کره شمالی) با حمله به زیرساخت‌هایی چون نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها توانایی به خطر انداختن جان میلیاردها انسان را دارند. در سمت مقابل البته دولت‌ها هم بیکار ننشسته‌اند و با صرف هزینه و استخدام کارمندان ماهر سعی در مقابله با این حملات سایبری را دارند.
حملات سایبری هنوز پتانسیل عظیم مثبت یا منفی خود را برای انسان آشکار نکرده است و با این حال به سادگی می‌توان حدس زد که بخش قابل توجهی از بودجه نظامی کشورهای قدرتمند در سال‌های آینده صرف شناخت و کنترل همین حملات خواهد شد.
نیروهای نظامی و ارتش‌ها در دنیا در چند سال گذشته توجه بیشتری به تکنولوژی پرینترهای سه بعدی داشته‌اند و بر فرصت‌های فراوانی که این تکنولوژی می‌تواند در زمینه نظامی ایجاد کند، تمرکز کرده‌اند. وزارت دفاع آمریکا به عنوان یکی از کشورهای پیشگام در این زمینه در اولین قدم به تولید مهمات از طریق این پرینترها علاقه نشان داد و توضیح داد که از این طریق می‌توان حجم بیشتری مهمات با کیفیت بهتر(در زمینه برد و نفوذ در هدف) تولید کرد.
ارتش آمریکا همچنین برنامه‌هایی برای چاپ بدنه کامل کامیون‌های نظامی به صورت یکپارچه و در یک قطعه دارد و نیروی دریایی این کشور تولید قطعات گران قیمت زیردریایی از طریق این چاپگرها را بررسی می‌کند.
شاید شما هم مانند من چندان با این سلاح‌ها آشنا نباشید پس بد نیست بدانید سلاح‌های انرژی هدایت‌شده یا Directed energy weapons به سلاح‌هایی گفته می‌شود که شعاعی از انرژی بسیار متمرکز را شلیک می‌کنند. این انرژی متمرکز می‌تواند از انرژی الکترومغناطیسی، هسته‌ای یا ذرات زیراتمی ایجاد شده باشد. به بیان ساده‌تر این سلاح‌ها می‌توانند جریانی متمرکز از انرژی را به سمت هدف بفرستند و مانند سلاح‌های قدیمی نیازی به یک گلوله، پرتابه یا چیزی شبیه به این ندارند.
شاید بهترین مثال‌ها برای چنین سلاح‌هایی لیزرهای با انرژی بالا، دستگاه‌های میکروویو قدرتمند و یا اسلحه‌های اشعه ذره‌ای باشند. البته بشر هنوز در این زمینه بسیار تازه‌وارد است و تنها در دو دهه گذشته کشورهای مختلف به چنین موضوعی علاقه نشان داده‌اند.
توجه داشته باشید که چنین سلاح‌هایی در صورت رسیدن به فاز عملیاتی از مزایای فراوانی نسبت به سلاح‌های قدیمی‌تر برخوردار هستند. اسلحه‌های انرژی هدایت‌شده یا متمرکز می‌توانند با دقتی مثال‌زدنی یک یا چند هدف را منهدم کنند بدون اینکه دیده با شنیده شوند چرا که این سلاح‌ها کاملا نامرئی و بدون صدا هستند.
در حال حاضر ارزش بازار کلی سلاح‌های انرژی متمرکز در دنیا 4.3 میلیارد دلار است و کارشناسان پیشبینی می‌کنند این رقم تا سال 2026 به بیش از 10 میلیارد دلار برسد. اگر برای چنین سلاح‌هایی به دنبال مثال ملموس‌تری هستید باید به ناو Lockheed Martin اشاره کنیم. نیروی دریایی آمریکا در سال 2022 یک اسلحه لیزری متمرکز را بر روی این ناو سوار کرد.
ارتش آمریکا تا مدت‌ها زیرِ شاخه کلی جنگ الکترونیک روی وسایل مختلفی که می‌توانستند وسایل ارتباطی را مختل کنند، کار می‌کرد و با این حال تا سال‌ها اطلاعات چندانی در این مورد به رسانه‌ها نمی‌داد. در سال‌های اخیر اما این رویه تغییر کرده و برای نمونه ما از یک سیستم اختلال دستگاه‌های ارتباطی به نام "سیستم ضد ارتباطات"(Counter Communications System) یا CCS اطلاعاتی در دست داریم.
این سیستم قابل جابجایی جنگ الکترونیک از طریق فضا کار می‌کند و توانایی مختل کردن تمامی ارتباطات ماهواره‌ای دشمن را دارد. ارتش آمریکا قصد دارد طی یک قرارداد 120 میلیون دلاری با L3Harris Technologies تا سال 2025 همین سیستم ضد ارتباطی یا CCS را به روز کند.
در مثالی دیگر در ژانویه سال 2022 بود که نیروی دریایی آمریکا از قرارداد با یک شرکت خصوصی برای ساخت 5 "مختل‌کننده پیشرفته الکترونیک" خبر داد. ارزش این قرارداد 226 میلیون دلار اعلام شده است. این مختل‌کننده‌های پیشرفته که بر روی جت‌های EA-18G Growler EW سوار می‌شوند توانایی مختل کردن تمام سیستم‌های راداری، کامپیوتری و ارتباطی دشمن را دارند.
ارتش آمریکا همچنین در حال تست کردن یک سیستم 150 کیلوگرمی مختل‌کننده ارتباطات است که می‌تواند روی پهپادهای MQ-1C از مدل عقاب خاکستری سوار شوند. تحرکات ارتش آمریکا و دیگر کشورهای قدرتمند دنیا نشان می‌دهد در آینده نزدیک بودجه‌های بیشتری صرف جنگ الکترونیک خواهد شد و ارتش‌ها برای مختل کردن سیستم‌های ارتباطی دشمن مجهزتر خواهند شد.
