7 نشانه که نیاز به تعویض روغن دارید
بسیاری از افراد می‌دانند که روغن موتور وظیفه روانکاری قطعات موتور و جلوگیری از داغ شدن بیش از حد آن را دارد، اما همچنان نسبت به تعویض منظم روغن بی‌توجه هستند. شاید صرف‌نظر از تعویض به‌موقع روغن موتور چندان جدی به نظر نرسد، اما این کار می‌تواند عملکرد موتور، قدرت خروجی، مصرف سوخت و عمر موتور حساس شما را به شدت کاهش دهد.
به یاد داشته باشید که تنها تکیه بر پیمایش مسافت برای زمان‌بندی تعویض روغن کافی نیست، زیرا ممکن است روغن موتور خیلی زودتر از این بازه‌ها آلوده شود و به موتور آسیب دائمی برساند. با یادگیری نشانه‌هایی که به شما می‌گویند زمان تعویض روغن فرارسیده است، می‌توانید از عملکرد بهینه موتور و افزایش طول عمر آن اطمینان حاصل کنید.
یک اصل کلی این است که هر چیزی که در موتور خودرو اصطکاک ایجاد کند یا هر بخش مکانیکی که تحت فشار کار کند، بر عملکرد موتور و بهره‌وری سوخت اثر منفی می‌گذارد. اینجاست که نقش روغن موتور پررنگ می‌شود. روغن موتور با جذب حرارت از موتور و روانکاری قطعات فلزی متحرک که در غیر این صورت به هم ساییده می‌شوند، به عملکرد صحیح موتور کمک می‌کند و از داغ شدن بیش از حد آن جلوگیری می‌نماید.
به همین دلیل، تعویض به‌موقع تمام مایعات خودروی شما اهمیت زیادی دارد تا همیشه در بهترین حالت ممکن کار کند. استفاده از روغن موتور باکیفیت و تعویض منظم آن باعث می‌شود موتور خودرو عملکرد بهینه‌ای داشته باشد، قدرت خروجی بیشتری ارائه دهد و مصرف سوخت بهتری داشته باشد. تعویض مرتب روغن، از فرسودگی موتور جلوگیری کرده و باعث افزایش طول عمر آن می‌شود. حتی می‌تواند خودروهایی با کارکرد بالا را برای مدت طولانی‌تری در وضعیت خوبی نگه دارد. علاوه بر این، روغن تمیز و باکیفیت باعث می‌شود موتور تمیزتر کار کند و در نتیجه میزان انتشار گازهای خروجی از اگزوز کاهش یابد.
با گذشت زمان، تمام انواع روغن موتور، حتی روغن‌های باکیفیت، به دلیل تجمع آلودگی‌ها و کربن، آلوده می‌شوند. این آلودگی‌ها می‌توانند باعث فرسودگی شدید موتور شوند. البته، فیلتر روغن برای جذب این آلودگی‌ها طراحی شده است تا روغن تمیز و روان باقی بماند. اما با کهنه شدن روغن، میزان رسوبات موجود در آن افزایش یافته و ممکن است فیلتر نتواند همه آن‌ها را از بین ببرد.
شما می‌توانید زمان توصیه‌شده برای تعویض روغن خودرو را در دفترچه راهنمای مالک خودرو پیدا کنید. معمولاً فاصله توصیه‌شده برای تعویض روغن بین 3,000 تا 5,000 مایل است، یا پیش از فصل زمستان، و طبق توصیه سازنده خودرو. همچنین، به یاد داشته باشید که سطح روغن موتور را هر دو هفته یک‌بار و پیش از هر سفر طولانی بررسی کنید.
با این حال، همان‌طور که اشاره شد، تکیه صرف بر این بازه‌های ثابت برای تعویض روغن کافی نیست و باید به نشانه‌های مختلفی که نیاز به تعویض روغن را نشان می‌دهند توجه کنید.
نشانه هایی که نیاز به تعویض روغن دارید
در حالی که روغن‌های سنتی و ارزان‌تر نیاز به تعویض هر ۳,۰۰۰ تا ۵,۰۰۰ مایل دارند، روغن‌های مصنوعی می‌توانند تا ۵,۰۰۰ تا ۱۰,۰۰۰ مایل بدون نیاز به تعویض کار کنند. این روغن‌ها روانکاری بهتری بین قطعات متحرک ایجاد می‌کنند و به همین دلیل، از داغ شدن بیش از حد موتور بهتر جلوگیری می‌کنند. همچنین در شرایط گرمای شدید و فشار بالا عملکرد بهتری داشته و کیفیت خود را حفظ می‌کنند.
روغن‌های مصنوعی در هوای سرد نیز عملکرد بسیار بهتری دارند، در حالی که روغن‌های غیر مصنوعی در این شرایط بسیار غلیظ می‌شوند و نمی‌توانند وظیفه خود را به درستی انجام دهند. این روغن‌ها همچنین در دماهای بسیار بالا و بسیار پایین، محافظت فوق‌العاده‌ای ارائه می‌دهند. برخی از برندهای روغن مصنوعی به طور خاص برای مقاومت بیشتر در برابر رسوبات، جریان‌پذیری در سرمای شدید و پایداری در گرمای زیاد طراحی شده‌اند.
در مجموع، روغن‌های مصنوعی غذای بهتری برای موتور شما هستند و به سالم‌تر و کارآمدتر ماندن موتور برای مدت طولانی‌تر کمک می‌کنند. تنها ایراد اصلی روغن مصنوعی قیمت بالای آن است که معمولاً دو برابر روغن‌های سنتی با همان درجه گرانروی است.
در زمستان، روغن موتور غلیظ‌تر می‌شود که این موضوع باعث می‌شود پمپ روغن سخت‌تر کار کند، جریان روغن در موتور کاهش یابد و در نتیجه، عملکرد و کارایی سوخت خودرو مستقیماً تحت تأثیر قرار گیرد.
یکی از راه‌حل‌ها برای این مشکل، استفاده از روغن‌های سبک‌تر است، به‌خصوص اگر در مناطقی با آب‌وهوای سرد زندگی می‌کنید یا قصد آماده‌سازی خودرو برای زمستان را دارید. توصیه می‌شود از روغن‌های ۰W30 یا ۰W40 استفاده کنید تا جریان روغن در دمای زیر صفر سریع‌تر انجام شود.
تغییر روغن از نوع غلیظ 20W50 به نوع نازک‌تر 5W30 می‌تواند تفاوت محسوسی در واکنش‌پذیری خودرو ایجاد کند. برای بیشتر خودروهای سبک و کامیون‌های کوچک، روغن 10W30 انتخاب مناسبی است، اما همیشه به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید تا از توصیه‌های کارخانه مطلع شوید.
حتی اگر امکان استفاده از روغن‌های سبک‌تر را ندارید، تعویض منظم روغن از غلیظ شدن بیش از حد آن جلوگیری خواهد کرد.
همچنین اگر قصد دارید کارهایی مانند یدک‌کشیدن یا حمل بار سنگین انجام دهید، احتمالاً به روغن غلیظ‌تر نیاز خواهید داشت. با این حال، همیشه به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید و توصیه‌های سازنده را دنبال کنید. اگر یدک‌کشی یا حمل بار به صورت مداوم انجام نمی‌دهید، احتمالاً نیازی به استفاده از روغن با گرانروی بالا نخواهید داشت.
عواقب این موضوع بستگی به مدت زمان تأخیر در تعویض روغن دارد. تمام خودروها از سوی سازنده عددی برای تعداد مایلی که روغن می‌تواند دوام بیاورد ارائه می‌دهند. این عدد معمولاً حداقل مسافتی است که می‌توانید بدون تعویض روغن با خیال راحت رانندگی کنید.
بنابراین، اگر کمی بیشتر از مسافت توصیه‌شده رانندگی کنید، جای نگرانی نیست. اما اگر مدت زیادی از زمان تعویض روغن گذشته باشد، روغن کهنه می‌تواند آسیب‌های جدی و دائمی به قطعات مختلف موتور وارد کند و هزینه‌های سنگینی برای تعمیر یا تعویض قطعات به دنبال داشته باشد.
تعویض نکردن به‌موقع روغن، باعث کاهش کارایی موتور می‌شود و ممکن است منجر به داغ شدن بیش از حد موتور شود، زیرا روغن دیگر قادر نیست قطعات را به‌درستی روانکاری کرده و از گرما جلوگیری کند. در نتیجه، ممکن است با مشکلاتی مانند کاهش عملکرد و کارایی سوخت، افزایش آلایندگی، و سخت روشن شدن خودرو مواجه شوید.
روغن تازه، با روانکاری قطعات موتور، به سالم ماندن و حرکت روان آن‌ها کمک می‌کند. اما هرچه روغن بیشتر کار کند، مولکول‌های آن تخریب می‌شوند و مشکلاتی برای خودرو ایجاد می‌کنند.
چگونه بفهمیم که روغن موتور خراب شده است؟ رنگ و بوی روغن می‌تواند نشان‌دهنده نیاز به تعویض باشد. روغن تازه رنگی کهربایی دارد، اما با جذب آلودگی‌ها و ذرات از قطعات موتور، سیاه و چرب می‌شود. بهتر است هر ماه روغن موتور را بررسی کنید تا ببینید آیا رنگ آن تغییر کرده است یا خیر.
آشنایی با رنگ اصلی روغنی که استفاده می‌کنید، و حتی بوی آن، می‌تواند نگهداری خودرو را در طولانی‌مدت برای شما آسان‌تر کند.
بررسی روغن موتور و نشانه‌های نیاز به تعویض
میله نشانگر روغن (دیپ‌استیک) را بیرون بکشید، آن را با یک پارچه تمیز پاک کنید و دوباره داخل سیلندر قرار دهید. سپس دوباره آن را بیرون بکشید و رنگ روغن را بررسی کنید. برای اطمینان بیشتر، کمی از روغن را روی یک دستمال کاغذی سفید بمالید. اگر رنگ آن قرمز تیره یا بسیار تیره است، به‌طوری که تقریباً سیاه به نظر می‌رسد، روغن کهنه شده است. اگر هنوز مطمئن نیستید، یک نشانه دیگر نیاز به تعویض روغن، بوی سوختگی آن هنگام بو کردن میله نشانگر است.
یک اشتباه رایج این است که بدانیم چه میزان تیرگی "تیره" محسوب می‌شود. تمام روغن‌های موتور به مرور زمان با عبور از موتور تیره‌تر می‌شوند. در برخی موارد، حتی ممکن است روغن خیلی زود و به‌صورت محسوس تیره شود. بنابراین، فقط بر اساس رنگ نمی‌توان به‌طور قطعی نیاز به تعویض روغن را تشخیص داد.
یک راهکار مفید این است که هنگام بررسی سطح روغن، قوام آن را نیز چک کنید. با گذشت زمان، روغن ممکن است آلودگی و ذرات را جذب کند که این باعث می‌شود روغن کمتر روان و بیشتر زبر و خشن به نظر برسد. اگر روغن شما حاوی ذرات زیادی است، این قطعاً نشانه‌ای از نیاز به تعویض روغن است.
گاهی ممکن است متوجه شوید که رنگ روغن موتور به شکل کرمی یا شیری است. این نشان می‌دهد که روغن حاوی آب است. این آب می‌تواند به دلیل نفوذ مایع خنک‌کننده موتور به روغن باشد که معمولاً به خاطر نشتی واشر سرسیلندر اتفاق می‌افتد. همچنین ممکن است در سفرهای کوتاه رخ دهد، زیرا موتور نمی‌تواند گرمای کافی برای تبخیر آب تولید کند. در نتیجه، بخار آب با روغن ترکیب می‌شود.
نکته: اگر رنگ کرمی روغن به دلیل سفرهای کوتاه باشد، نیازی به تعویض روغن نیست. تنها کافی است موتور را برای مدتی روشن نگه دارید یا با خودرو مسافت بیشتری طی کنید تا بخار آب تبخیر شود.
روغن تازه یک لایه نازک بین قطعات موتور ایجاد می‌کند تا از اصطکاک جلوگیری کرده و موتور را در هنگام رانندگی بی‌صدا نگه دارد. بنابراین، هرگونه صدای غیرعادی از زیر کاپوت نشانه‌ای است که به تعویض روغن نیاز دارید و بهتر است هر چه زودتر برای تعویض روغن به مکانیک مراجعه کنید.
اما گرما و شرایط دیگر موتور باعث تخریب خاصیت روان‌کنندگی روغن می‌شوند، که در نتیجه آن قطعات موتور هنگام حرکت خودرو صدای ضربه یا تق‌تق ایجاد می‌کنند.
ممکن است هنگام گرم شدن موتور، صدای تیک‌تیک نیز بشنوید. این صدا به این دلیل است که به محض روشن شدن خودرو، روغن برای روانکاری موتور به سرعت در سیستم گردش می‌کند. اگر روغن موتور قدیمی باشد و به دلیل آلودگی‌ها خاصیت روانی خود را از دست داده باشد، دیگر به درستی عمل نمی‌کند و آزادانه در سیستم حرکت نمی‌کند. این صدای تیک‌تیک ناشی از فشار بیش از حد بر روی سوپاپ‌ها برای گردش روغن است.
در صورت عدم روانکاری مناسب، موتور نمی‌تواند به نرمی کار کند و اصطکاک زیاد در موتور باعث ایجاد لرزش یا حرکات غیرعادی در هنگام درجا کار کردن (Idle) می‌شود. اگر با این مشکل مواجه شدید، بهتر است تا حد امکان از کار کردن خودرو در حالت درجا خودداری کنید تا زمانی که روغن را تعویض کنید.
گاهی اوقات در هوای سرد بخار سفید نازکی از لوله اگزوز خارج می‌شود که طبیعی است و با گرم شدن موتور از بین می‌رود، بنابراین جای نگرانی نیست. اما اگر به‌وضوح دود مشاهده می‌کنید، باید سطح روغن، رنگ و بافت آن را بررسی کنید. به طور معمول، نباید چیزی از لوله اگزوز خارج شود، و اگر چنین شود، این یک علامت واضح است که مشکلی وجود دارد، از جمله روغن قدیمی یا آلوده.
اگر دود سفید غلیظ از اگزوز خارج می‌شود، ممکن است علت آن نشتی روغن یا مشکلات قطعات موتور مانند ترک‌خوردگی واشر سرسیلندر باشد. این مسئله می‌تواند به تعمیرات پرهزینه و زمان‌بر منجر شود، بنابراین باید خودرو را به تعمیرگاه برده و مشکل را بررسی کنید.
این نباید هرگز اتفاق بیفتد. اگر چنین بویی احساس کردید، ممکن است به دلیل داغ شدن بیش از حد موتور یا نشتی روغن باشد. از آنجا که این موضوع می‌تواند به مشکلی جدی منجر شود، بلافاصله خودرو را به یک مرکز خدماتی ببرید و روغن را تعویض کنید.
همان‌طور که گفته شد، روغن موتور باکیفیت و بدون آلودگی به موتور اجازه می‌دهد با بالاترین کارایی عمل کند، که نتیجه مستقیم آن بهبود مصرف سوخت است. بنابراین، یکی از نشانه‌های واضح نیاز به تعویض روغن، کاهش بهره‌وری سوخت است. اگر پس از یک سفر طولانی متوجه شدید که خودرو به طور ناگهانی سوخت بیشتری نسبت به حالت عادی مصرف می‌کند، بهتر است هر چه زودتر روغن را تعویض کنید.
یکی دیگر از نشانه‌های نیاز به تعویض روغن، روشن شدن چراغ تعویض روغن است. روی داشبورد خودرو چراغی وجود دارد که زمانی روشن می‌شود که سطح روغن در سیستم بسیار پایین باشد. هنگامی که این چراغ را مشاهده کردید، با استفاده از گیج روغن (دیپ‌استیک) سطح روغن را بررسی کنید و در صورت ناکافی بودن، آن را تعویض کنید.
توجه داشته باشید که اگر خودروی شما چراغ تعویض روغن ندارد یا مشکل روغن بسیار جدی باشد، ممکن است چراغ بررسی موتور (Check Engine) روی داشبورد روشن شود. البته روشن شدن این چراغ می‌تواند به دلایل مختلف مکانیکی باشد، بنابراین اگر این چراغ روشن شد، بهتر است از یک مکانیک بخواهید خودرو را بررسی کند تا مشخص شود که آیا تنها مشکل مربوط به روغن قدیمی است یا دلیل دیگری باعث روشن شدن این چراغ شده است.
از نشانه‌های نیاز به تعویض روغن، روشن شدن چراغ تعویض روغن است
قاعده کلی این است که روغن خودرو را هر ۳,۰۰۰ مایل یا سه ماه (هر کدام زودتر رسید) تعویض کنید. البته اگر خودروی شما کاملاً نو است، می‌توانید این بازه را به ۶,۰۰۰ مایل یا شش ماه افزایش دهید.
به خاطر داشته باشید که تعویض روغن موتور، سرویسی ساده اما بسیار مفید برای خودرو شماست. انجام منظم این کار باعث می‌شود خودروی شما در وضعیت خوبی باقی بماند و عمر مفید آن افزایش یابد.
گردآوری: بخش خودرو بیتوته
