خبرآنلاین اصفهان - فاطمه کازرونی: تردیدی نیست که اصفهان در زمینه بناهای تاریخی همواره رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده است؛ گرچه در سالهای اخیر خانه‌های واجد ارزش تاریخی بسیاری که مالک خصوصی داشتند در اصفهان تخریب شدند و میراث فرهنگی نیز بار مسئولیت آنها را نمی پذیرد اما هنوز هم هستند خانه هایی که گرچه با ارزش کمتر اما توسط مالکان خصوصی حفظ شده اند و برخی بناها مانند حمام «خسروآقا» گرچه به شکل ناقص اما خوشبختانه تا حدودی بازسازی شده‌اند.
این فرهنگ پذیری در زمینه حفظ بناهای تاریخی متعلق به بخش خصوصی، یقینا در سایه حمایت از سرمایه‌گذاری در این بخش و اطلاع رسانی های گسترده رسانه‌ها و متولیان فرهنگی در طول سالیان گذشته حاصل شده است گرچه حسرت تخریب برخی بناها که برخلاف برخی پیش‌بینی‌ها و وعده‌های میراث فرهنگی هرگز بازسازی نشدند مانند خانه «مشیر الملک» و «میثمی» بر دل میراث دوستان این شهر آنها باقی خواهد ماند.
خانه «هارونیه» اصفهان معروف به خانه «اژه‌ای‌ها» از جمله بناهایی است که در دل بافت تاریخی زیبا در اصفهان قرار دارد، در محدوده مسجد جامع اصفهان که خود نمادی از قرن‌ها تاریخ نصف جهان از جمله دوران آل‌بویه، سلجوقی، ایلخانان و تیموریان، صفویان و قاجاریه است و درست در مجاورت محله «جویباره» و «دردشت» که آثاری از دوران‌های مختلف تاریخ از پیش از اسلام تا پس از آن را در جای جای کوچه محلات خود دارد.
متاسفانه خانه اژه ای های اصفهان نیز از آنچه بر سر خانه مشیرالملک آمده است، در امان نمانده است و از خانه‌ای که در گذشته دو هزار مترمربع مساحت داشته است، تنها۵۳۰ متر مربع باقی مانده است؛ درباره نام این خانه سند معتبری در دست نیست اما برخی منابع محلی می گویند که خاندانی که در این بنا ساکن بوده‌اند پیش از این در منطقه اژیه اصفهان سکونت داشته‌اند؛ نکته جالب توجه اینکه در تالاری از این بنا یک مصرع شعر موجود است که از سازنده این خانه تاریخی به یادگار مانده است: «گر خوانمش بهشت برین این سخن بجاست این کاخ دلفروز زحاجی حسین بپاست».
معماری خانه اژه‌ای‌ها از دوره صفوی الهام گرفته است وبه نظر می‌رسد متعلق به این دوران باشد اما تزیینات بنا به دوره قاجار تعلق دارد؛ ورودی خانه اژه‌ای‌ها قوس دهلیز کوتاهی دارد که به حیاطی با دو باغچه، یک آب‌نما و سه فواره ختم می‌شود.
علاقه ویژه صاحبخانه به هنر نقاشی و معماری
شاه‌نشین خانه انبوه طرح‌ها و رنگ‌ها و نقاشی‌ها و گچ‌بری‌های هنرمندانه‌ای در دل خود دارد که قاب‌های متعددی از آیینه‌ها را در برگرفته‌اند، بر کتیبه سر در ورودی شاه‌نشین این عمارت، «بسم‌الله الرحمن الرحیم» با خط نستعلیق نوشته شده است؛ همه چیز در این خانه زیبا به گفته کارشناسان نشان از علاقه صاحب این خانه به هنر نقاشی و معماری حکایت دارد؛ امضای هنرمند نقاش این خانه با عبارت «راقمه زین‌العابدین ۱۲۶۸» دیده می‌شود که در ذیل دو طرح و به صورت قرینه در دیوارهای جنوبی و شمالی این بنا تکرار شده‌اند.
خانه اژه ای های اصفهان سرتاسر نقاشی و هنر معماری است، تلفیقی زیبا از این دو هنر که در سبیایر از خانه های تاریخی دیده می شود و هر کدام به تنهایی فرهنگ و هنر را به تصویر می کشند؛ گرچه هنر نقاشی در این خانه به تنهایی داستانهای بسیاری از فرهنگ و زندگی نصف جهان در خود نهفته دارد
اینجاست که نقاشی‌های زیبایی نیز از گل‌ها، پرنده‌ها، میوه‌ها، تصاویری در قالب فرشته و پرتره‌های ساکنان خانه بر دیوارها و سقف عمارت به چشم می آید؛ مقرنس‌های زیبای خانه دیوار بلند عمارت را به دو بخش تقسیم کرده‌اند و در هر کنگره نیز نقشی از معروف‌ترین نقاشی‌های جهان طراحی شده است.
الهام گرفتن از حکایتها و افسانه های قدیمی
طرحی قاجاری در ضلع جنوبی شاه‌نشین وجود دارد که از افسانه «چهل‌گیس» برگرفته شده است، نقاشی‌های دیگر عمارت نیز الهام گرفته از حکایتها و افسانه‌های قدیمی هستند شاید از این رو که در گذشته، کودکان را با اشاره به این تصویرسازی‌ها و داستانهای آنان، سرگرم می‌کرده‌اند.
متاسفانه تنها یک پنجره از دوران قاجار در میان درها و پنجره‌های این مجموعه باقی‌مانده است؛ این پنجره با رنگ قهوه‌ای سوخته و طرح‌های هنرمندانه و ظریف چوبی از سایر پنجره‌ها متمایز شده است؛ در کنار پنجره‌های عمارت، کتیبه‌هایی با نقش پرتره یک زن و مرد به چشم می‌خورد که به گفته کارشناسان میراث فرهنگی، چهره عروس و دامادهای این عمارت است.
پستوی شاه‌نشین با درگاه‌های کوتاه و پاخورهای بلندی از شاه‌نشین جداشده‌اند که کارشناسان معتقدند شاید مکث طولانی‌تر هنگام ورود به پستو و حفظ بیشتر شأن زنان این عمارت هدف سازنده عمارت برای ساخت پاخور بلند بوده است.
متاسفانه خانه اژه ای های اصفهان نیز از آنچه بر سر خانه مشیرالملک آمده است، در امان نمانده است و از خانه‌ای که در گذشته دو هزار مترمربع مساحت داشته است، تنها۵۳۰ متر مربع باقی مانده است
بالاتر از پنجره‌ها گلدان‌هایی وجود دارد که عبارت «ماشاءالله» روی آنها نقاشی شده که حاکی از اعتقاد صاحبخانه به باور کهن «چشم و نظر» است و کتیبه دیگری با عنوان «یا سبحان» در کنار این گلدان‌ها نیز به چشم می‌خورد.
پرتره‌های قاجاری از زنان و مردان در ترنج‌های دیوارها و سقف عمارت نیز هر بیننده‌ای را مجذوب می‌کند، احتمال دارد این طراحی‌ها نقش چهره‌های فرزندان و غلامان این خانه باشد و علت تفاوت لباس‌ها همین است؛نکته جالب توجه اینکه لباس برخی چهره‌ها مجلل و شامل زیورآلات گران‌بها و پوشش برخی ساده است که نشان‌دهنده تمایز غلامان عمارت و بزرگ‌زادگان است.
در طبقه دوم عمارت، خورشیدی وارونه ترسیم شده است که کارشناسان علت این وارونگی را حرکت خورشید به سمت غروب می‌داند؛ فرشته‌هایی بر سقف در طبقه دوم نقش بسته‌اند گه با تفاوت‌های اندکی از هم و به‌صورت قرینه ترسیم شده‌اند.
متأسفانه طراحی سقف پستو به شکل غیرقابل مرمتی فروریخته است، اما از همین مقدار باقی‌مانده می‌توان نتیجه گرفت که سقف پستو نیز نقاشی شده و مزین بوده است. همچنین اجاق یا شومینه‌ای در پستو تعبیه‌شده است تا دود حاصل از آتش را به بیرون از بنا منتقل کند و مانع از دوده گرفتن نقاشی‌های زیبای عمارت شود.
خانه اژه ای های اصفهان سرتاسر نقاشی و هنر معماری است، تلفیقی زیبا از این دو هنر که در بسیاری از خانه های تاریخی دیده می شود و هر کدام به تنهایی فرهنگ و هنر را به تصویر می کشند؛ گرچه هنر نقاشی در این خانه به تنهایی داستانهای بسیاری از فرهنگ و زندگی نصف جهان را به نمایش گذاشته است.
