رکنا:به دنبال بزرگداشت سال بین المللی کوهها در سال (2002) مجمع عمومی سازمان ملل متحد در پنجاه و هفتمین جلسه خود در ژانویه 2003 روز 11 دسامبر را بعنوان روز جهانی کوهستان تعیین و از سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) دعوت کرد تا مسئولیت هماهنگی این روز در سطح جهان را بر عهده بگیرد. فائو هر سال با تعیین یک موضوع، از کشور های کوهستانی و اعضای مشارکت برای کوهها (MP ) دعوت می نماید تا با اجرای آیین های ویژه نظیر گرد همایی و ... اجرای برنامه های کوهنوردی در بزرگداشت این روز و تاکید هر چه بیشتر بر اهمیت و نقش کوهستان بکوشند.
سرچشمۀ همۀ رودهای بزرگ، و منشا نیمی از آب‌های شیرین جهان، کوهستان است. کوهها، زیستگاه گونه‌های بی‌شمار گیاهی و جانوری، خاستگاه بخش مهمی از تنوع زیستی و پناهگاه بسیاری از گونه‌هایی هستند که در دشت‌ها نابود شده‌اند.
کوهستان‌های ایران یکی از غنی‌ترین و متنوع‌ترین اکوسیستم‌های طبیعی را در جهان دارند. این کوهها منبع اصلی آب‌های شیرین برای بسیاری از رودخانه‌ها و دریاچه‌های کشور هستند. به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران، که بارندگی‌ها کم است، کوهها نقش حیاتی در تأمین آب کشاورزی و شرب ایفا می‌کنند.
وجود گونه‌های گیاهی و جانوری خاص و نادر در این کوهها، از دیگر ویژگی‌های ارزشمند آن‌هاست. برخی از این گونه‌ها در جهان منحصر به فرد هستند و فقط در کوهستان‌های ایران زندگی می‌کنند. به عنوان مثال، «یوز آسیایی»، که به عنوان یک گونه در معرض خطر انقراض شناخته می‌شود، در برخی از کوهستان‌های ایران زندگی می‌کند. همچنین، گیاهانی مانند «زعفران» و «گلابی وحشی» در این مناطق رشد می‌کنند.
کوهستان‌های ایران نه تنها از نظر زیست‌محیطی اهمیت دارند، بلکه بخش مهمی از تاریخ و فرهنگ ایرانی نیز به این کوهها وابسته است. بسیاری از این کوهها شاهد رویدادهای تاریخی بزرگ ایران بوده‌اند. برای مثال، «دماوند» که بلندترین قله ایران و خاورمیانه است، به عنوان نماد ملی و فرهنگی ایرانیان شناخته می‌شود. این قله در بسیاری از افسانه‌ها و داستان‌های ایرانی، به ویژه در شاهنامه فردوسی، جایگاه ویژه‌ای دارد.
کوه‌های ایران در دوره‌های مختلف تاریخی پناهگاه‌هایی برای مردم و حتی شاهان بوده‌اند. در دوران حمله‌های بیگانگان، کوهستان‌ها به عنوان مکان‌های امن برای پناه گرفتن در برابر مهاجمان شناخته می‌شدند. همچنین، بسیاری از اقوام و فرهنگ‌های مختلف ایرانی در این کوهها سکونت داشته‌اند و آثار تاریخی و مذهبی ارزشمندی در این مناطق باقی‌مانده است.
کوهستان‌ها به عنوان منابع طبیعی ضروری، به ویژه در دوران تغییرات اقلیمی، اهمیت بیشتری پیدا کرده‌اند. حفاظت از کوهها و اکوسیستم‌های آن‌ها برای حفظ منابع آب و جلوگیری از فرسایش خاک و کاهش تنوع زیستی امری حیاتی است. در همین راستا، باید تلاش‌هایی برای حفظ و نگهداری این مناطق صورت گیرد، تا نسل‌های آینده نیز از این منابع ارزشمند بهره‌مند شوند.
در نهایت، با توجه به نقش حیاتی کوهها در اکوسیستم‌های طبیعی و فرهنگی ایران، باید درک و شناخت بیشتری از این مناطق پیدا کنیم و اهمیت حفاظت از آن‌ها را به نسل‌های بعدی منتقل کنیم. روز جهانی کوهستان فرصتی است برای آگاهی‌بخشی در این زمینه و گرامیداشت این میراث طبیعی و فرهنگی بی‌نظیر.
