به گزارش رکنا، آزمایش هموگلوبین یک آزمایش خون است که مقدار پروتئینی به نام هموگلوبین را در گلبول‌های قرمز اندازه‌گیری می‌کند. هموگلوبین اکسیژن را هنگام تنفس به اندام‌ها و بافت‌های بدن می‌رساند و سپس گاز زائد دی‌اکسید کربن را به ریه‌ها بازمی‌گرداند تا بازدم شود.
اگر نتایج آزمایش هموگلوبین نشان دهد که سطح هموگلوبین شما کمتر از حد معمول است، این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده شرایطی به نام کم‌خونی باشد. علل کم‌خونی شامل سطوح پایین برخی مواد مغذی، از دست دادن خون و برخی بیماری‌های طولانی‌مدت است.
اگر آزمایش هموگلوبین نشان دهد که سطح آن بیشتر از حد طبیعی است، ممکن است به دلایل مختلفی باشد. این شرایط به طور کلی اریتروسیتوز نامیده می‌شود. علل اریتروسیتوز می‌توانند شامل مشکلاتی غیرسرطانی باشند؛ مانند زندگی در ارتفاعات بالا، سیگار کشیدن، آپنه خواب، شرایط ارثی هموگلوبین و کم‌آبی بدن. همچنین، اریتروسیتوز ممکن است به دلیل نوعی سرطان مغز استخوان به نام پلی‌سیتمی ورا رخ دهد.
ممکن است آزمایش هموگلوبین به دلایل مختلفی انجام شود، از جمله:
| دلیل | توضیحات |
|---|---|
| بررسی سلامت کلی | اندازه‌گیری هموگلوبین به‌عنوان بخشی از آزمایش کامل خون (CBC) برای ارزیابی سلامت کلی و غربالگری اختلالات مانند کم‌خونی. |
| یافتن علت برخی علائم | بررسی علائمی مانند ضعف، خستگی، تنگی نفس یا سرگیجه که ممکن است نشان‌دهنده کم‌خونی یا پلی‌سیتمی ورا باشند. |
| پایش یک وضعیت پزشکی | استفاده از آزمایش هموگلوبین برای پیگیری و مدیریت شرایطی مانند کم‌خونی یا پلی‌سیتمی ورا. |
بررسی سلامت کلی:
متخصص بهداشت ممکن است به‌عنوان بخشی از آزمایش کامل خون (CBC) در معاینات دوره‌ای، هموگلوبین را اندازه‌گیری کند. این آزمایش برای بررسی وضعیت کلی سلامت و غربالگری اختلالات مختلف، مانند کم‌خونی، انجام می‌شود.
یافتن علت برخی علائم:
اگر علائمی مانند ضعف، خستگی، تنگی نفس یا سرگیجه داشته باشید، ممکن است آزمایش هموگلوبین انجام شود. این علائم می‌توانند نشانه‌هایی از کم‌خونی یا پلی‌سیتمی ورا باشند. آزمایش هموگلوبین ممکن است به شناسایی این شرایط یا سایر مشکلات پزشکی کمک کند.
پایش یک وضعیت پزشکی:
اگر دچار کم‌خونی یا پلی‌سیتمی ورا هستید، متخصص بهداشت ممکن است برای پیگیری وضعیت شما از آزمایش هموگلوبین استفاده کند. نتایج این آزمایش می‌توانند در راهنمایی و تنظیم درمان نیز مفید باشند.
اگر خون شما فقط برای بررسی سطح هموگلوبین آزمایش شود، می‌توانید پیش از آزمایش غذا بخورید و مایعات بنوشید. اما اگر خون شما برای اهداف دیگری نیز آزمایش شود، ممکن است از شما خواسته شود قبل از آزمایش چیزی نخورید. این حالت "ناشتا بودن" نام دارد و برای مدت زمان مشخصی پیش از گرفتن نمونه خون انجام می‌شود. تیم مراقبت بهداشتی شما دستورالعمل‌های لازم را در اختیارتان قرار می‌دهد.
برای آزمایش هموگلوبین، یکی از اعضای تیم مراقبت بهداشتی نمونه خون شما را می‌گیرد. معمولاً این کار با وارد کردن یک سوزن به ورید بازو یا پشت دست انجام می‌شود. در نوزادان، نمونه ممکن است با سوراخ کردن پاشنه یا انگشت گرفته شود.
پس از آزمایش، تیم مراقبت بهداشتی ممکن است از شما بخواهد چند دقیقه در مطب بمانید تا مطمئن شوند احساس سرگیجه یا سبکی سر نمی‌کنید. اگر حالتان خوب باشد، می‌توانید به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید. نمونه خون برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
محدوده سالم برای هموگلوبین عبارت است از:
| گروه جمعیتی | محدوده سالم هموگلوبین (گرم در دسی‌لیتر) |
|---|---|
| مردان | 13.2 تا 16.6 |
| زنان | 11.6 تا 15 |
| کودکان | متغیر بر اساس سن و جنس |
| توجه | محدوده طبیعی ممکن است در مراکز پزشکی مختلف متفاوت باشد. |
مردان: 13.2 تا 16.6 گرم در دسی‌لیتر.
زنان: 11.6 تا 15 گرم در دسی‌لیتر.
محدوده سالم برای کودکان بسته به سن و جنس متفاوت است. همچنین، محدوده طبیعی ممکن است در مراکز پزشکی مختلف کمی تفاوت داشته باشد.
اگر سطح هموگلوبین شما کمتر از حد طبیعی باشد، به کم‌خونی مبتلا هستید. کم‌خونی انواع مختلفی دارد که هر کدام دلایل متفاوتی دارند، از جمله:
| علت | توضیحات |
|---|---|
| کمبود مواد مغذی خاص | کمبود آهن (فقر آهن)، ویتامین B12 یا اسید فولیک (فولات). |
| خونریزی | خونریزی شدید قاعدگی یا خونریزی در دستگاه گوارش. |
| سرطان‌های مغز استخوان | سرطان‌هایی مانند لوسمی که عملکرد مغز استخوان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. |
| شرایط مرتبط با کم‌خونی | بیماری کلیوی، بیماری کبدی یا کم‌کاری تیروئید. |
| بیماری ژنتیکی (تالاسمی) | اختلالی که باعث کاهش سطح هموگلوبین می‌شود، اما گلبول‌های قرمز طبیعی باقی می‌مانند. |
| نیاز به تغییر در درمان | سطح پایین هموگلوبین ممکن است نشان‌دهنده لزوم تغییر در برنامه درمانی باشد، خصوصاً اگر قبلاً کم‌خونی داشته‌اید. |
کمبود مواد مغذی خاص: مانند کمبود آهن (فقر آهن)، کمبود ویتامین B12 یا کمبود اسید فولیک (فولات).
خونریزی: مثلاً خونریزی شدید قاعدگی یا خونریزی در دستگاه گوارش.
سرطان‌هایی که مغز استخوان را تحت تأثیر قرار می‌دهند: مانند لوسمی.
شرایط دیگر مرتبط با کم‌خونی: از جمله بیماری کلیوی، بیماری کبدی یا کم‌کاری تیروئید.
یک بیماری ژنتیکی به نام تالاسمی: که باعث کاهش سطح هموگلوبین می‌شود، اما گلبول‌های قرمز طبیعی باقی می‌مانند.
اگر قبلاً کم‌خونی داشته‌اید، سطح هموگلوبین پایین‌تر از حد معمول ممکن است نشان‌دهنده نیاز به تغییر در برنامه درمانی شما باشد. با متخصص بهداشت خود درباره گام‌های بعدی مشورت کنید.
اگر سطح هموگلوبین شما بالاتر از حد طبیعی باشد، ممکن است دلایل زیر داشته باشد:
| علت | توضیحات |
|---|---|
| سرطان مغز استخوان | مانند پلی‌سیتمی ورا که باعث تولید بیش‌ازحد گلبول‌های قرمز در مغز استخوان می‌شود. |
| دلایل غیرسرطانی | شامل بیماری‌های ریوی، کم‌آبی ناشی از ورزش شدید، زندگی در ارتفاعات بالا، سیگار کشیدن شدید، سوختگی‌ها و آپنه خواب. |
| داروهای افزایش عملکرد | استفاده از داروی اریتروپوئیتین که سطح هموگلوبین را افزایش می‌دهد. |
| تغییر در درمان | در صورت ابتلای قبلی به پلی‌سیتمی ورا، سطح بالای هموگلوبین ممکن است نیاز به تغییر در برنامه درمانی داشته باشد. |
سرطان مغز استخوان: مانند پلی‌سیتمی ورا که در آن مغز استخوان تعداد زیادی گلبول قرمز تولید می‌کند.
دلایل غیرسرطانی: از جمله بیماری‌های ریوی، کم‌آبی ناشی از ورزش شدید، زندگی در ارتفاعات بالا، سیگار کشیدن شدید، سوختگی‌ها و آپنه خواب. همچنین، استفاده از داروی افزایش عملکرد به نام اریتروپوئیتین می‌تواند باعث افزایش سطح هموگلوبین شود.
اگر قبلا به پلی‌سیتمی ورا مبتلا بوده‌اید، سطح بالاتر از حد طبیعی هموگلوبین ممکن است به معنی نیاز به تغییر در برنامه درمانی باشد. با متخصص بهداشت خود مشورت کنید.
اگر سطح هموگلوبین شما کمتر یا بیشتر از محدوده سالم باشد، تیم مراقبت بهداشتی شما تصمیم می‌گیرد که چه اقداماتی لازم است. ممکن است نتایج آزمایش هموگلوبین همراه با سایر آزمایش‌ها دوباره بررسی شوند. همچنین ممکن است نیاز به آزمایش‌های بیشتری برای یافتن علت سطوح غیرطبیعی هموگلوبین داشته باشید.
از تیم مراقبت بهداشتی خود بخواهید تا به شما در درک معنای دقیق نتایج آزمایش هموگلوبین کمک کنند.
