به گزارش رکنا، روز جهانی کوهنوردی هر ساله در تاریخ 11 دسامبر (20 آذر) گرامی داشته می‌شود. این روز به منظور ارج نهادن به ورزش کوهنوردی و ترویج فرهنگ محافظت از محیط زیست و کوهستان‌ها نامگذاری شده است. این مناسبت فرصتی است برای یادآوری اهمیت کوهنوردی در ارتقای سلامت جسمی و روحی، شناخت طبیعت و ارتباط با آن، و همچنین افزایش آگاهی درباره حفاظت از منابع طبیعی و اکوسیستم‌های کوهستانی.
کوهنوردی به عنوان یکی از ورزش‌های محبوب و چالش‌برانگیز در سطح جهانی، نه تنها به تقویت جسم و استقامت کمک می‌کند، بلکه ذهن را نیز پرورش می‌دهد و احساس شادابی و رضایت را به ارمغان می‌آورد. در روز جهانی کوهنوردی، بسیاری از گروه‌ها و سازمان‌های مرتبط با این ورزش، برنامه‌های مختلفی مانند سفرهای گروهی، سخنرانی‌ها، نمایشگاه‌ها و کارگاه‌های آموزشی برگزار می‌کنند تا همگان را به شناخت بهتر و محافظت از کوهستان‌ها ترغیب کنند.
این روز همچنین به احترام کوهنوردانی که در مسیرهای دشوار جان خود را از دست داده‌اند، برگزار می‌شود و یادآوری می‌کند که امنیت و آمادگی از اصول اصلی کوهنوردی است.
کوهنوردی یکی از ورزش‌های هیجان‌انگیز و در عین حال چالش‌برانگیز است که نیاز به آمادگی بدنی و ذهنی دارد. برای داشتن تجربه‌ای امن و لذت‌بخش در کوهنوردی، رعایت نکات زیر ضروری است:
1. آمادگی جسمانی
قبل از هر سفر کوهنوردی، بهتر است بدنی آماده داشته باشید. تمرینات منظم مانند پیاده‌روی، دویدن، دوچرخه‌سواری و تمرینات قدرتی می‌تواند استقامت و قدرت عضلانی شما را افزایش دهد و به شما کمک کند تا مسیرهای دشوار را راحت‌تر طی کنید.
2. برنامه‌ریزی مناسب
قبل از شروع به کوهنوردی، مسیر و شرایط آب و هوای مقصد خود را به دقت بررسی کنید. برنامه‌ریزی مناسب شامل انتخاب مسیر مناسب، اطلاع از شرایط آب و هوا و برآورد زمان مورد نیاز برای صعود و بازگشت است.
3. لباس و تجهیزات مناسب
لباس‌های خود را بر اساس شرایط آب و هوا انتخاب کنید و از لباس‌های لایه‌لایه استفاده کنید تا بتوانید راحت‌تر خود را با تغییرات دما تنظیم کنید. همچنین، استفاده از کفش‌های کوهنوردی مناسب و مقاوم، کوله‌پشتی مناسب و وسایل ضروری مانند چاقو، چراغ قوه، نقشه و قطب‌نما ضروری است.
4. هیدراتاسیون و تغذیه
در طول مسیر، آب کافی بنوشید و از غذاهای سبک و انرژی‌زا مانند میوه‌ها، مغزها و شکلات برای حفظ انرژی بدن استفاده کنید. کم‌آبی می‌تواند عملکرد شما را کاهش دهد و خطرات زیادی به همراه داشته باشد.
5. تکنیک‌های کوهنوردی
آشنایی با تکنیک‌های صحیح کوهنوردی می‌تواند خطرات را کاهش دهد. به عنوان مثال، هنگام صعود از تکنیک "سه نقطه تماس" (دو دست و یک پا یا دو پا و یک دست) استفاده کنید و هنگام فرود، قدم‌های خود را با دقت و آهسته بردارید تا از لغزش و زمین‌خوردن جلوگیری کنید.
6. ایمنی و همراهی
هیچ‌گاه به تنهایی کوهنوردی نروید. بهتر است همیشه با یک گروه یا حداقل یک همراه به کوه بروید. این کار در مواقع اضطراری می‌تواند به نجات شما کمک کند.
7. شناخت علائم هیپوترمی و گرمازدگی
آشنایی با علائم هیپوترمی (سرمازدگی) و گرمازدگی بسیار مهم است. در صورت احساس لرز، گیجی، ضعف، تهوع یا تعریق شدید، بلافاصله اقدامات لازم برای درمان را انجام دهید و در صورت لزوم کمک بخواهید.
8. رعایت اصول حفاظت از محیط زیست
کوهنوردی باید با احترام به طبیعت همراه باشد. زباله‌های خود را با خود بیاورید، از چیدن گیاهان و آزار حیوانات خودداری کنید و مسیرهای مشخص شده را دنبال کنید تا به محیط زیست آسیب نرسانید.
9. آگاهی از شرایط آب و هوا
قبل از شروع کوهنوردی، از وضعیت آب و هوا مطمئن شوید. تغییرات سریع آب و هوا در کوه‌ها می‌تواند خطرناک باشد. در صورت پیش‌بینی بارش باران، برف یا طوفان، بهتر است برنامه‌تان را تغییر دهید یا سفر را به تعویق بیندازید.
10. آمادگی برای شرایط اضطراری
مهم است که ابزار و مهارت‌های لازم برای مواجهه با شرایط اضطراری مانند استفاده از کیت کمک‌های اولیه، ایجاد پناهگاه موقت و نحوه تماس با تیم‌های نجات را بدانید.
با رعایت این نکات، می‌توانید تجربه‌ای ایمن و لذت‌بخش از کوهنوردی داشته باشید و از زیبایی‌های طبیعت بهره‌مند شوید.
تغذیه مناسب برای کوهنوردان نقش بسیار مهمی در تأمین انرژی و حفظ قدرت و استقامت در طول مسیر دارد. کوهنوردی نیاز به انرژی زیاد و مدیریت صحیح مصرف مواد غذایی دارد تا بدن بتواند به‌طور مؤثر فعالیت‌های فیزیکی را انجام دهد و در عین حال از خطرات احتمالی مانند کم‌آبی و کمبود انرژی جلوگیری شود. در اینجا نکات کلیدی در تغذیه کوهنوردان آورده شده است:
1. مصرف کربوهیدرات‌ها
کربوهیدرات‌ها اصلی‌ترین منبع انرژی برای کوهنوردان هستند. مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، غلات و پاستا می‌تواند انرژی پایدار و مداومی را در طول مسیر تأمین کند. قبل از شروع کوهنوردی، مصرف کربوهیدرات‌ها برای ذخیره گلیکوژن در عضلات بسیار مفید است.
2. پروتئین برای ترمیم عضلات
پروتئین برای ترمیم و بازسازی عضلات پس از فعالیت‌های شدید ضروری است. منابع خوب پروتئین شامل تخم‌مرغ، گوشت‌های بدون چربی، ماهی، حبوبات و محصولات لبنی می‌باشند. مصرف پروتئین در وعده‌های غذایی اصلی و میان‌وعده‌ها می‌تواند به کاهش خستگی و آسیب عضلانی کمک کند.
3. چربی‌های سالم
چربی‌ها منبع انرژی با ثبات و طولانی‌مدت هستند و در مواقعی که بدن نیاز به انرژی بیشتری دارد، می‌توانند مفید باشند. چربی‌های سالم مانند آووکادو، مغزها، دانه‌ها و روغن‌های گیاهی به تأمین انرژی در کوهنوردی کمک می‌کنند.
4. آب و هیدراتاسیون
هیدراتاسیون کافی برای عملکرد بهینه بدن در طول کوهنوردی حیاتی است. بدن باید قبل از شروع به فعالیت به خوبی هیدراته باشد و در طول مسیر نیز به مصرف آب توجه شود. همچنین، در صورت فعالیت در محیط‌های گرم یا ارتفاعات، مصرف مایعات با الکترولیت‌ها می‌تواند از کم‌آبی و اختلالات الکترولیتی جلوگیری کند.
5. میان‌وعده‌های انرژی‌زا
میان‌وعده‌ها باید ترکیبی از کربوهیدرات، پروتئین و چربی‌های سالم باشند تا انرژی مورد نیاز در طول مسیر را تأمین کنند. برخی گزینه‌های مناسب شامل میوه‌های خشک، مغزها، بارهای انرژی‌زا و شکلات‌های تیره هستند.
6. تغذیه در ارتفاعات
در ارتفاعات، به دلیل کاهش فشار هوا، بدن نیاز بیشتری به انرژی دارد و جذب مواد غذایی و مایعات ممکن است دشوارتر شود. بهتر است در ارتفاعات از غذاهای سبک و پرانرژی استفاده کنید و به نوشیدن مایعات توجه ویژه داشته باشید.
7. پرهیز از غذاهای سنگین و چرب
غذاهای چرب و سنگین که هضم آن‌ها زمان بیشتری می‌برد، می‌توانند باعث ایجاد احساس سنگینی و خستگی شوند. بنابراین، بهتر است از غذاهای ساده و کم‌چرب استفاده کنید تا بدن بتواند سریع‌تر انرژی لازم را از آن‌ها دریافت کند.
8. تنظیم وعده‌های غذایی
قبل از شروع کوهنوردی، یک وعده غذایی کامل و مغذی مصرف کنید و در طول مسیر از میان‌وعده‌ها و خوراکی‌های کوچک برای حفظ انرژی استفاده کنید. پس از پایان کوهنوردی، یک وعده غذایی متعادل شامل کربوهیدرات‌ها و پروتئین برای بازسازی انرژی و ترمیم عضلات مصرف کنید.
9. نوشیدنی‌های انرژی‌زا
در مواقعی که نیاز به انرژی سریع دارید، می‌توانید از نوشیدنی‌های انرژی‌زا استفاده کنید که حاوی کربوهیدرات‌ها و الکترولیت‌ها هستند. این نوشیدنی‌ها می‌توانند در بازه‌های زمانی طولانی کوهنوردی کمک‌کننده باشند، اما مصرف زیاد آن‌ها به دلیل قند بالا توصیه نمی‌شود.
10. غذاهای کنسروی و خشک
غذاهای کنسروی و خشک مانند سوپ‌ها و وعده‌های آماده می‌توانند در سفرهای طولانی و کمپینگ مفید باشند. این غذاها سبک، کم‌حجم و با انرژی بالا هستند و به راحتی می‌توانند آماده شوند.
نکته پایانی
تغذیه مناسب برای کوهنوردان باید متناسب با نوع فعالیت، مدت زمان کوهنوردی، شرایط آب و هوایی و ارتفاع مورد نظر تنظیم شود. برنامه‌ریزی دقیق در مورد تغذیه و مصرف مواد غذایی می‌تواند به حفظ انرژی، عملکرد بهتر و تجربه‌ای ایمن و لذت‌بخش از کوهنوردی کمک کند.
کوهنوردی، با وجود مزایای زیادی که دارد، می‌تواند با خطرات مختلفی همراه باشد، به ویژه در شرایط دشوار مانند ارتفاعات بالا، آب و هوای سرد یا محیط‌های غیرقابل پیش‌بینی. برخی از بیماری‌ها و مشکلاتی که کوهنوردان را تهدید می‌کنند، شامل موارد زیر هستند:
1. هیپوترمی (سرمازدگی)
هیپوترمی زمانی رخ می‌دهد که دمای بدن به زیر 35 درجه سانتی‌گراد کاهش یابد. این وضعیت می‌تواند باعث لرزش، گیجی، خستگی و در صورت ادامه یافتن، از دست رفتن هوشیاری و مرگ شود. برای پیشگیری از هیپوترمی، پوشیدن لباس‌های مناسب، حفظ هیدراتاسیون و مصرف غذاهای پرانرژی اهمیت دارد.
2. ارتفاع‌زدگی (هیپوکسی)
ارتفاع‌زدگی زمانی رخ می‌دهد که بدن به اندازه کافی اکسیژن در ارتفاعات بالا دریافت نکند. علائم آن شامل سردرد، تهوع، سرگیجه و بی‌حالی است. اگر ارتفاع‌زدگی درمان نشود، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند ادم مغزی یا ادم ریوی تبدیل شود که تهدیدکننده حیات هستند. بهترین روش برای پیشگیری از ارتفاع‌زدگی، صعود تدریجی و سازگاری با ارتفاع است.
3. ادم مغزی (Brain Edema)
ادم مغزی یک بیماری جدی است که در اثر جمع شدن مایع در مغز رخ می‌دهد و می‌تواند باعث فشار به مغز و اختلال در عملکرد آن شود. علائم شامل سردرد شدید، حالت تهوع، اختلال در بینایی و از دست دادن هوشیاری است. درمان آن شامل انتقال به ارتفاع پایین‌تر و دریافت درمان پزشکی فوری است.
4. ادم ریوی (Pulmonary Edema)
ادم ریوی زمانی رخ می‌دهد که مایع در ریه‌ها جمع شود و تنفس را دشوار می‌کند. این مشکل می‌تواند در اثر ارتفاع بالا و کاهش اکسیژن در بدن ایجاد شود. علائم آن شامل تنگی نفس، سرفه و احساس خفگی است. درمان شامل انتقال سریع به ارتفاع پایین‌تر و مراقبت‌های پزشکی است.
5. کم‌آبی بدن (Dehydration)
کم‌آبی بدن می‌تواند در کوهنوردی به دلیل تعریق زیاد و مصرف ناکافی آب رخ دهد. این وضعیت می‌تواند باعث خستگی، سردرد، سرگیجه و کاهش عملکرد شود. برای پیشگیری از کم‌آبی، باید به طور مداوم آب بنوشید و از مصرف مایعات الکترولیتی استفاده کنید.
6. آفتاب‌سوختگی
قرار گرفتن در معرض مستقیم آفتاب در ارتفاعات بالا می‌تواند باعث آفتاب‌سوختگی شود. در این ارتفاعات، اشعه ماورای بنفش (UV) شدیدتر است و می‌تواند آسیب‌های پوستی و حتی سرطان پوست را به همراه داشته باشد. برای پیشگیری، از کرم ضد آفتاب با SPF بالا استفاده کنید و کلاه و عینک آفتابی بپوشید.
7. دیسانتری (اسهال کوهستانی)
اسهال کوهستانی که به نام اسهال ارتفاعات نیز شناخته می‌شود، می‌تواند در کوهنوردان رخ دهد و باعث مشکلات گوارشی مانند اسهال و استفراغ شود. این مشکل می‌تواند به دلیل کم‌آبی و تغییرات در رژیم غذایی رخ دهد. مصرف آب آشامیدنی تمیز و رعایت بهداشت می‌تواند کمک‌کننده باشد.
8. آسیب‌های جسمی
آسیب‌های جسمی مانند شکستگی‌ها، دررفتگی‌ها و پیچ‌خوردگی‌ها در کوهنوردی بسیار شایع هستند. این نوع آسیب‌ها می‌توانند ناشی از لغزش، سقوط یا برخورد با سنگ‌ها و موانع باشند. برای پیشگیری، استفاده از تجهیزات ایمنی مانند چکمه‌های مناسب، دستکش و سایر لوازم محافظتی ضروری است.
9. بیماری‌های مربوط به تغییرات آب و هوا
در کوهنوردی، تغییرات سریع در وضعیت آب و هوا می‌تواند باعث مشکلاتی مانند سرمای شدید یا بارش‌های شدید شود. این وضعیت‌ها می‌توانند باعث بروز مشکلاتی مانند هیپوترمی، سرمازدگی یا مشکلات تنفسی شوند.
10. کمبود تغذیه
در مسیرهای طولانی کوهنوردی، مصرف ناکافی مواد غذایی می‌تواند منجر به کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی شود که می‌تواند عملکرد بدن را تحت تأثیر قرار دهد و موجب ضعف و خستگی شود. برای جلوگیری از این مشکل، تغذیه متعادل و مصرف غذاهای پرانرژی ضروری است.
نتیجه‌گیری
کوهنوردی می‌تواند یک تجربه فوق‌العاده باشد، اما نیاز به آمادگی و دانش کافی دارد تا از خطرات و بیماری‌های احتمالی جلوگیری شود. رعایت اصول ایمنی، استفاده از تجهیزات مناسب، برنامه‌ریزی دقیق و شناخت علائم بیماری‌های مرتبط با کوهنوردی می‌تواند شما را در مواجهه با شرایط مختلف محافظت کند.
تعداد زیادی از کوهنوردان مشهور در طول تاریخ کوهنوردی به دلیل حوادث ناگوار جان خود را از دست داده‌اند. این حوادث معمولاً به دلیل شرایط سخت آب و هوایی، سقوط از ارتفاعات، سرمازدگی یا مشکلات دیگر رخ داده‌اند. در اینجا برخی از کوهنوردان مشهور که در سانحه کوهنوردی فوت شده‌اند، معرفی می‌شوند:
1. جرج مالوری (George Mallory)
جرج مالوری یکی از کوهنوردان معروف انگلیسی بود که در تلاش برای صعود به قله اورست در سال 1924 جان خود را از دست داد. او و همکارش، آندرو ایروین (Andrew Irvine)، برای رسیدن به قله اورست در ارتفاعات بالای 8000 متر تلاش می‌کردند و به دلیل عدم ارتباط با پایگاه اصلی و شرایط سخت، مفقود شدند. بدن مالوری در سال 1999 در ارتفاعات بالای کوه یافت شد، اما هنوز مشخص نیست که آیا او قبل از ایروین به قله رسیده بود یا خیر.
2. هری تایدل (Harry Taylor)
هری تایدل کوهنورد آمریکایی بود که در تلاش برای صعود به قله آناپورنا در نپال در سال 1970 جان خود را از دست داد. او بخشی از تیمی بود که در تلاش برای صعود به این قله بسیار خطرناک و دشوار بود. کوه آناپورنا یکی از خطرناک‌ترین قله‌های جهان به دلیل میزان بالای احتمال سقوط بهمن و شرایط سخت آب و هوایی است.
3. الکس لوست (Alex Lowe)
الکس لوست یکی از کوهنوردان برجسته آمریکایی بود که در سال 1999 در تلاش برای صعود به قله شیشاپانگما در تبت، جان خود را از دست داد. او و همکارانش در یک طوفان شدید گرفتار شدند و در نهایت لوست به دلیل سقوط بهمن و شرایط بد آب و هوایی جان خود را از دست داد. الکس لوست به عنوان یکی از بهترین کوهنوردان جهان شناخته می‌شد و مرگ او باعث شوک زیادی در جامعه کوهنوردی شد.
4. یوجی هانیشی (Yūji Hirayama)
یوجی هانیشی کوهنورد ژاپنی بود که در سال 1970 در حادثه‌ای در کوه ماکالو (Makalu) در نپال جان خود را از دست داد. او یکی از بهترین کوهنوردان ژاپنی و اولین کسی بود که به قله ماکالو صعود کرد. مرگ او به دلیل شرایط سخت و عدم امکان بازگشت در ارتفاعات بالا بود.
5. ژان کریستوف لافورگ (Jean-Christophe Lafaille)
ژان کریستوف لافورگ کوهنورد فرانسوی بود که در سال 2006 در کوه آناکاپری (Annapurna) در نپال جان خود را از دست داد. او در تلاش برای صعود به قله این کوه به تنهایی بود و در نتیجه شرایط نامساعد و طوفان شدید، از سوی تیم نجات پیدا نشد و جان باخت.
6. کرت دیول (Kurt Diemberger)
کرت دیول کوهنورد اتریشی که در سال 1986 در کوه ماکالو جان خود را از دست داد. او یکی از بهترین کوهنوردان جهان بود که برای اولین بار به قله اورست صعود کرده و متعاقباً به تلاش برای صعود به قله‌های دشوارتر پرداخته بود.
7. تد سیمونز (Ted Simon)
تد سیمونز یکی از کوهنوردان معروف بریتانیایی بود که در سن 43 سالگی در حین تلاش برای صعود به قله نانگا پاربات در پاکستان جان خود را از دست داد. این قله که به "قاتل کوه‌ها" معروف است، یکی از خطرناک‌ترین قله‌های جهان به شمار می‌رود و تعداد زیادی از کوهنوردان در تلاش برای صعود به آن جان خود را از دست داده‌اند.
نتیجه‌گیری
مرگ کوهنوردان مشهور یادآور خطرات شدید و چالش‌های زیادی است که کوهنوردان در مواجهه با آن‌ها قرار می‌گیرند. این حوادث نه تنها نشان‌دهنده سختی‌های کوهنوردی در ارتفاعات بالا هستند، بلکه از اهمیت آمادگی کامل، تجهیزات مناسب، دانش کافی و احتیاط در هنگام صعود و کوهنوردی خبر می‌دهند.
ایران نیز دارای تاریخچه‌ای طولانی در کوهنوردی و کوهنوردان برجسته است، اما متأسفانه در طول سال‌ها، کوهنوردان ایرانی نیز در حوادث ناگوار جان خود را از دست داده‌اند. برخی از کوهنوردان مشهور ایرانی که در سانحه کوهنوردی فوت شدند، عبارتند از:
1. محسن محمدزاده
محسن محمدزاده یکی از کوهنوردان برجسته ایرانی بود که در سال 2005 در کوه‌های زاگرس جان خود را از دست داد. او که عضو تیم کوهنوردی ایران بود، در تلاش برای صعود به قله دماوند در شرایط سخت آب و هوایی دچار حادثه شد و جان باخت. این حادثه نشان‌دهنده خطرات شدید کوهنوردی در شرایط نامساعد آب و هوایی است.
2. علیرضا بروجردی
علیرضا بروجردی، کوهنورد معروف و مربی برجسته ایرانی، در سال 2001 در حادثه‌ای در کوه دماوند جان خود را از دست داد. او و تیم همراهش در شرایط سخت و طوفانی گرفتار شدند و به دلیل سرمای شدید و کاهش دید، در نهایت دچار حادثه شدند.
3. علی‌اصغر نوروزی
علی‌اصغر نوروزی یکی از کوهنوردان ایرانی بود که در سال 2010 در کوه‌های آلپ جان خود را از دست داد. او در تلاش برای صعود به قله یکی از کوه‌های بلند آلپ در شرایط سخت آب و هوایی و در پی طوفان شدید دچار حادثه شد و جان باخت.
4. اکبر رحیمی
اکبر رحیمی یکی دیگر از کوهنوردان ایرانی بود که در سال 2015 در کوه‌های البرز در شمال ایران جان خود را از دست داد. او و تیم همراهش در حین صعود به قله‌ای در البرز در اثر سقوط بهمن دچار حادثه شدند و جان باختند. این حادثه باعث توجه بیشتری به خطرات بهمن و ضرورت آموزش و آگاهی در مورد شرایط بهمن‌شناسی شد.
5. مجید رئیسی
مجید رئیسی، یکی از کوهنوردان مشهور و با تجربه ایرانی، در سال 2017 در کوه‌های زاگرس جان خود را از دست داد. او در حال تلاش برای صعود به قله‌ای دشوار بود که در اثر تغییرات ناگهانی در وضعیت آب و هوا و کاهش دید دچار حادثه شد و جان باخت. این حادثه نیز یادآور اهمیت برنامه‌ریزی دقیق و آگاهی از شرایط آب و هوایی در کوهنوردی است.
نتیجه‌گیری
این حوادث و فوت کوهنوردان ایرانی، نشان‌دهنده خطرات جدی کوهنوردی و اهمیت رعایت اصول ایمنی، آماده‌سازی صحیح، استفاده از تجهیزات مناسب و داشتن دانش کافی در مورد شرایط محیطی است. یادآوری این وقایع برای جامعه کوهنوردی ایران و جهان، می‌تواند به افزایش آگاهی و احتیاط در کوهنوردان کمک کند و از بروز حوادث مشابه جلوگیری کند.
