نی‌نی‌بان: سینمای ایران به دلیل ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی خاص خود، کمتر به موضوعات حساس و چالش‌برانگیز مانند سقط جنین پرداخته است. با این حال، تعدادی از فیلم‌ها و مستندها به این مسئله به‌عنوان محور اصلی یا موضوع فرعی داستان پرداخته‌اند و توانسته‌اند بازتابی از دغدغه‌های اجتماعی و انسانی پیرامون این موضوع ارائه دهند. در ادامه به بررسی فیلم‌های شاخص و مستندهایی که به این موضوع پرداخته‌اند، می‌پردازیم.
فیلم «دعوت» (۱۳۸۷)
فیلم «دعوت» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا یکی از معدود آثار سینمایی است که به‌صورت مستقیم و با نگاهی انسانی به موضوع سقط جنین می‌پردازد. این فیلم در پنج اپیزود مختلف، داستان زنانی را روایت می‌کند که هر یک به دلایلی متفاوت تصمیم به سقط جنین گرفته‌اند. دلایلی مانند بارداری ناخواسته، مشکلات اقتصادی، ازدواج موقت و سن بالا. هر اپیزود نگاه متفاوتی به این موضوع دارد و تماشاگر را با زوایای متنوع و پیچیدگی‌های اخلاقی و انسانی سقط جنین آشنا می‌کند. «دعوت» با وجود پرداختن به موضوعی حساس، توانست توجه منتقدان و مخاطبان را به خود جلب کند و بحث‌های زیادی را در محافل سینمایی و اجتماعی برانگیزد.
فیلم «سعادت‌آباد» (۱۳۹۰)
«سعادت‌آباد» به کارگردانی مازیار میری، یکی دیگر از آثاری است که به‌صورت غیرمستقیم به موضوع سقط جنین می‌پردازد. در این فیلم، یکی از شخصیت‌های زن بدون اطلاع همسرش اقدام به سقط جنین می‌کند. این تصمیم و پیامدهای آن در روابط میان شخصیت‌ها تنش ایجاد می‌کند و بخشی از داستان را پیش می‌برد. «سعادت‌آباد» علاوه بر پرداختن به این موضوع، به مسائل دیگری مانند روابط زناشویی و بحران‌های فردی نیز پرداخته است.
فیلم «نبودنت» (۱۳۹۸)
فیلم «نبودنت» به کارگردانی کاوه سجادی‌حسینی، داستان زنی را روایت می‌کند که با مسئله سقط جنین دست و پنجه نرم می‌کند. در بخشی از فیلم، تصمیم‌گیری درباره سقط جنین به‌عنوان چالشی برای شخصیت اصلی مطرح می‌شود و پیامدهای روحی و اجتماعی این تصمیم به تصویر کشیده می‌شود. بازی درخشان سحر دولتشاهی در این فیلم، توانست احساسات مخاطب را در مواجهه با این موضوع حساس برانگیزد.
مستند «بی‌تو هرگز» (۱۴۰۳)
مستند «بی‌تو هرگز» به کارگردانی مریم فرهنگ، با نگاهی مستندگونه به معضل سقط جنین در ایران پرداخته است. این مستند فعالیت‌های گروه‌های مردمی و خیریه‌هایی را نشان می‌دهد که در تلاش‌اند تا با ارائه مشاوره و حمایت از زنان باردار، از وقوع سقط جنین جلوگیری کنند. این اثر تلاش می‌کند تا علاوه بر نمایش چالش‌ها، راهکارهایی را نیز برای کاهش این معضل ارائه دهد.
مستند «لابیرنت» (۱۴۰۳)
مستند «لابیرنت» به کارگردانی محمدرضا عبدالحمیدی، یکی دیگر از مستندهای مهمی است که به بررسی ابعاد مختلف سقط جنین از دیدگاه‌های متفاوت می‌پردازد. این مستند با مصاحبه با زنان، خانواده‌ها و متخصصان حوزه سلامت، تلاش می‌کند تا زوایای کمتر دیده‌شده این مسئله را روشن کند. «لابیرنت» علاوه بر پرداختن به ابعاد اجتماعی، به جنبه‌های قانونی و پزشکی این موضوع نیز توجه کرده است.
چالش‌ها و محدودیت‌ها
پرداختن به موضوعاتی مانند سقط جنین در سینمای ایران با محدودیت‌های فراوانی همراه است. حساسیت‌های فرهنگی و مذهبی باعث می‌شود که بسیاری از فیلم‌سازان تمایلی به ورود به این حوزه نداشته باشند. با این حال، آثاری که به این موضوع پرداخته‌اند، تلاش کرده‌اند تا ضمن رعایت خطوط قرمز، پیام خود را به مخاطب برسانند و آگاهی عمومی را افزایش دهند.
جمع‌بندی
موضوع سقط جنین در سینمای ایران به‌ندرت محور اصلی فیلم‌ها بوده است و بیشتر به‌صورت موضوعی فرعی و در حاشیه داستان‌ها مورد توجه قرار گرفته است. فیلم‌هایی مانند «دعوت» و «سعادت‌آباد» و مستندهایی مانند «بی‌تو هرگز» و «لابیرنت»، تلاش کرده‌اند تا بخشی از واقعیت‌های مربوط به این مسئله را به تصویر بکشند. این آثار علاوه بر طرح موضوع، سؤالات مهمی درباره اخلاق، قانون و انسانیت مطرح می‌کنند و مخاطب را به تأمل وادار می‌سازند.
پرداختن بیشتر به چنین موضوعاتی می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی و کاهش چالش‌های مرتبط با آن کمک کند و سینمای ایران را به ابزاری مؤثر برای آموزش و آگاهی‌بخشی تبدیل کند.
