دولت روسیه طی سالهای اخیر قوانین سختگیرانهای برای نظارت بر پلتفرمهای دیجیتال و پیامرسانها اعمال کرده است. این قوانین عمدتاً شامل الزام شرکتها به ذخیره دادههای کاربران فضای مجازی در سرورهای داخلی، ارائه اطلاعات به مقامات دولتی در صورت درخواست، و جلوگیری از انتشار محتوای ممنوعه میشوند. نقض این مقررات میتواند منجر به جریمههای سنگین، محدودیتهای دسترسی یا حتی ممنوعیت کامل فعالیت یک پلتفرم در روسیه شود.
فیلتر شدن وایبر، بهعنوان یکی از پیامرسانهای محبوب در جهان، میتواند پیامدهای گستردهای برای کاربران روسی و شرکتهای بینالمللی داشته باشد. از یک سو، کاربران برای ارتباطات شخصی و کاری خود مجبور به یافتن جایگزینهایی خواهند بود، و از سوی دیگر، این اقدام پیامی روشن به سایر پلتفرمهای دیجیتال است که فعالیت در روسیه مستلزم تطابق کامل با قوانین این کشور است.
این رویداد همچنین بحثهای بیشتری را درباره محدودیتهای اینترنت و آزادی ارتباطات در سطح بینالمللی برانگیخته است. منتقدان چنین اقداماتی را گامی در جهت محدود کردن آزادی بیان و اطلاعات میدانند، در حالی که دولتها معمولاً این تصمیمات را به ضرورت حفظ امنیت ملی و نظم عمومی مرتبط میدانند.
پیامرسان وایبر که بیشاز ۱۰۰ میلیون کاربر در سرتاسر جهان از آن استفاده میکنند، در روسیه فیلتر شده است. Roskomnadzor، سازمان نظارت بر مخابرات روسیه، حکم ممنوعیت این برنامه را صادر کرده است. نقص قوانین مربوط به سازماندهی انتشار اطلاعات باعث فیلترشدن وایبر در روسیه شده است.
در متن بیانیه مطبوعاتی که از سوی سازمان رگولاتوری روسیه منتشر شده آمده است که:
دسترسی به وایبر بهدلیل نقض قوانین مربوط به سرویسهای انتشار اطلاعات روسیه مسدود شده است. رعایت این الزامات برای جلوگیری از تهدیداتی مانند استفاده از سرویس پیامرسان برای اهداف تروریستی و افراطگرایانه، جذب شهروندان برای ارتکاب آنها، فروش مواد مخدر و ارسال اطلاعات غیرقانونی ضروری است.
البته وایبر و روسیه از گذشته باهم اختلافاتی داشتند. سال گذشته میلادی دادگاه مسکو این برنامه را به پرداخت جریمه یکمیلیون روبلی محکوم کرده است. حذفنکردن محتوای غیرقانونی مانند اطلاعات مربوط به جنگ روسیه و اوکراین باعث محکومیت وایبر شده بود.
البته پیشاز این استفاده از پلتفرمهایی مانند وایبر، دیسکورد، مایکروسافت تیمز، تلگرام و واتساپ در دستگاههای دولتی روسیه ممنوع اعلام شده بود.
«هیروشی میکیتانی»، بنیانگذار و مدیرعامل Rakuten Group و مالک پیامرسان وایبر در مصاحبه سال قبل خود با رویترز، این برنامه را رویکردی برای مقابله با پروپاگاندا روسی عنوان کرد و گفت: «برخلاف سایر شبکههای اجتماعی، ما بهوضوح اعلام کردهایم تمام این اخبار جعلی و پروپاگاندا روسیه را مسدود میکنیم.»