سیستم‌های هوش مصنوعی امروزی نقش مهمی در زندگی روزانه ما و بهبود عملیات‌های تجاری دارند اما تمام سیستم‌های هوش مصنوعی یکسان ساخته نمی‌شوند. در واقع انواع مختلفی از هوش مصنوعی وجود دارد که هرکدام باتوجه‌به قابلیت‌ها، سطح استقلال و عملکرد آن تعریف می‌شوند. برای درک بیشتر این موضوع در این مطلب می‌خواهیم انواع هوش مصنوعی و کاربرد آنها را توضیح دهیم.
در این مطلب قصد داریم انواع مختلف هوش مصنوعی و سهم آنها در نوآوری و کارایی را مختصر بررسی کنیم. اگر قصد دارید از قابلیت‌های هوش مصنوعی در کسب‌وکار خود استفاده کنید یا به‌دنبال تحقیق عمیق در این حوزه هستید، درک تفاوت‌هایی که در مدل‌های هوش مصنوعی مختلف وجود دارد، اولین گام مهم محسوب میشود.
مدل‌های هوش مصنوعی در گونه‌های مختلفی معرفی می‌شوند که در ادامه آنها را توضیح داده‌ایم:
سیستم‌های هوش مصنوعی را می‌توان براساس قابلیت آنها دسته‌بندی کرد که شامل موارد زیر می‌شوند:
هوش مصنوعی محدود (Narrow AI) که با عنوان Weak AI نیز شناخته میشود، تنها نوعی است که امروزه وجود دارد. می‌توان این نوع هوش مصنوعی را به‌گونه‌ای آموزش داد که کاری واحد یا محدود را بهتر و سریع‌تر از ذهن انسان انجام دهد.
اما هوش مصنوعی محدود نمی‌تواند از چارچوب تعریف‌شده خود خارج شود.
۲ دستیار هوشمند سیری (Siri) و آلکسا از آمازون از مدل‌های هوش مصنوعی محدود محسوب می‌شوند. حتی ChatGPT نیز نوعی Narrow AI در نظر گرفته میشود؛ زیرا وظیفه آن به چت مبتنی بر متن محدود شده است.
هوش جامع مصنوعی (AGI) که حتی با نام Strong AI شناخته میشود، درحال‌حاضر فقط مفهومی نظری است. AGI می‌تواند از آموخته‌ها و مهارت‌های قبلی خود هنگام انجام وظایف جدید در زمینه‌های متفاوت استفاده کند و نیازی به آموزش توسط انسان ندارد.
Super AI که معمولاً آن را ابر هوش مصنوعی (Artificial Superintelligence) می‌نامند نیز مانند AGI کاملاً در مرحله تئوری است. اگر این ایده عملی شود، Super AI می‌تواند فکر کند، استدلال کند، یاد بگیرد، قضاوت کند و توانایی‌های شناختی بهتری نسبت به انسان‌ها دارد.
برنامه‌هایی که قابلیت‌های ابر هوش مصنوعی دارند، فراتر از درک احساسات و تجربیات انسانی عمل می‌کنند و احساسات، نیازها، باورها و خواسته‌های خود را دارند.
مدل‌های هوش مصنوعی را همچنین براساس دامنه توانایی‌ها و نحوه تعامل با محیط خود می‌توان دسته‌بندی کرد. در این زمینه ۲ نوع هوش مصنوعی وجود دارد:
ساده‌ترین شکل هوش مصنوعی ماشین‌های واکنشی هستند. آنها به ورودی‌های خاص با خروجی‌های تعریف‌شده پاسخ می‌دهند اما نمی‌توانند تجربیات خود را برای استفاده در آینده به یاد بیاورند. این سیستم‌ها می‌توانند لحظه‌ای تصمیم بگیرند اما به‌دلیل کمبود حافظه و قابلیت‌های یادگیری محدود هستند.
هوش مصنوعی که می‌تواند شطرنج بازی کند نمونه‌ای از ماشین‌های واکنشی محسوب میشود.
سیستم‌های هوش مصنوعی با حافظه محدود پیشرفته‌تر از ماشین‌های واکنشی هستند؛ زیرا می‌توانند داده‌ها را موقت ذخیره کنند و از تجربیات گذشته خود درس بگیرند تا تصمیماتشان آگاهانه‌تر باشد. اکثر برنامه‌های کاربردی هوش مصنوعی که امروزه استفاده می‌شوند، بر پایه این سیستم‌ها هستند.
خودروهای خودران که از داده‌های گذشته برای حرکت در جاده‌ها و دوری از موانع استفاده می‌کنند، نمونه‌های بارز هوش مصنوعی با حافظه محدود هستند.
هوش مصنوعی مداوم درحال تکامل است و انواع جدیدی از این فناوری برای مقابله با چالش‌های پیچیده‌تر توسعه می‌یابد؛ بنابراین می‌توان به انواع سیستم‌های هوش مصنوعی درحال ظهور نیز اشاره کرد که عبارت است از:
هوش مصنوعی تئوری ذهن حوزه‌ای از تحقیقات هوش مصنوعی را در بر می‌گیرد که در آن دانشمندان به‌دنبال توسعه سیستم‌هایی هستند که می‌توانند احساسات، باورها و نیت انسان‌ها را درک کنند. هدف اصلی آن توسعه سیستم‌هایی است که بتوانند تعامل نزدیک‌تری با انسان‌ها داشته باشند.
این فناوری هنوز درحال توسعه است اما می‌توان روزی از هوش مصنوعی تئوری ذهن برای ساخت سیستم‌های هوش مصنوعی هم‌دلانه‌تر استفاده کرد و تعاملات انسان و هوش مصنوعی را در صنایع مختلف بهبود بخشید.
Self-aware AI نشان‌دهنده اوج پیشرفت هوش مصنوعی است، جایی که ماشین‌ها احساس مختص‌به‌خود و خودآگاهی دارند. این سیستم‌ها نه‌فقط محیط خود را درک می‌کنند، بلکه جایگاه خود در آن را نیز می‌توانند درک کنند.
درحال‌حاضر، هوش مصنوعی خودآگاه کاملاً فرضی است اما پیشرفت در علوم اعصاب و تحقیقات هوش مصنوعی ممکن است روزی ما را به این واقعیت نزدیک‌تر کند.
هر نوع هوش مصنوعی که در این مطلب معرفی کردیم، مزایای تجاری متفاوتی دارند. هوش مصنوعی محدود که به‌طور گسترده در صنایعی مانند خرده‌فروشی‌ها و لجستیک استفاده میشود، می‌تواند وظایف تکراری مانند خدمات مشتریان را خودکار و در صرفه‌جویی هزینه کند.
هوش جامع مصنوعی (AGI) نیز هرچند هنوز درحال توسعه است، پتانسیل زیادی دارد که صنایعی مانند مراقبت‌های بهداشت و مالی را متحول کند. AGI همچنین باعث پیشرفت کشف دارو و فرایندهای تحقیق و توسعه میشود.
در آینده نیز ابر هوش مصنوعی (درصورت تحقق) می‌تواند چالش‌های جهانی مانند تغییرات آب‌وهوایی را حل کند و لجستیک جهانی را بهینه‌سازی کند.
در این مطلب با انواع هوش مصنوعی، قابلیت‌ها و کاربردهای هرکدام آشنا شدیم.
3 گونه اصلی هوش مصنوعی براساس قابلیت شامل هوش مصنوعی محدود، هوش جامع مصنوعی (AGI) و ابر هوش مصنوعی میشود.
درحالیکه هوش مصنوعی محدود هماکنون در دسترس است، محققان درحال توسعه AGI و اَبَر هوش مصنوعی هستند.
