ابوالفضل قیامی، قم پژوه در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: ۳۰ آذرماه هر سال را برخی شب یلدا و برخی هم شب چله نام گذاری کرده‌اند. از نظر استاد فریدون جنیدی یلدا واژه ایرانی نیست و باید شب چله نامیده شود، اما از نظر استاد میرزا جلال‌الدین کزازی، یلدا واژه‌ای سریانی و آرامی است که از یلدا و شب چله می‌توان استفاده کرد.
قیامی به واژه یلدا اشاره کرد و گفت: واژه‌های که از زبان‌های دیگر وارد زبان فارسی شده بسیار زیاد است. در لغت نامه دهخدا واژه یلدا به صورت کامل شرح داده شده که آن را برگرفته از واژه عربی می‌داند.
این قم پژوه اظهار کرد: در ایران باستان یلدا شب تولد مهر و خورشید است. این شب با وجود آداب رسوم خاص خود در نزد ایرانیان گرامی داشته می‌شود.
این قم پژوه بیان کرد: شب چله از تقویم نگاری های سابق ایرانی برگرفته شده است، در زمان‌های گذشته برخلاف اکنون که ماه ۳۰ روزه است، ماه به ۴۰ روز تقسیم شده بود و عدد چهل در فرهنگ ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد.
وی تصریح کرد: ما در زمستان دو چله بزرگ و کوچک داریم، که چله بزرگ از ۱ دی‌ماه تا ۱۰ بهمن‌ماه و چله کوچک از ۱۱ تا ۳۰ بهمن‌ماه تقسیم شده است، چله کوچک ۲۰ روز دارد و به همین علت به چله کوچک نامگذاری شده است.
قیامی به واژه یلدا در بین قوم لر اشاره کرد و گفت: در قوم لر یلدا را ترکیبی از واژه یل و دا دانسته‌اند ،که یل به معنای زرنگ و دا به معنای مادر در نتیجه یلدا را مادر زرنگ می‌دانند، به علت اینکه زمستان بارور بهار است و بعد زمستان بهار به وجود می‌آید.
وی یادآور شد: از نظر اخترشناسی یلدا طولانی‌ترین شب سال است، که بعد از آن شب‌ها کوتاه می‌شود تا اینکه در شب اول فروردین به تعادل می‌رسد این تعادل شب روز دو مرتبه در سال رخ می‌دهد.
وی عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین ویژگی شب یلدا در قم دورهمی های خانوادگی است، خانواده‌ها و دوستان به بهانه شب یلدا دور هم جمع می‌شوند تا با هم شادی آفرینی کنند. در سنت ایرانی فال گیری، قصه گویی، شاهنامه خوانی، حافظ خوانی رایج بوده و در سال‌های اخیر این سنت ترویج و گرامی داشته شده است.
قیامی به تنقلات این شب اشاره کرد و گفت: خوردن آجیل و شیرینی، تنقلات بهانه‌ای برای شادی است. انار و هندوانه که جای خود را دارد. این مراسم باوجود اینکه در سراسر کشور برگزار می‌شود، اما تفاوتی در هر منطقه وجود دارد. به عنوان مثال برگه، گندم شادونه، نخودچی و کشمش از تنقلاتی است که در قم بیشتر استفاده می‌شود.
این قم پژوه یادآور شد: یکی از فرهنگ های شب یلدا در قم برپایی کرسی است، در ایام قدیم که وسایل گرمایشی امروزی نبوده از کرسی برای گرم کردن خود استفاده می‌کردند و مردم با قرار دادن سینی میوه بر روی کرسی دور هم جمع می‌شدند.
قیامی به آداب رسوم قم در این شب، اشاره کرد و گفت: یکی از رسوم مردم قم در گذشته چیدن انار با ساقه و تقسیم انار به دسته‌های چند تایی و آویزان کردن آن از سقف خانه بوده است که در شب یلدا و گاهی تا نزدیک عید نوروز از این انارها استفاده می‌کردند.
وی قصه خوانی را از رسوم ارزشمند شب یلدا دانست و گفت: در کنار قصه گویی در این شب داستان خوانی هم رواج داشته است؛ داستان‌هایی از جمله امیر ارسلان نامدار، مختار و همچنین حافظ و فردوسی خوانی، با توجه به سنت هر منطقه اجرا می‌شده است، اما متاسفانه داستان‌خوانی در شب یلدا کاهش یافته است.
این قم پژوه تصریح کرد: در زمان‌های گذشته تجملات در بین مردم وجود نداشته و خانواده‌ها از آنچه که در خانه بود از مهمان پذیرایی می‌کردند؛ اما در حال حاضر خرید تنقلات مختلف با وجود گرانی‌ها برخی خانواده‌ها که توانایی خرید ندارند را شرمنده کرده است.
انتهای پیام
