فیلم گزارش را این‌جا ببینید
عصر ایران ــ در حدود سال‌های ۱۸۵۹ یا ۱۸۶۰ میلادی، افسری ناشناس برای نقاشی کردن چهرهٔ ناصرالدین‌شاه، روبروی او نشست. شاه نیز از نقاش، نقاشی کشید. همچنین، ناصرالدین‌شاه دستور داد تا نقاش دیگری نیز در صحنه حضور داشته باشد تا این لحظه را ثبت کند. در پایان، شاه با خط خود، نام نقاش را زیر تصویر امضا کرد.
این تصویر، اثر نقاش ناشناس است که نمایی از ناصرالدین‌شاه را به نمایش می‌گذارد. این نقاش ناشناس، کیست؟
او، لوئی دوهوسه، افسری فرانسوی بود که در ارتش ناپلئون سوم خدمت می‌کرد. دوهوسه با همکارانش، در مسیر خشک تهران تا تبریز، حدود ۶۰۰ طرح از مناظر و مردم را ثبت کرد. او سربازی بود که دست‌های یک هنرمند را داشت و در ایران، فرصت یافت تا استعدادهای مختلفش را شکوفا کند.
دوهوسه به دستور ناصرالدین‌شاه، برای تشکیل هیئتی نظامی با افسران این کشور به ایران آمد و مأموریت یافت تا درباره اسب‌ها، شترها و کاشی‌های ایران تحقیق کند. اما علاقهٔ او به مردم‌شناسی و ارتباطش با انجمن‌ها، باعث شد تا طرح‌هایی از مردم مختلف ایران نیز در دفترش ثبت کند.
دوهوسه در طول اقامتش در ایران، به نقاط مختلف سفر کرد و طرح‌هایی از جغرافیای شهرها و مردم کوچه و بازار را ترسیم کرد. او علاوه بر طرح‌ها، یادداشت‌هایی از مشاهداتش نیز برداشت. اما متأسفانه، نه یادداشت‌ها و نه تعداد کامل طرح‌هایش، امروزه موجود نیست.
در دهه چهل، منوچهر فرمانفرماییان، این طرح‌ها را در یک سمساری پیدا کرد. او با این اکتشاف، به سندی ارزشمند در مردم‌نگاری ایران دست یافت و زندگی دوهوسه، هنرمند ناشناس را زنده کرد. دوهوسه به اندازه‌ی دیگر سیاحان و مأموران عصر قاجار شناخته نشد.
