رودخانه هریرود پس از گذر از افغانستان به ایران می رسد و منبع اصلی تامین آب شرب بیش از دو میلیون ایرانیِ ساکن استان خراسان رضوی است. این در حالی است که به تازگی هیات حاکمه افغانستان در منطقه ای حوالی هرات، بر روی یکی از سرشاخه های هریرود سدی به نام پاشدان ساخته و آن را آبگیری کرده است. پس از آبگیری سد سلما این دومین سدی است که افغانستان بر روی هریرود ساخته است. گزارش های رسمی حاکی از این هستند که یک شرکت آذربایجانی با روزانه 18 ساعت کار، ساخت سد پاشدان را به مرحله آبگیری رسانده است.
وزارت انرژی و آب افغانستان نیز اعلام کرده که کار به احداث سدهای مذکور ختم نخواهد شد و احداث دو سد دیگر نیز در دستورکار است. به اذعان بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران، احداث سدهای مذکور در خاک افغانستان، چالش های قابل تاملی را برای کشورمان ایجاد خواهد کرد. در طی سال های گذشته و به طور خاص پس از قدرت گیری مجدد طالبان در افغانستان شاهد اوج گیری تنش های آبی میان ایران و افغانستان بوده‌ایم.
گروه طالبان با اقداماتی از این دست سعی دارد در رابطه با کشورمان برای خود اهرم‌سازی کند. در واقع، افغانستان تحت حاکمیت طالبان بر آن است تا دستِ خود در مواجهه با ایران را پُر کند و از این رهگذر، به نحو موثری دستورکارهای مطلوبش در رابطه با کشورمان را به پیش برد. نکته مهم در این میان این است که دستگاه دیپلماسی کشورمان باید تحرکات خود جهت مقابله با اقدامات غیرسازنده طرف افغانستانی در حوزه هایی نظیر سدسازی و نقض تعهدات آبی‌اش در رابطه با ایران را قبل از احداث و عملیاتی کردن سدها در خاک افغانستان در اولویت قرار دهد نه اینکه اجازه داده شود کار به مرحله بحرانی برسد و سپس تصمیم سازیهای لازم صورت گیرد.
دیگر اینکه به نظر می رسد احداث این قبیل سدها در خاک افغانستان صرفا به ابتکار هیات حاکمه کنونی بر افغانستان رخ نمی دهد و باید آن را در سطحی کلان تر و در قالب طرحواره کلی تشدید دشمنی ها علیه کشورمان دنبال کرد. در حقیقت، در پسِ پرده بازی طالبان با اهرم آب علیه ایران، مهندسی ماجرا به عهده کنشگران دیگری است که مشکلات جدی را با ایران و افزایش قدرت کشورمان دارند.
در معادله آبگیری سد پاشدان نیز مشاهده می کنیم که یک شرکت جمهوری آذربایجان بازیگر اصلی است و گویی در حوزه دیپلماسی آبی نیز همسو با تحرکات نظامی و امنیتی و البته جنگ رسانه ای در سطح منطقه، شاهد اوج‌گیری اقداماتی قابل تامل علیه کشورمان هستیم که هدف اصلی و محوری همه آن ها، تضعیف ایران و ایجاد موانع و چالش های تازه پیش پای کشورمان است. موضوعی که هم هوشیاری عمومی و هم کنشگری فعال دولت کشورمان را می طلبد.
