مجتبی سادات در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه در دوره‌های گذشته جشنواره ملی اسباب‌بازی هیچ‌گاه به عنوان یک غرفه‌دار حضور نداشته است، بیان کرد: به همین دلیل نمی‌توانم از زاویه نگاه یک غرفه‌دار صحبت کنم، اما همواره به عنوان یک مخاطب جشنواره را رصد می‌کردم تا پس از سال‌ها فعالیت تخصصی در حوزه نشر و ادبیات کودک و نوجوان بتوانیم به بازار اسباب‌بازی نیز ورود کنیم.
از رویداد نمایشی جشنواره اسباب‌بازی تا انفعال شورای نظارت
او افزود: فکر می‌کنم اینکه تا پایان هفته اول دی‌ماه هیچ جزئیات بیشتری به جز زمانِ حدودی برگزاری جشنواره ملی اسباب‌بازی مشخص نشده بود و اخبارِ بیشتر از جزئیات جشنواره به تازگی منتشر شده است، گویای همه چیز باشد!
مدیرعامل موسسه فردای روشن کودک با اشاره به اینکه از نظر او برگزاری جشنواره ملی اسباب‌بازی کاری نمایشی است، تاکید کرد: صنعت اسباب‌بازی با یک زنجیره ایجاد می‌شود و اگر زنجیره نباشد، برگزاری رویداد صرفا به درد ارائه گزارش و اخبار می‌خورد.
بیشتر بخوانید:
این تولیدکننده اسباب‌بازی با تاکید بر اینکه معتقد است حوزه اسباب‌بازی هیچ‌گاه متولی دقیق و مشخصی نداشته، ادامه داد: شورای نظارت بر اسباب‌بازی که ذیل کانون پرورش فکری فعالیت می‌کند، یک نهاد خنثی و منفعل است زیرا غیر از اینکه باید اجازه واردات اسباب‌بازی را بدهد، در صنعت اسباب‌بازی داخلی هیچ دخالتِ قابل توجهی ندارد و فعالیت‌اش وابسته به دبیری است که برای این شورا انتخاب می‌شود. بنابراین شاهد نوسان‌های عملیاتی در آن هستیم به شکلی که یک دوره بسیار پویا و فعال و در دوره‌ای دیگر بسیار منفعل عمل می‌کند. از طرفی لوگوی این شورا هم علی‌رغم جایگاهی که دارد، برای اکثر مصرف‌کنندگان کالای بازی نه شناخته شده است و نه ارزش خاصی دارد.
رهاشدگیِ حوزه اسباب‌بازی و رونق تولیدات زیرپله‌ای
او با اشاره به اینکه در حوزه اسباب‌بازی، در سمت دیگر ماجرا وزارت صمت قرار دارد، اظهار کرد: این وزارتخانه هم تقریبا دو سال است که به دنبال ساماندهی صنعت اسباب‌بازی است، اما این بخش هم موفق نبوده است. برداشت شخصی بنده به عنوان فردی که سال‌هاست در حال تحلیل فضای اسباب‌بازی هستم تا علاوه بر سایر فعالیت‌های فرهنگی به این بخش هم ورود کنم این است که حوزه اسباب‌بازی کاملا رها شده است.
اسباب‌بازی در ایران یک بازار مکّاره است که هرکسی با سلیقه شخصی خود یک فعالیتی انجام می‌دهد. گاهی یک تولیدکننده فکر و خلاقیت دارد و کالای با کیفیتی که حتی قابلیت صادرات داشته باشد تولید می‌کند، گاهی نیز یک تولیدکننده در پَست‌ترین حالت، کالایی فاقد هرگونه استاندارد تولید کرده و در بازار به فروش می‌رساند
سادات تاکید کرد: در این بازار شاهد تولیدات زیرپله‌ای هستیم و هر فردی می‌تواند هر نوع اسباب‌بازی که دوست دارد را با هر نوع کیفیتی تولید و وارد بازار کند. لازم نیست راه دوری هم برویم، در همین منطقه صالح‌آبادِ تهران فرد می‌تواند به شکل کامیونی اسباب‌بازی‌های تولیدی خود را که معلوم نیست با چه فرایندی صورت گرفته را بفروشد.
بازار اسباب‌بازی مکّاره است
او با بیان اینکه چیزی به نام «صنعت اسباب‌بازی» در ایران وجود ندارد، گفت: درواقع عبارت «صنعت» تعاریفی دارد که هیچکدام ارتباطی با بازار اسباب‌بازی ایران ندارد. اسباب‌بازی در ایران یک بازار مکّاره است که هرکسی با سلیقه شخصی خود یک فعالیتی انجام می‌دهد. گاهی یک تولیدکننده فکر و خلاقیت دارد و کالای با کیفیتی که حتی قابلیت صادرات داشته باشد تولید می‌کند، گاهی نیز یک تولیدکننده در پَست‌ترین حالت، کالایی فاقد هرگونه استاندارد تولید کرده و در بازار به فروش می‌رساند.
مدیرعامل موسسه فردای روشن کودک ادامه داد: از طرفی چیزی به نام پخش حرفه‌ای و یا خرید آگاهانه اسباب‌بازی هم در ایران وجود ندارد چون در این زمینه فرهنگسازی انجام نشده است و فرد صرفا بر اساس محتوای جیب خود اقدام به خرید اسباب‌بازی می‌کند؛ به این صورت که مثلا در فروشگاه از فروشنده می‌پرسد که با ۵۰۰ هزار تومان چه چیزی می‌تواند بخرد؟ بدون اینکه فکر کند وسیله‌ای که می‌خرد چقدر با سن و روحیات کودک همخوانی دارد.
وقتی اسباب‌بازی خوب هم کالای لوکس می‌شود!
او افزود: اسباب‌بازیِ خوب درحالی تبدیل به یک کالای لوکس شده است که مهم‌ترین ابزار رشد کودک در سنین پایین است و باید به آن دسترسی فراوان داشته باشند. این درحالی است که از سوی دیگر به جز چند تولیدکننده محدود و بزرگ، بازار بسیار بکر و خالی است؛ بنابراین اگر تولیدکننده تشخیص دهد به یک بازار محلی مشخص دسترسی دارد، همان بخش را درنظر می‌گیرد تا بر اساس تولید در آن بخش به سود برسد. برند نبات بیشتر به صادرات اسباب‌بازی فکر می‌کند هرچند دوست داریم در داخل کشور هم نبات را به عنوان یک برند کیفی معرفی کنیم و بعد به سراغ صادرات برویم.
کیفیت را کاهش می‌دهند تا قیمت زیاد نشود!
سادات درباره جایگاه بازی و اسباب‌بازی در سبد خرید خانوار نیز اظهار کرد: شرایط اقتصادی معادلات این حوزه را به هم زده و طبیعی است که وقتی خانواده در شرایط اقتصادی سخت قرار می‌گیرد، اولین گزینه‌های پر اهمیت را غذا، پوشاک و سرپناه بداند و موضوعات فرهنگی همچون کتاب، سرگرمی و اسباب‌بازی چندان در اولویت قرار ندهد؛ بنابراین بسیاری از فعالان حوزه فرهنگ عطای تولید اسباب‌بازی را به لقایش بخشیده‌اند و یا زمینه کاری خود را تغییر دادند و یا اگر هنوز در حوزه اسباب‌بازی فعال هستند، با کاهش کیفیت سعی کردند قیمت‌ها را در حدی نگه دارند که مشتریان و بازار را از دست ندهند.
بیشتر بخوانید:
غفلت از پتانسیل بالای صادرات اسباب‌بازی/سُفره‌ای پهن است و همه کپی می‌کنند!
کپی‌رایت دیگر آنقدرها هم جدی نیست!
او در پاسخ به این پرسش که در شرایط عدم عضویت ایران در معاهده‌های بین‌المللیِ رعایت حقوق کپی‌رایت، آیا مشکلی در زمینه صادرات اسباب‌بازی‌ها و کپی‌برداری از ایده آنها اتفاق نخواهد افتاد؟، توضیح داد: در بازار اسباب‌بازی در دنیا عملا دیگر کپی‌رایت چندان هم رعایت نمی‌شود زیرا اگر درصدِ خیلی کمی هم ایده یک اسباب‌بازی را تغییر دهیم، با یک اسباب‌بازی جدید مواجه هستیم. به عنوان مثال لِگو نمی‌تواند تفکر طراحی و تولید سایر اسباب‌بازی‌های ساختنی را زیر سوال ببرد، فقط کسی نمی‌تواند با برند لِگو اسباب‌بازی تولید کند، اما استفاده از بلوک‌های ساختنی مشابه لِگو با ابعاد متفاوت و ... همه جای دنیا انجام می‌شود. قانون کپی‌رایت محافظ برند یا اصلِ ایده یک بازی است و نه تفکر طراحی اسباب‌بازی. به عنوان مثال بازی «مِنچ» یک ایده است که تولیدکننده‌های متختلفی می‌توانند با سبک‌های متفاوت دست به تولید آن در ابعاد و اندازه‌های مختلف بزنند.
صنعت اسباب‌بازی با یک زنجیره ایجاد می‌شود و اگر زنجیره نباشد، برگزاری جشنواره اسباب‌بازی صرفا به درد ارائه گزارش و اخبار می‌خورد.
فایده عضویت ایران در «بریکس» برای بازار اسباب‌بازی
سادات بازار روسیه را برای صادارت اسباب‌بازی بازاری بسیار بکر معرفی کرد و ادامه داد: روس‌ها بسیار از تولیدات ما استقبال می‌کنند. فرهنگ خرید اسباب‌بازی در روسیه بسیار گسترده است و بعد از مشکلاتی که با غرب داشتند بازارشان خالی شده است.
او همچنین عضویت ایران در بریکس را اقدامی مثبت ارزیابی کرد و گفت: اگر تنها به برزیل، هند و روسیه برای صادرات اسباب‌بازی فکر کنیم، بسیار کمک کننده خواهد بود. البته رسیدن به نقطه صادرات کار سختی است چون تامین مواد اولیه و سرمایه در گردش در ابعاد بسیار بزرگ تاکنون در حوزه اسباب‌بازی به صورت جدی رخ نداده است و زمینه‌هایی برای آن فراهم نیست و بیشتر با یک بازار محدود مواجه هستیم، اما خب کارآفرینی یعنی انجام کارهایی که به سختی امکان پذیر است.
او در پایان تاکید کرد: البته این حرف‌ها و مشکلات سال‌هاست که توسط فعالان این حوزه عنوان می‌شود، اما اراده و گوش شنوایی برای برطرف کردن آنها وجود ندارد به همین دلیل شاید گفتن انتقادات هم وقت تلف کردن باشد.
انتهای پیام
