به گزارش خبرگزاری صداوسیما، برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری به موضوع نخستین شورای عالی مسکن در دولت چهاردهم اختصاص داشت. آقای حبیب طاهرخانی، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی و آقای محمد منان رئیسی، عضو ناظر مجلس در شورای عالی مسکن مهمان‌های این برنامه بودند.
در ابتدای برنامه هم آقای بزرگ نسب، سردبیر تحریریه مسکن خبرگزاری صداوسیما در استودیوی دیگر گفت: نخستین جلسه شورای عالی مسکن در دولت چهاردهم، دوشنبه تشکل شد، ۵ ماهی از دولت گذشته است و جلسه تشکیل نشده بود و با توجه به وضع بازار، ساخت و تولید مسکن که نیازی به توضیح ندارد، این جلسات منظم‌تر و دقیق‌تر برگزار می‌شد.
وی ادامه داد: دو مشکل در حوزه مسکن داریم؛ یکی بحث زمین و دیگری موضوع تامین مالی است. ۸۰ درصد در کلانشهر‌ها هزینه ساخت مسکن روی زمین می‌چرخد اگر قیمت زمین کاهش پیدا کند.
بزرگ نسب گفت: بحث زمین خیلی مهم و کمک کننده است، برخی مثلا خارج از شهرهاست و باید الحاق شود و یک تکلیف قانونی وجود دارد که در برنامه هفتم و قانون جهش تولید است که با توجه به این که رئیس جمهور اعلام کرده است برنامه هفتم است سالی ۳۳۰ هکتار که الان عملکرد سه چهار درصد است در حوزه الحاق زمین که باید بیشتر باشد که خانم صادق وزیر محترم چند شب پیش اعلام کردند تامین شود.
وی افزود: از ابتدای قانون جهش تولید، بانک‌ها ریالی کمک نکردند به حوزه تامین مالی در مسکن چیزی که تا مهر بانک مرکزی اعلام کرده بود، آمار‌ها نشان داده است هفده بانک ریالی ندادند، چیزی که از دولت قبل به دولت جدید به ارث رسیده است که این که هشتصد هزارنفر ثبت نام کردند و کارشان متوقف شده است و انبوه سازان به مشکل مالی خوردند و بانک‌ها تسهیلات نمی‌دهند. بانک‌ها باید بیایند پای کار و تامین مالی کنند و چیزی که طبق قانون بر گردن شان است انجام دهند و در کنارش وزارت راه و شهرسازی تامین زمین را انجام دهد وضع مسکن از آن چیزی که الان هست به سمت این برود که ساخت و ساز رونق بگیرد.
بزرگ نسب گفت: اگر در رکود هستیم و مردم توان مالی خرید ندارند باید سرعت ساخت را افزایش دهیم و بانک‌ها را بیاوریم پای کار و این مسکن که پیشران تولید در صنعت است و صدهاصنعت است که با آن کار می‌کنند بتوانیم مسکن حمایتی با قمیت مناسب اینها را بتوانیم برطرف کنیم و تقدیم مردم شود.
سردبیر تحریریه مسکن همچنین گفت: نکته آخر این که درخواست و چیزی که کارشناسان مطرح می‌کنند مثل جلسه‌ای که امروز برگزار شد و وعده داده شد که جلسه بعدی یک ماه آینده باشد مثل چیزی که در هفده هجده جلسه قبلی به رغم این که رئیس جمهور پای کار بود برخی ارگان‌ها و بانک‌ها پای کار نمی‌آیند و اگر رئیس جمهور پای کار نباشد خیلی انتظار جدی داشته باشیم که ارگان‌ها و بانک‌ها و دستگاه‌ها زمین‌های شان را تحویل وزارت راه و شهرسازی دهند و مسکن ساخته شود و اگر این نکات رعایت شود می‌شود اندک امیدی داشته باشیم.
سوال مجری: آقای طاهرخانی جلسه‌ای که بعد از ۵ ماه تاخیر از زمان تشکیل دولت چهاردهم امروز برای اولین بار برگزار شد و چرا این قدر با تاخیر انجام گرفت؟
حبیب طاهرخانی، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی: یک مقطع این بود که یکی از دلایل این بود که دولت جدید باید تحلیل جدیدی هم و دقیقی از بازار مسکن و همچنین تعهداتی که باید به مردم داده شود و باید به آن عمل کند و انجام دهد. این خوب یک نیازمند تبلیغ اطلاعات و تحلیل‌های جدید بود و یکی هم در آسیب شناسی از شورای عالی مسکن صورت گرفته بود و سردبیر بخش خبر شما هم ذکر کردند که بسیاری از مصوبات در شورای عالی مسکن مصوب می‌شد به اجرا نمی‌رسید.
سوال: البته بسیاری اجرا می‌شد و تاکید خود آقای رئیس جمهور.
طاهرخانی: بله عرض می‌کنم در دولت مرحوم شهید رئیسی یکی از مکاتبات اصلی که با دبیرخانه شورای عالی شهرسازی صورت گرفته بود قبل از طرح موضوعات در جلسه شورای عالی مسکن بحث‌های کارشناسی و مدیریتی بین دستگاه‌ها صورت بگیرد تا چندین مکاتبه در این خصوص داشتیم. به همین دلیل تاکید دفتر رئیس جمهور این بود که قبل از تشکیل شورای عالی مسکن این جلسات را داشته باشیم ما شش تا پیش از همین جلسه در حوزه‌های مختلف داشته باشیم و مباحث را پخته و هم نظر بدون اختلاف نظر در شورای عالی مسکن مطرح کنیم که بتوانیم نتیجه مدنظر را بگیریم.
سوال: این شش جلسه برای برگزاری جلسه اول یا نه برای کلا موضوع مسکن و آن آسیب‌ها و چالش‌هایی که در گذشته مطرح بود؟
طاهرخانی: هم تحلیل و آسیب شناسی و چارچوب دهی به شورای عالی مسکن، که صرفا یک شورا بود بدون کمیته‌های تخصصی و مدیریتی زیر مجموعه، کارآیی شورای‌های عالی این است که تصمیمات در حوزه‌های کارشناسی و مدیریتی و تخصصی بحث و بررسی شود. جمع بندی دقیقی برای جلسات صورت گیرد، چون شورای عالی یک جلسه یک ساعت و نیمه است با تعداد زیادی از اعضا که شرکت می‌کنند و باید تصمیم گیری شود.
سوال: تصمیم گیری‌ها را کند نمی‌کند؟
طاهرخانی: دشوار هم می‌کند، بسیاری از موضوعات محل اختلاف باشد، اختلاف کشیده شود به جلسه شورای عالی مسکن، نه نتیجه لازم را می‌توانیم بگیریم و نه صورت خوشی خواهد داشت و اولین تصمیم این بود که ساختار بدهیم. مثلا یک کمیته مالی شکل بگیرد که با حضور بانک مرکزی و نهاد‌های اقتصادی، کمیته تامین زیرساخت با خدمات شکل گرفت که برنامه ریزی منسجم تری داشته باشیم و کمیته‌ای که خیلی رئیس جمهور روی آن تاکید کردند. ایشان تاکید کردند که ظرف یک ماه برنامه تامین مسکن محرومین با گزارشی که ارائه شد.
سوال: با برنامه‌هایی که ارائه می‌شود در حوزه مسکن متفاوت خواهد بود؟
طاهرخانی: حتما متفاوت خواهد بود و اتفاق جدیدی که افتاده است سیستم آن هاست که سیستم به نوعی ثبت نام مسکن حمایتی را متصل کردیم، سامانه رفاه ایرانیان که دهک‌ها در آن لحاظ شده است و سعی می‌کنیم که برنامه‌های حمایتی متوجه کم درآمد‌ها باشد. برنامه ریزی که می‌کنیم تامین مالی که می‌کنیم، تامین زمین رایگانی که می‌کنیم به آن هدف مدنظر مان اصابت می‌کند و این نکته ویژه‌ای بود که در این جلسات توافق کردیم با مجموعه وزارت رفاه و اجتماعی دهک بندی‌های خانواده‌ها را به تدریج دراختیار وزارت راه و شهرسازی می‌کنند که دقیقا افراد کم درآمد دسترسی شان به بحث مسکن کمتر شده است و محدود شده است هدف قرار بگیرد.
سوال: پس اتفاقات خوبی می‌بینیم در بخش کم در آمد؟
طاهرخانی: بله حتما رئیس جمهور تاکید داشتند.
سوال: سه کارگروه را گفتید تامین مالی و زیرساخت و محرومان.
طاهرخانی: کارگروه بافت فرسوده بود که مورد تاکید قرار می‌گرفت و حوزه بافت فرسوده روستایی خیلی برنامه ریزی شده و خیلی خوب پیش رفته است و امسال مصوبه تامین تسهیلات ۲۰۰ هزار واحدی ۵ درصد را اخیرا هیئت وزیران داشت، کار‌ها خوب پیش می‌رود ودر بافت فرسوده روستایی ما سیستم تسهیلات ترجیحی را نداریم و به همین دلیل این موضوعی بود که مورد تاکید قرارگرفت و می‌تواند بخشی از نیاز مسکن که بافت فرسوده به خصوص در حوزه حوادث به شدت تحت تاثیر است.
سوال: فقط اسامی بگویید.
طاهرخانی: این که ما رفع موانع تولید مسکن هم یکی از دستورکار‌ها باشد.
سوال: آقای رئیسی شما بفرمایید؟
محمد منان رئیسی – عضو ناظر مجلس در شورای عالی مسکن: مسکن طبق نظرسنجی‌ها و پیمایش‌هایی که نهاد پژوهشی انجام دادند الان تبدیل شده است یکی از دو سه مسئله اول مردم؛ یعنی کمتر خانواده می‌بینیم یا خودش چالش مسکن نداشته باشد یا فرزندش پسرش دخترش در سن ازدواج است و این نیازمند توجه جدی دولت است و این که مثلا بعد از ۵-۶ ماه اولین جلسه برگزار شود ما انتظار داشتیم که زودتر برگزار شود این جلسه و از این به بعد منظم و ماهانه این جلسه برگزار شود.
سوال: این که انتظار داشتید پاسخ تان را از وزارت راه و شهرسازی گرفتید و همین نکات بود؟
رئیسی: اگر بخواهم بدون تعارف صحبت کنم، خیر، عزیزان در دولت همان قدر که برای مسئله فیلترینگ اهمیت قائل هستند همان قدر هم برای مسئله مسکن اهتمام به خرج می‌دادند و این دو میلیون و ششصد واحدی که در حال ساخت است می‌طلبد در اولویت قرار گیرد.
معیشت و مسکن مسائل اصلی مردم است و دولت تمرکزش باید روی این مسائل اقتصادی باشد.
سوال: البته خانم صادق مهمترین بخش و رویکرد وزارت راه و شهرسازی را یکی از مهمترین رویکرد‌های اصلی شان را مسکن قرار دادند و آقای طاهرخانی بپردازیم به نهضت ملی مسکن که طرحش در کجای راه است و با چه چالش‌هایی مواجه است و چقدر این چالش‌ها را برطرف کردید؟
طاهرخانی: نهضت ملی مسکن قسمت‌های مختلفی دارد و آمار‌ها از یک قسمتی بیان می‌شود و باعث سوء برداشت‌ها می‌شود و نهضت ملی مسکن که در قالب ثبت نام صورت گرفته است و زمین اجاره ۹۹ ساله تامین شده است و مستقیما سیستم بانکی و وزارت راه و شهرسازی پاسخگو باید باشد نسبت به این مسئله این است که.
سوال: هر بخش آمار دهید، چقدر ثبت نام شد و چقدر تامین تسهیلات و زمین صورت گرفت و چقدر تحویل داده شد و چقدر آمااده تحویل است؟
طاهرخانی: در مجموع ثبت نام نهضت ملی مسکن نزدیک ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر ثبت نام کردند و اینها پالایش می‌شوند و از لحاظ شرایط نهضت ملی مسکن و مشابه مسکن مهر است.
سوال: ثبت نام همچنان ادامه دارد یا متوقف شده است؟
طاهرخانی: ثبت نام در جا‌هایی که بتوانیم زمین تامین کنیم اقدام شده و روی تامین مسکن روستایی در حال انجام است و طبقه بندی‌های مختلف در حال انجام است. حتی در بخش ۹۹ ساله هر جا که زمین تامین می‌شود اقدام لازم انجام می‌شود. ما ۱ میلیون و ۶۰۰ و خورده‌ای از این واحد‌ها واجد شرایط تشخیص داده شدند.۸۰۰ هزار نفر از این مجموعه منجر به انعقاد قرارداد با سازنده‌ها و تامین زمین شدند از مجموع نهضت ملی مسکن شدند. مسئله بحرانی که در این بخش داریم از این ۸۰۰ هزار نفری که تامین زمین انجام شده است و به نوعی عموما سازنده دارند یا در قالب گروه ساخت و تعاونی‌ها تحویل داده شده‌اند تا این مقطعی که خدمت شما هستم ۴۰۰ هزار واحد تسهیلات بانکی قرارداد تسهیلات بانکی، ۴۰۰ هزار تای دیگر فاقد تسهیلات بانکی هستند که این نقطه بحرانی است و در جلسه شورای عالی مسکن گزارشی که ما ارائه دادیم این را تاکید کردیم و آقای رئیس جمهور تاکید ویژه‌ای کردند که این به فوریت این ۴۰۰ هزار تعهد دولت است که باید تامین شود. رئیس کل بانک مرکزی هم، چون من نقل می‌کنم، صراحتاً بیان کردند که من این گپ را تأمین خواهم کرد، مشکل تأمین تسهیلات، قرار شد جلسه‌ای با حضور همه بانک‌ها و خانم دکتر صادق، وزیر راه و شهرسازی و رئیس کل بانک مرکزی، تشکیل شود، این وضعیت را بشکنیم که ما ۴۰۰ هزار واحد تقریباً ۴ سال است که توانسته‌ایم تأمین تسهیلات کنیم.
سؤال: این ۴۰۰ هزار واحد چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
طاهرخانی: تأکید ما این است که در کمترین زمان ممکن رخ دهد.
سؤال: کمترین زمان ممکن یعنی چقدر؟ می‌دانید مسکن یکی از موضوعات داغ است. آقای رئیسی اشاره کردند که جزء سه موضوع سرفصل کشور است؟
طاهرخانی: موضوع مهمی است ما قطعاً باید در یک بازه شش ماهه بتوانیم این را، چون تأخیر می‌افتد.
سؤال: یعنی ما خردادماه شاهد بهره برداری خواهیم بود؟
طاهرخانی: انتظار وزارت راه و شهرسازی است.
سؤال: قطعاً افزایش آمار خواهیم داشت؟ خانم صادق هم گفتند که در شهر‌هایی که ما زمین داریم، حتماً به این آمار ۴۰۰ هزار تا اضافه می‌شود؟
طاهرخانی: بله. یک نکته اینکه ما داریم سیستم سامانه طرح‌های حمایتی مان را بازنگری می‌کنیم با اتصال به سیستم سامانه رفاهی ایرانیان که سیستم ثبت نام جدید ما خیلی دقیق‌تر باشد و هدف گیری آن کم درآمدتر باشد.
سؤال: یعنی ثبت نام را محدودتر می‌کنید؟
طاهرخانی: ثبت نام را می‌کنیم ولی در ارزیابی شرایط دقیق‌تر خواهیم بود.
سؤال: برای مردم سخت‌تر می‌کنید؟
طاهرخانی: سخت‌تر به این معنا که ما تعهدی به تأمین مسکن دهک ۱۰ درآمدی که نداریم. عموماً رویکرد در مسکن درآمدی اقشار متوسط و کم درآمد اجتماع هستند. سعی می‌کنیم تسهیلات بانکی، زمین، توان مالی دولت صرف زیرساخت‌ها خواهد شد را متوجه این طبقات خواهد شد.
سؤال: بانک مرکزی چقدر تعهد مالی کرده است برای تأمین آن ۴۰۰ هزار تا و بعد افزایش آماری که به این اضافه می‌شود؟
طاهرخانی: ۴۰۰ هزار عدد باید تأمین مالی کند، الان سقف وام ۵۵۰ میلیون تومان است، تقریباً حدود ۲۰۰ همت باید تأمین مالی این صورت بگیرد و به تدریج قرارداد‌ها در سیستم بانکی منعقد شود که ما بتوانیم اینها را شروع کنیم. خیلی از اینها ۲ سال است که ۴۰ میلیون آورده را پرداخت کرده‌اند و مواجهه با تأخیر است و انتظار دارند ما به سرعت این موضوع را، یک نکته‌ای بگویم که اینکه به هیچ وجه در این ۵ ماهه فرآیند نه پیشرفت پروژه‌ها و نه پرداخت تسهیلات بانکی متوقف نشده است، انتظار ما برآورده نشده است. ما در قانون جهش تولید مسکن ۹۵۰ هزار تسهیلات بانکی در دسته بندی‌های مختلف تا الان پرداخت شده است، ۹۷ هزار تا برای این ۵ ماه اخیر بوده است. به همین دلیل عملکرد و جدیت دولت در این حوزه بوده است، کماکان هم وزارت راه و شهرسازی به دنبال اجرای کامل قانون جهش تولید مسکن و اهداف و برنامه‌های آن خواهد بود.
سؤال: گفتید آقای فرزین قرار است یک پولی را اختصاص بدهد، این مبلغ چقدر است؟
طاهرخانی: عرض کردم، ۴۰۰ هزار واحد با باید ۲۰۰ همت تأمین مالی شود.
سؤال: آقای رئیسی، اول راجع به زمین صحبت کنیم. اگر زمین داریم، چرا دراختیار طرح‌ها قرار نمی‌گیرد، اگر زمین داریم باید چه کار کنیم. دکتر قالیباف نکته‌ای گفتند که زمین داریم؟
رئیسی: توضیحات دکتر قالیباف در سالروز بنیاد مسکن، توضیحات درستی بود، من خدمت خودشان هم عرض کردم. ما مجموع اراضی زیر بار ما چه شهر‌ها و روستاها، مجموعاً زیر یک درصد از مساحت کل کشور است. قانون برنامه هفتم پیشرفت که در مجلس یازدهم تصویب شد، آنجا مصوب شده است که ۲ دهم درصد در یک بازه زمانی ۵ ساله، یعنی تا پایان برنامه هفتم، به ظرفیت سکونتگاه‌های کشور اضافه شود. ۲ دهم درصد بالغ می‌شود بر حدوداً ۳۳۰ هزار هکتار، این عدد برای اینکه متوجه بشوید، ۳۳۰ هزار هکتار تقریباً می‌شود معادل با ۵ برابر مساحت فعلی کلان شهر تهران. ضرب اهنگ الحاق زمین در وزارت راه، متناسب با چیزی که در برنامه هفتم پیش بینی شده است، الان نیست.
سؤال: از نگاه شما چرا؟
رئیسی: بحث آن مفصل است. یک نگاه انقباضی در وزارت راه، در معاونت‌های مربوطه وجود دارد روی بحث تأمین و الحاق زمین. خانم وزیر خودشان فرمودند که ما در همین چند ماه اخیر ۳ هزار هکتار الحاق کرده‌ایم.
سؤال: این را به این جهت پرسیدم، به هر حال باید بدانیم که از کجا از این اصلاحات صورت می‌گیرد برای اینکه این ضرباهنگ تندتر شود؟
رئیسی: باید تفکر اصلاح شود. ۳ هزار هکتار در یک بازه ۴ یا ۵ ماهه، ولی نهایتاً در حالت خوش بینانه، ماهی هزار هکتار، ۳۳۰ هزار هکتار در ۵ سال، ماهیانه اش می‌شود ۵ تا ۱۲ ماه ۶۰ ماه، ۳۳۰ را تقسیم بر ۶۰ ماه کنید، می‌شود ماهی ۵ و نیم هزار هکتار. الان ماهی چند هکتار الحاق کرده‌اند، ماهی هزار هکتار، یعنی زیر ۲۰ درصد از آن چیزی که باید اتفاق بیفتد. ماهیانه ضرباهنگ الحاق زمین و تأمین زمین بسیار کند است. بله ممکن است بگویند نسبت به برخی از دوره‌ها سرعت گرفته است، ولی باز نسبت به آن چیزی که برنامه هفتم پیش بینی کرده است، ما بعنوان نماینده مجلس ناظر بر اجرای قانون هستیم. ما انتظار داریم برش ماهیانه را به آن چیزی که برنامه پیش بینی کرده است، برسانند.
سؤال: چون یک انتقادی را مطرح کردید و وزارت راه هم الان حاضر است بگذارید پاسخ دهند؟
رئیسی: انتقادم را با یک نکته کامل کنم، مسئله اصلی مسکن الان مسئله زمین است، الان متوسط آقای دکتر خودشان استاد این بحث هستند، متوسط قیمت هر متر مربع مسکن در کلان شهر تهران، طبق آخرین آماری که گرفته شده است، بالای ۹۰ میلیون تومان است، هر متر مربع، هزینه ساخت چقدر است، یک پروژه کاملاً معمولی حدوداً ۱۵ میلیون تومان است. گپ بین ۱۵ میلیون تا ۹۰ میلیون تومان چه است، فاصله چه است، مربوط است به هزینه زمین و رانت زمین است. چرا این اتفاق افتاده است، بخاطر اینکه ما در تأمین زمین کوتاهی کرده‌ایم.
سؤال: آقای طاهرخانی، پاسخ آقای رئیسی را خیلی کوتاه بدهید؟
طاهرخانی: سؤال خیلی مفصلی است، آقای دکتر درست می‌فرمایند، چون این موضوعات بحث‌های زیادی می‌خواهد ولی من سعی می‌کنم به مهم‌ها اشاره کنم. مملکت ما بزرگ است و زمین زیاد داریم و امکان داریم. تکلیف قانون همانطور که فرمودند ۳۳۰ هزار هکتار زمین باید به مساحت سکونتگاهی کشور اضافه شود. این طبقه بندی در خود قانون، طبقه بندی‌های مختلفی را شامل می‌شود، ازجمله می‌گوید الحاق کنید، جا‌هایی که امکان دارید، به محدوده شهر‌های موجود.
سؤال: علت کندی چه است؟
طاهرخانی: یک بخش که الحاق است، جا‌هایی که نیاز است، الحاق می‌شود. این نکته را درنظر بگیرید، تصمیم گیری درخصوص تأمین زمین شهری و اصلاح طرح‌های جامع و تفصیلی، صرفاً اختیار وزارت راه و شهرسازی نیست، تصمیم گیری این کار با شورای عالی شهرسازی و معماری ایران است که ترکیبی وزارتخانه‌های مختلف است. این چیزی نیست که صرفاً وزیر راه و شهرسازی بشو، بشود. وزارت نیرو است، محیط زیست است.
سؤال: کدام دستگاه زمین دارد ولی دراختیار شما قرار نمی‌دهد؟
طاهرخانی: آن موضوع متفاوتی است. بحث دکتر رئیسی بحث مربوط به اراضی دولت است. یک بحث این است که ما باید برنامه ریزی کنیم، مثلاً تمرکز ما در حوزه کلان شهر‌ها که نیاز واقعی مسکن است، در مکان یابی شهرک‌ها ده‌ها قرارداد در جریان ما در این حوزه داریم. یا یکی از همین بندی که آقای دکتر اشاره می‌کنند، می‌گوید اهداف آمایشی را پیگیری کنید. ما حداقل ۱۴ شهر در سواحل مکران مکان یابی کرده‌ایم، در فرآیند‌های مختلف بررسی و تصویب کار هستیم. مطمئن هستم با این تدبیر و توضیحی که من دادم، این فرآیند قطعاً سرعت می‌گیرد، ولی دقت کنید، شورای عالی شهرسازی معماری ایران، یک نهاد قانونی مستقل است که در چارچوب وظایف و مسئولیت‌ها تصمیم می‌گیرد. ولی ما قطعاً هر جایی که امکان داشته باشد، شرایط فراهم باشد، در حوزه تأمین زمین، قطعاً به مسکن کمک خواهد کرد.
رئیسی: من دوستان می‌دانند، خیلی اهل تعارف نیستم. ببینید شورای عالی شهرسازی رئیس اش شخص وزیر است، دبیر شورا هم معاون شهرسازی وزیر است. در همه شورا‌ها هم عرف این است، همه هم می‌دانند، اداره شورای عالی با رئیس و دبیر است که معمولاً از آن چارچوبی که رئیس شورا و دبیر شورا ارائه می‌کنند، تبعیت می‌کنند. درخصوص تأمین اراضی، البته این نقد به آقای دکتر وارد نیست، چون آقای دکتر معاونت مسکن هستند، من درخصوص شورای عالی شهرسازی صحبت می‌کنم. من کاری به این دولت و آن دولت ندارم، در مجموع دعاوی اخیر، مردم بدانند، متهم ردیف اول مشکل زمین و مسکن شورای عالی شهرسازی است. این شورا است که سال‌ها با سیاست‌های انقباضی، باعث این وضعیت بغرنج قیمت مسکن شده است به نحوی که رتبه دسترسی مردم شریف ایران به مسکن، وضعیت اش طوری است که من خجالت می‌کشم بخواهم گزارش بدهم.
سؤال: البته خانم صادقی یک وعده‌هایی دادند.
رئیسی: آن وعده‌ها سرجای خودش است، چون من کارشناس این رشته هستم. ببینید آقای رئیس جمهور در جلسه صبح تذکر دادند، اشاره کردند، تذکر درستی هم دادند، گفتند مکان یابی‌ها اشتباه است، شما می‌روید در کلان شهر‌ها عمده نیاز و تقاضا برای مسکن در کلان شهر‌ها و شهر‌های بزرگ است، بخاطر نگاه انقباضی که در وزارتخانه‌ها حاکم است، مردم را پرتاب می‌کنند در شهرک‌های آن طرف قم و شیراز و اصفهان و تهران و اینها، بعد هم با الگو‌های عمودی. من صبح در جلسه گفتم، شما دارید زحمت می‌کشید، زمین تأمین می‌کنید، وام می‌دهید، بررسی کنید ببینید چند درصد از این پروژه‌هایی که دارید این مکان یابی‌های اینطوری به دست مصرف کننده می‌رسد. با الگوی عمودی پروژه طولانی می‌شود، سه چهار سال زمان می‌خورد. معمولاً الگو‌های افقی وقتی الحاق می‌کنید به خود شهر، اینها زودتر جمع و جور می‌شود. چون به آنها زمان می‌خورد، اینها مشمول ضریب تعدیل می‌شود، تورم سالیانه به آن می‌خورد. یعنی پروژه‌ای که مثلاً می‌شد ۲ سال پیش با ۵۰۰ میلیون جمع شود، این سه چهار سال زمان می‌خورد و با ۲ میلیارد هم جمع نمی‌شود. دولت که سهم اش مشخص است، همان ۵۵۰ میلیون وامی است که می‌دهد، بقیه را چه کسی باید بدهد، بقیه را چه کسانی باید بدهند، باید مردم بدهند، مردمی که مسکن حمایتی هستند، اغلب دهک‌های ضعیف هستند. وقتی مشمول این زمانبندی می‌شود، طلای زن را می‌فروشد، سکه را می‌فروشد، موتور را می‌فروشد، به جایی می‌رسد که دیگر نمی‌تواند ادامه بدهد، می‌رود فیش اش را به دلال می‌فروشد؛ لذا این مسکن‌ها با این نوع ساخت و ساز و با این سیاستی که وزارت راه درپیش گرفته است، این به دست مصرف کننده نمی‌رسد.
سؤال: شما نقض می‌کنید وزارت راه باید پاسخگو باشد؟
رئیسی: چه شخص محترم وزیر و چه هر کدام از معاونت ها، در هر زمان و هر مکان بفرمایند من برای مناظره با همه عزیزان آماده هستم. چون ۱۵ سال روی این موضوع با یک تیم تخصصی کار کرده‌ایم، صبح هم به آقای رئیس جمهور گفتم با این دست فرمان مردم خانه دار نمی‌شوند. مسئله مسکن دو بخش دارد، یکی زمین است که وزارت راه سیاست هایش اشتباه بوده است، آقای رئیس جمهور هم روی این موضوع تأکید کرد که این نوع مکان یابی اشتباه است. دوم هم بانک‌ها هستند.
سؤال: آقای طاهرخانی، قول وزارت راه برای اینکه این سرعت الحاق بیشتر شود؟
طاهرخانی: دقت کنید یک بحث‌هایی درخصوص خانم صادقی مطرح می‌شود که به نظر من بحث دقیقی نیست ولی همینطور که آقای دکتر ذکر کردند، ایشان این بحث را باید به صورت مستافا با معاون شهرسازی و معماری است، آنها هم دیدگاه‌هایی دارند، استدلال‌هایی دارند. مزایا را گفتند، قطعاً ملاحظاتی داردف قطعاً می‌توانند معاون شهرسازی کنونی وزارت راه و شهرسازی هم جزء اساتید برجسته شهرسازی کشور است. این را تعارف نمی‌کنم، واقعاً ایشان جزء اساتید هستند. وجه دیگر این است که آیا خانم دکتر صادق بخش عمده تأمین نهضت ملی مسکن زمانی ایشان بوده است که معاون شهرسازی و ۵۰ هزار هکتار الحاق شده است.
سؤال: آقای رئیسی گفتند، اقدامات خوبی انجام شد، اما سرعت کند است. برویم سراغ اینکه وزارت راه برای افزایش این سرعت قرار است چه کاری انجام بدهد؟
طاهرخانی: هرگونه الحاقی، هرگونه مکان یابی شهرک جدیدی، نیازمند مطالعات در حوزه دیسیپلین‌های مختلف است.
سؤال: چقدر طول می‌کشد؟
طاهرخانی: فرونشست و هزاران موضوع دیگر وجود دارد. قطعاً وزارت راه و شهرسازی در چارچوب و اهدافی که در قانون برنامه هفتم آمده است، که عرض کردم، اهداف آمایشی دارد، حوزه‌های مختلف دارد، به این تعهد قانون برنامه هفتم عمل خواهد کرد. قانون برنامه هفتم، ۵ سال است، دو یا سه ماهه که نیست، وزارت راه و شهرسازی هم دارد کارهایش را می‌کند. ۱۳ شهرک آمایشی مکان یابی شده است.
سؤال: آقای رئیسی، بانک‌ها تعهد‌هایی که بعضاً عمل نکرده‌اند، در موضوع تسهیلات، وضعیت و ادعا‌هایی هم که مطرح می‌کنند؟
رئیسی: یک نکته را از قسمت قبل اشاره کنم، در یک بازه ۱۰ ساله ۸۵ تا ۹۵، ۱۰ میلیون مسکن ساخته شده است، چون الگو اشتباه بوده است، تنظیم گری بازار هم انجام نمی‌دهیم، مالیات بر خانه‌های خالی هم که محور اصلی اش را باید وزارت راه پیگیری کند، درست انجام نمی‌شود، از این ۱۰ میلیون مسکنی که ساخته شده است در بازه ۱۰ ساله، فقط ۲ و نیم میلیون به تعداد صاحبخانه‌های ما اضافه شده است، ۷ و نیم میلیون دیگر آن، کسی که سه تا داشته است، پنج تا شده است. این سیاست اشتباه است، ما چه زمانی می‌خواهیم متوجه شویم که با این دست فرمان مکان یابی بی کیفیت، زمین تأمین کنید، ولی بی کیفیت مثل بیابان مردم را پرتاب کنید در بیابان، این مدل مکان به درد مردم نمی‌خورد، باید الحاق کنند، ما زمان آزمون و خطا نداریم. درخصوص بانک ها، ببینید مشکل چالش مسکن دو بعد دارد، یکی زمین است که توضیح دادم، باز هم اعلام می‌کنم آماده هستم در برنامه‌ای دیگر با حضور خود وزیر یا معاون مربوطه، دوم بانک‌ها است. بانک‌ها طبق قانون جهش تولید موظف هستند ۲۰ درصد از مجموع تسهیلات شان را به مسکن اختصاص بدهند. در سه سال و نیم اخیر، مجموع تسهیلاتی که بانک‌ها دادند در حوزه‌های مختلف، اشتباه یا هر چه، مجموعاً ۱۷ هزار همت بوده است، مجموع تسهیلاتی که به همه حوزه‌ها داده‌اند. از این ۱۷ هزار همت، فقط حدود ۴۰۰ و خورده‌ای را به مسکن داده‌اند، حساب کنید ۴۰۰ و خورده‌ای را تقسیم بر ۱۷ هزار کنید، می‌شود زیر ۳ درصد.
سؤال: تکلیف ۲۰ درصدی، انجام و عملیاتی شدن زیر ۳ درصد؟
رئیسی: در جلسه شورای عالی صبح، رئیس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد مدعی بودند می‌گفتند این تکلیف مالایتاق است و ما نمی‌توانیم بدهیم. معذرت می‌خواهم اگر بخواهم ساده بگویم، مجلس نفهمیده است که چه تصویب کرده است، بانک‌ها ناتراز هستند، ما نمی‌توانیم بدهیم. من دو سؤال در حضور رئیس جمهور از دوستان پرسیدم، همان دو سؤال را می‌پرسم، صبح که جواب بنده را ندادند.
سؤال: البته، چون الان هم حضور ندارند، فرصت پاسخگوی را ما برای ایشان مهیا می‌کنیم. البته دوستان اشاره کردند که ما خواستیم که در این برنامه حاضر باشند ولی حاضر نشدند؟
رئیسی: شما سال گذشته مجموع تسهیلاتی که به کارکنان و کارمند‌های بانک‌ها داده‌اید، چقدر است، عدد آن را من می‌دانم دوست دارم خودشان بفرمایند. چطور برای کارمند‌های خودشان می‌توانید تند تند وام بدهید، نوبت مردم مستضعف می‌رسد، نمی‌توانید وام بدهید و ناتراز هستید.
سؤال: حق بانک مرکزی، وزارت اقتصاد، محفوظ است. البته ما هم تأکید کردیم که در برنامه ما حاضر شوند ولی دوستان حاضر نشدند.
رئیسی: سؤال دوم، ببینید عمده تسهیلاتی هم که اینها داده‌اند، یک بخش این گزارش رسمی مرکز پژوهش‌ها است که اخیراً منتشر شد، بخش عمده این تسهیلات هم اختصاص پیدا کرده است به نهاد‌ها و بنگاه‌ها و افرادی که به نوعی نسبت و وابستگی به بانک‌ها داشته‌اند. ۱۷ بانک را ما بررسی کرده‌ایم،ای ۱۷ بانک، بیش از ۷۰ شرکت و بنگاه فعال در عرصه مسکن و مستغلات دارند، دارند بنگاهداری می‌کنند، دارند پروژه می‌سازد، بخشی از این خانه‌های خالی برای خود بانک‌ها است. یک قلم را اشاره کنم، پروژه ایران مال برای یکی از بانک‌های خصوصی است. سال ۱۴۰۱ به ۱۴۰۲ پایه پولی کشور حدود ۲۵۰ همت افزایش پیدا کرده است. می‌دانیدوقتی پایه پولی بالا می‌آید تورم دارد ایجاد می‌شود، دود این افزایش پایه پولی و افزایش این تورم به چشم مردم می‌رود. حدود یک چهارم این ۲۵۰ همت فقط برای پروژه ایران مال بوده است که برای یکی از بانک‌های خصوصی است. جمع بندی اینکه اگر ندارید چرا برای خودتان دارید، چرا برای پروژه خودتان دارید برای مردم ندارید. ببینید من باید مدافع و صدای من باید صدای مردم باشد. حق ندارند اگر ندارند، برای هیچکس نداشته باشند.
سؤال: حق توضیح بانک مرکزی و همچنین وزارت اقتصاد، محفوظ است. آقای طاهرخانی، بخش خصوصی برای اینکه مجاب کنید، برای اینکه سرعت پروژه‌ها افزایش پیدا کند، برای اینکه همراهی آنها با شما بیشتر شود؟
طاهرخانی: یک نکته اینکه خوشبختانه بازار مسکن ایران، بخش عمده اش عمدتاً توسط بخش خصوصی بود است. به همین دلیل ما در هر نوع طرح و برنامه مسکن، مردمی سازی، انجام کار توسط بخش خصوصی، فراهم کردن فرصت‌ها و تسهیلات برای تسهیل موضوع برای سازندگان حرفه‌ای، در این بخش‌ها از مأموریت‌ها و مسئولیت‌های جدی دولت است. خوشبختانه مجلس هم در قالب ماده ۵۴ قانون برنامه هفتم، دولت را تکلیف کرده است که با استفاده از اهرم بازار زمین اش در حوزه مشارکت مدنی، اجاره به شرط تملیک و استفاده از بازار سرمایه، در عرضه مسکن، استفاده کند و مدل‌های مختلفی را در‌ای موضوع به کار بگیرد. یکی از تأکید‌های ما است که همین الان هم روی مدل‌های مختلف، هم مجموعه ما و هم مجمع و هم بانک مرکزی دارند کار می‌کنند. مثلاً قانون پیش فروش که تکلیف مجلس هم است، از اولویت اصلی است که ما بازنگری کنیم، امنیت سرمایه گذاری روی مردم را تضمین کنیم، بتوانند سرمایه شان را هرچقدر که است در غالب ابزار‌های مالی بازار سرمایه، بتوانند وارد بازار مسکن کنند که ما رشد قابل توجهی در بحث تولید و عرضه مسکن داشته باشیم.
رئیسی: وزیر اقتصاد بعنوان متولی تأمین منابع مالی و وزیر راه بعنوان متولی تأمین زمین، این دو بعد اصلی مسکن است. زمان زیادی نداریم، به هر دو بزرگوار از طرف خودم و جمع قابل توجهی از نماینده‌های مجلس عرض می‌کنم، ما زمان زیادی نداریم، یا این وضعیت اصلاح می‌شود یا مجبور هستیم از ابزار‌های سخت نظارتی مان استفاده کنیم.
