مریم اسماعیلی، کارشناس امامت پژوهی و کلام اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا گفت: دوران امامت امام محمدباقر(ع) همزمان با فشارهای خلفای بنی‌امیه و حکّام آن‌ها در سراسر مناطق عراق و شام به ویژه بر شیعیان بود؛ حضرت در برابر این فشارها موضع نظامی اتخاذ نکردند، زیرا هدفشان نگه داری هسته اصلی اسلام بود نه اسلامی که دستگاه بنی امیه به نمایش می‌گذاشت.
وی ادامه داد: با توجه به روایت بُنِیَ الاسلام (ارکان اسلام) که به پایه‌های پنج‌گانه اسلام یعنی نماز، زکات، حج، روزه و ولایت اشاره دارد، و در منابع شیعه و اهل سنت از پیامبراسلام(ص) و امامان شیعه(ع) نقل شده است؛ امام محمد باقر(ع) تاکید داشتند که هسته گمشده اسلام، یعنی ولایت و جانشینی پیامبر(ص) فقط برای فرزندان ایشان است که در دست ایشان نیست به همین جهت هم شیعیان را از همکاری با دستگاه خلافت منع می‌کردند.
اسماعیلی با اشاره به روایتی از برخورد خلفای بنی‌امیه با امام باقر(ع) گفت: هشام خلیفه بنی امیه با توجه به محبوبیت و موقعیت فوق العاده امام باقر(ع) در مدینه، ایشان و فرزندشان امام صادق(ع) را به شام فرا خواندند و در دربار به اطرافیان دستور دادند که با ورود امام، به ایشان توهین و اهانت کنند.
وی ادامه داد: امام باقر(ع) و فرزندشان وقتی وارد مجلس هشام شدند به جمع سلام کردند یک سلام عمومی به همه نه اینکه اول به خلیفه حشام بن حکم سلام کنند، سپس روی زمین نشستند این حرکت امام جایگاه هشام را می‌شکند و باعث میشود هشام خشمگین شده و شروع بدوگویی و توهین به امام کند.
این کارشناس مذهبی افزود: پس از این که هشام و اطرافیان درست از توبیخ و اهانت برداشتند حضرت از جای خود برخاست و فرمود: ای مردم چه می‌گویید و به کجا می‌روید؟ شیطان می‌خواهد شما را کجا ببرد؟ خداوند به وسیله ما پیشینیان شما را هدایت کرد، شما حکومتی مستعجل و گذرا دارید، ما حکومت جاویدان داریم و بعد از حکومت ما حکومتی نباشد؛ پس از این سخنان هشام امام باقر(ع) را به زندان انداختند.
اسماعیلی گفت: امام باقر(ع) در زندان هم دست از افشاگری برنمی‌دارند و دستگاه خلافت را رسوا می‌کنند این امر مردم شام را تحت تاثیر قرار میدهد لذا هشام امام را مجددا به مدینه بر می‌گرداند؛ در تاریخ آمده است در بازگشت به مدینه هشام دستور میدهد حضرت را بر مرکب‌های تندرو سوار کنند و در هیچ یک از مناطق و شهرهای بین مسیر توقف نکنند، سه روز بدون آب و غذا می‌پیمایند تا به مدینه می‌رسند.
وی اضافه کرد: طبق دستور خلیفه مردم مدینه در به روی امام بسته و اجازه ورود نمی‌دهند که امام بر بلندی اطراف رفته و با صدای رسا این چنین مردم مدینه را خطاب قرار میدهد که؛ «یَا أَهْلَ الْمَدِینَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا أَنَا بَقِیَّةُ اللَّهِ یَقُولُ اللَّهُ بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ وَ ما أَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ...» پیرمردی از اهالی مدینه مردم هشدار میدهد و به آنان یادآور میشود که این همان نهیبی است که شُعیب پیامبر بر سر گمراهان زمان خود زد و به آنان تفهیم می‌کند که هماکنون در برابر همان پیامی قرار دارند که روزی گذشتگانشان در برابر آن قرار داشتند و امروز اینان گذشتگان خود را به خاطر نشنیده گرفتن آن پیام لعن و نفرین می‌کنند.
اسماعیلی یادآور شد: با توجه به انحرافاتی که بنی امیه ایجاد کردند امام بیشترین تکیه را بر فعالیت‌های فرهنگی و فکری قرار می‌دهند؛ لذا امام باقر(ع) شاگردان فراوانی تربیت کردند، همچنین امام باقر(ع) به تقیه اهتمام می‌ورزیدند؛ زیرا تعالیم اسلام توسط خلفای بنی امیه سرکوب می‌شد، بنابراین حضرت به گونه‌ای رفتار نمی‌کردند که اصل دین از بین برود و در کنار گسترش احادیث و فقه شیعی، به حساسیت‌های آن زمان توجه زیادی داشتند.
این کارشناس مذهبی بیان کرد: محمد بن سنان و جابر بن یزید بن حارث که از مشاهیر فقها و محدثان و مفسران بزرگ شیعه است دو تن از یاران و شاگردان باوفای امام باقر(ع) هستند که نقش مهمی ایفا کردند؛ به نحوی که امام فرمودند: جابر نزد من مثل سلمان نزد پیامبر(ص) است.
وی افزود: گروه دیگری که در زمان امام باقر(ع) نقش بسیار مهمی داشتند و باید مخفی می‌ماندند جمع کننده اموال واجب شیعیان و بعد تقسیم کننده آن‌ها بودند زیرا شیعیان در این دوران تحت فشار زندگی می‌کردند؛ این افراد نیز رازدار و اهل زهد بودند؛ فضل بن یسار از اصحاب اجماع امام باقر و امام صادق(ع) است و روایات زیادی از ایشان نقل شده؛ امام صادق(ع) می‌فرمایند: هر کس که دوست دارد اهل بهشت را ببیند به فضل نگاه کند.
یک کارشناس امامت‌پژوهی بیان کرد: ما به هیچ وجه نمی‌توانیم مسائل علمی حضرت را از مباحث سیاسی جدا کنیم؛ زیرا امام باقر(ع) در زمانی قرار دارند که پس از حادثه کربلا و در دوران امام سجاد(ع) فشارهای زیادی وجود داشته است. در زمان امام باقر(ع) نیز فشارها باقی است، بنابراین حضرت روشنگری دینی را با توجه به مسئله امامت و ولایت رهبری می‌کنند.
اسماعیلی در پایان تاکید کرد: در دوران امام باقر(ع) همچنین به واسطه اختلافات شدیدی که در دستگاه خلافت بنی امیه به وجود آمده بود این فرصت به تدریج در اختیار شیعیان قرار گرفت که به حضرت رجوع کنند و لذا ایشان توانستند نسبت به دوران سخت بعد از واقعه کربلا و امامت امام سجاد(ع) تعالیم اسلام را راحت تر ترویج کنند.
انتهای پیام
