نظام‌های بازنشستگی در کشورهای توسعه‌یافته معمولاً شامل ترکیبی از منابع دولتی، خصوصی و شخصی هستند. هر یک از این منابع ویژگی‌های منحصر به فردی دارند و بر اساس شرایط اقتصادی و اجتماعی خاص هر کشور طراحی شده‌اند تا به تأمین رفاه شهروندان در دوران بازنشستگی کمک کنند. در این گزارش، به بررسی دقیق‌تر این سیستم‌ها و روش‌های تأمین مالی آنها در کشورهای مختلف خواهیم پرداخت.
نظام‌های بازنشستگی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی حمایت از شهروندان در دوران پیری، در کشورهای پیشرفته به‌طور جامع و متنوعی طراحی شده‌اند. این نظام‌ها معمولاً شامل سه بخش اصلی هستند: منابع دولتی، منابع خصوصی و منابع شخصی.
منابع دولتی عموماً شامل برنامه‌های تأمین اجتماعی است که توسط دولت‌ها مدیریت می‌شود. این برنامه‌ها معمولاً با هدف تأمین حداقل سطح معیشت برای بازنشستگان طراحی شده‌اند و به‌طور مستقیم از مالیات‌های کارگران و کارفرمایان تأمین مالی می‌شوند. این نوع سیستم در بسیاری از کشورها به‌عنوان یک شبکه ایمنی برای جلوگیری از فقر در دوران بازنشستگی عمل می‌کند.
منابع خصوصی به سرمایه‌گذاری‌ها و پس‌اندازهای مرتبط با کارفرما اشاره دارد. در این نوع سیستم، کارفرمایان برنامه‌های بازنشستگی را برای کارکنان خود فراهم می‌کنند که معمولاً شامل مزایای اضافی نسبت به سیستم دولتی است. این برنامه‌ها می‌توانند شامل طرح‌های ۴۰۱(k) در ایالات متحده یا طرح‌های مشابه در کشورهای دیگر باشند که به کارمندان اجازه می‌دهد پس‌اندازهای خود را به‌طور مستقل مدیریت کنند.
منابع شخصی نیز به پس‌اندازها و سرمایه‌گذاری‌های فردی اشاره دارند که افراد در طول دوران کاری خود برای تأمین مالی دوران بازنشستگی خود انجام می‌دهند. این نوع پس‌اندازها می‌تواند شامل حساب‌های پس‌انداز، سرمایه‌گذاری در سهام، اوراق قرضه یا حتی خرید ملک باشد.
با توجه به تغییرات جمعیتی مانند افزایش امید به زندگی و کاهش نرخ زاد و ولد، بسیاری از کشورها با چالش‌هایی در تأمین مالی نظام‌های بازنشستگی مواجه هستند. این چالش‌ها نیازمند تجدیدنظر در سیاست‌ها و طراحی نظام‌های جدید است تا بتوانند به‌خوبی پاسخگوی نیازهای رو به افزایش جمعیت بازنشسته باشند.
در ادامه این گزارش، ما به بررسی جزئیات بیشتری از هر یک از این منابع و نحوه عملکرد آنها در کشورهای مختلف خواهیم پرداخت و همچنین چالش‌ها و فرصت‌هایی که هر نظام با آن مواجه است را تحلیل خواهیم کرد.
| کشور | میانگین حقوق بازنشستگی ماهانه (تقریبی) | واحد پول | سال |
|---|---|---|---|
| آمریکا | 1,827 دلار | دلار آمریکا | 2023 |
| آلمان | 1,538 یورو | یورو | 2023 |
| ژاپن | 65,000 ین (حدود 440 دلار) | ین ژاپن | 2023 |
| کانادا | 811 دلار کانادا | دلار کانادا | 2023 |
| انگلستان | 203 پوند در هفته (تقریبی 812 پوند در ماه) | پوند انگلیس | 2023 |
| استرالیا | 967 دلار استرالیا | دلار استرالیا | 2023 |
| سوئد | 15,500 کرون سوئد | کرون سوئد | 2023 |
| فرانسه | 1,400 یورو | یورو | 2023 |
| سوئیس | 2,350 فرانک سوئیس | فرانک سوئیس | |
| هلند | 1,200 یورو | یورو | 2023 |
در ایالات متحده، بیش از ۶۴ میلیون نفر در سال ۲۰۲۳ از برنامه تأمین اجتماعی بهره‌مند هستند. پرداختی‌های ماهانه این برنامه به طور میانگین ۱,۸۲۷ دلار است که از طریق کسر مالیات از درآمد شاغلان تأمین می‌شود. علاوه بر این، سیستم ۴۰۱(k) که به حساب بازنشستگی خصوصی کارکنان اشاره دارد، این امکان را به شاغلان می‌دهد تا بخشی از درآمد خود را معاف از مالیات سرمایه‌گذاری کنند. حدود ۶۰ میلیون کارمند آمریکایی در این طرح‌ها مشارکت دارند، که نشان‌دهنده اهمیت سیستم‌های بازنشستگی خصوصی در این کشور است.
آلمان یکی از کشورهای پیشرو در زمینه سیستم‌های بیمه‌ای بازنشستگی است. نظام بازنشستگی عمومی این کشور به‌گونه‌ای طراحی شده که کارکنان ۱۸.۶ درصد از حقوق خود را به‌صورت مشترک با کارفرما به صندوق بازنشستگی پرداخت می‌کنند. در سال ۲۰۲۳، میانگین حقوق بازنشستگی ماهانه در آلمان ۱,۵۳۸ یورو بوده است. علاوه بر سیستم دولتی، دولت آلمان از سیستم‌های بازنشستگی تکمیلی خصوصی نیز حمایت می‌کند که بیش از ۲۲ میلیون نفر در این طرح‌ها مشمول هستند.
ژاپن با جمعیت سالمند بیش از ۲۹ درصد، یکی از کشورهایی است که بیشترین وابستگی را به سیستم‌های بازنشستگی دارد. طرح ملی بازنشستگی در این کشور توسط تمام شاغلان تأمین مالی می‌شود و در سال ۲۰۲۳، پرداخت‌های ماهانه این طرح به‌طور میانگین ۶۵ هزار ین (حدود ۴۴۰ دلار) است. شرکت‌ها نیز طرح‌های بازنشستگی خصوصی خود را ارائه می‌دهند و حدود ۷۰ درصد کارکنان ژاپنی در این طرح‌ها مشارکت دارند.
در کانادا، ۶.۹ میلیون نفر از طرح تأمین بازنشستگی کانادا (CPP) بهره‌مند هستند. این طرح در سال ۲۰۲۳ پرداختی‌های ماهانه معادل ۸۱۱ دلار کانادا را شامل می‌شود. علاوه بر CPP، دولت کانادا برای افراد واجد شرایط، طرح تأمین درآمد سالمندان (OAS) را نیز ارائه می‌دهد که میانگین پرداختی آن ۶۹۱ دلار کانادا در ماه است. طرح‌های سرمایه‌گذاری خصوصی مانند حساب‌های بازنشستگی ثبت‌شده (RRSP) نیز به‌عنوان ابزارهای مکمل به افزایش درآمد بازنشستگان کمک می‌کنند.
در بریتانیا، سیستم بازنشستگی دولتی از دو بخش اصلی تشکیل شده است: حقوق پایه و حقوق اضافی. در سال ۲۰۲۳، حقوق پایه به‌طور میانگین ۲۰۳ پوند در هفته بوده است. علاوه بر آن، بسیاری از شرکت‌ها طرح‌های بازنشستگی شرکتی ارائه می‌دهند که حدود ۷۵ درصد از کارکنان در این طرح‌ها مشارکت دارند. همچنین، حساب‌های بازنشستگی فردی (ISA) ابزار دیگری برای تأمین مالی دوران بازنشستگی هستند که به‌طور گسترده در این کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
استرالیا یکی از کشورهای موفق در زمینه مدیریت بازنشستگی است. سیستم سوپرانیوییشن که از طریق کسر ۱۱ درصد از حقوق کارکنان تأمین مالی می‌شود، یکی از پیشرفته‌ترین مدل‌های مدیریت بازنشستگی در جهان است. این صندوق‌ها در سال ۲۰۲۳ به ارزش ۳.۵ تریلیون دلار استرالیا رسیده‌اند. علاوه بر این، پرداخت‌های حقوق بازنشستگی دولتی نیز به افراد کم‌درآمد صورت می‌گیرد که میانگین آن حدود ۹۶۷ دلار استرالیا در ماه است.
در سوئد، سیستم بازنشستگی عمومی از طریق حساب‌های انفرادی مدیریت می‌شود. کارکنان ۱۸.۵ درصد از درآمد خود را به صندوق بازنشستگی پرداخت می‌کنند و در سال ۲۰۲۳، میانگین حقوق بازنشستگی ماهانه حدود ۱۵ هزار و ۵۰۰ کرون سوئد بود. این کشور همچنین از سیستم‌های بازنشستگی تکمیلی مانند طرح‌های شرکتی پشتیبانی می‌کند که به افزایش درآمد بازنشستگان کمک می‌کنند.
در فرانسه، کارکنان و کارفرمایان به‌طور مشترک ۲۷ درصد از حقوق خود را به صندوق‌های تأمین اجتماعی پرداخت می‌کنند. میانگین حقوق بازنشستگی ماهانه در سال ۲۰۲۳ حدود ۱,۴۰۰ یورو بوده است. برنامه‌های بازنشستگی تکمیلی نیز توسط شرکت‌ها ارائه می‌شوند که ۴۰ درصد بازنشستگان از این طرح‌ها بهره‌مند هستند.
در سوئیس، سیستم بازنشستگی شامل سه ستون است: تأمین اجتماعی، صندوق‌های شرکتی، و سرمایه‌گذاری‌های شخصی. ستون اول که توسط دولت تأمین می‌شود، پرداخت‌های پایه‌ای معادل ۲ هزار و ۳۵۰ فرانک سوئیس در ماه را شامل می‌شود. ستون دوم شامل طرح‌های بازنشستگی شرکتی است که بیش از ۷۰ درصد کارکنان در آن مشارکت دارند و ستون سوم به سرمایه‌گذاری‌های اختیاری اختصاص دارد.
در هلند، حقوق پایه بازنشستگی توسط دولت تأمین می‌شود و در سال ۲۰۲۳ حدود هزار و ۲۰۰ یورو در ماه برای افراد مجرد بوده است. علاوه بر آن، برنامه‌های بازنشستگی شرکتی که شامل مشارکت اجباری کارکنان و کارفرمایان است، بیش از ۹۰ درصد شاغلان را پوشش می‌دهند. سرمایه‌گذاری‌های خصوصی نیز به‌طور گسترده‌ای در این کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نظام‌های بازنشستگی در کشورهای توسعه‌یافته، از یک ساختار ترکیبی بهره می‌برند که شامل منابع دولتی، شرکتی و شخصی است. این سیستم‌ها به‌طور کلی موفق بوده‌اند، اما مدیریت صحیح منابع، شفافیت مالی و مشارکت فعال شهروندان برای تضمین رفاه دوران بازنشستگی امری ضروری است. در نهایت، کشورهای مختلف بسته به نیازها و شرایط خاص خود، مدل‌های مختلفی از سیستم‌های بازنشستگی را پیاده‌سازی کرده‌اند که همگی در تلاشند تا شرایط بهتری را برای بازنشستگان خود فراهم آورند.
