ترخیص کالا از گمرک یکی از مراحل کلیدی و حیاتی در فرآیند واردات کالا محسوب می‌شود. این مرحله به معنای تکمیل تمامی مراحل قانونی، اجرایی و اداری مربوط به ورود کالاها به کشور است. بازرگانان و واردکنندگان کالا موظف اند با رعایت قوانین و مقرراتی که از سوی سازمان های مربوطه، تعیین شده است، اقدام به ترخیص کالاهای خود کنند.
در این فرآیند، مراحل مختلفی از جمله ارائه مدارک لازم، پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، انجام بازرسی های مورد نیاز، و در برخی موارد دریافت مجوزهای خاص برای کالاهای خاص، وجود دارد. مدارکی نظیر بارنامه، فاکتور تجاری، گواهی مبدا، و مجوزهای مرتبط از جمله مواردی هستند که باید به گمرک ارائه شوند.
عدم رعایت این مراحل می‌تواند مشکلات جدی برای واردکننده ایجاد کند. برای مثال، در صورتی که کالاها بدون طی مراحل قانونی وارد کشور شوند یا مدارک مورد نیاز به درستی ارائه نشود، ممکن است کالاها به‌عنوان کالای قاچاق شناسایی شده و توسط مقامات ذی ربط توقیف شوند. این امر می‌تواند نه‌تنها ضرر مالی برای واردکننده ایجاد کند، بلکه ممکن است پیامدهای قانونی جدی نیز به همراه داشته باشد.در این گزارش به بررسی روند ترخیص کالا از گمرک خواهیم پرداخت.
از مهم‌ترین قوانین و مقررات مربوط به فعالیت های تجاری، فرآیند ترخیص کالاها از گمرک است. به این ترتیب، افرادی که قصد واردات کالا به کشور را دارند، باید بر اساس ضوابط قانونی، اقدام به ترخیص کالاهای خود از گمرک نمایند.
براساس بند ث ماده ۱ قانون امور گمرکی، ترخیص کالا از گمرک به معنای خروج قانونی کالا از محل های گمرکی و آزادسازی آنها پس از انجام مراحل گمرکی، از جمله پرداخت هزینه ها و حقوق گمرکی مربوطه است.
در مورد سامانه ترخیص کالا از گمرک، باید به این نکته توجه کرد که یکی از مراحل اولیه ترخیص، تکمیل اظهارنامه مربوط به کالا توسط افراد یا شرکت های تجاری ثبت شده است. به عبارت دیگر، متقاضی ترخیص باید ابتدا اطلاعات مربوط به کالاهای خود را در سامانه وارد کرده و اظهارنامه گمرکی خود را در سامانه هوشمند گمرک به نشانی irica.ir تکمیل کند.
این مرحله از ترخیص کالا از گمرک به‌صورت آنلاین انجام می‌شود و نیازی به مراجعه حضوری نیست. برای ثبت اظهارنامه ترخیص کالا از گمرک، متقاضی باید ابتدا به سامانه گمرک هوشمند به نشانی irica.ir مراجعه کند. پس از وارد کردن اطلاعاتی مانند نام کاربری، رمز عبور و کد شناسایی، متقاضی می‌تواند اظهارنامه را در سامانه تکمیل کرده و سایر مراحل ترخیص کالا را پیگیری نماید.
با این حال، توجه داشته باشید که برای استفاده از سامانه ترخیص کالا از گمرک، متقاضی باید ابتدا به صورت حضوری به یکی از شعب گمرک مراجعه کرده و حساب کاربری خود را فعال کند. تنها پس از این مرحله، او قادر خواهد بود تا اظهارنامه گمرکی مربوطه را در این سامانه تکمیل کند.
۱. اولین مرحله ترخیص کالا از گمرک، ثبت اظهارنامه در irica.ir است که از طریق سامانه آنلاین نیز امکان‌پذیر می‌باشد. اما متقاضی ترخیص کالا برای انجام این کار و همچنین استفاده از سایر خدمات سامانه جامع امور گمرکی، باید با مراجعه حضوری به گمرک، نام کاربری و رمز عبور لازم برای ورود به این سامانه و همچنین کد تعرفه گمرکی را دریافت کند.
قابل ذکر است که برای اظهار کالا در گمرک، ارائه مدارکی مانند اظهارنامه واردات قطعی، کپی کارت بازرگانی، بارنامه، ترخیصیه، گواهی مبدا، فاکتور خرید، اعلامیه تامین ارز، مجوز ثبت سفارش، بیمه‌نامه، پروانه بهره برداری، کاتالوگ و بروشور، پروانه صادراتی، وکالت نامه رسمی یا کارت حق العمل کاری و همچنین اخذ مجوزهای قانونی از سازمان‌های ذی صلاح ضروری است.
۲. پس از انجام این مرحله، نوبت به احراز هویت و تعیین مسیر می‌رسد. در این مرحله، دایره احراز هویت گمرک اسناد و اظهارنامه ها را بررسی می‌کند و در صورتی که اطلاعات مورد تایید قرار گیرد، یک شماره ثبت به متقاضی اختصاص می‌یابد. در مرحله بعد، لازم است که کالاهای مورد نظر کنترل و بررسی شوند تا مطابقت آنها با اسناد و اظهارنامه‌ها تأیید گردد.
۳. نحوه ترخیص کالا از گمرک در این مرحله به این صورت است که مجوزهای لازم برای آزادسازی و ترخیص از گمرک باید صادر شوند. به عبارت دیگر، برخی کالاها نیازمند صدور مجوز از نهادهای مربوطه هستند. به عنوان مثال، سازمان استاندارد، وزارت بهداشت، سازمان انرژی اتمی و وزارت جهاد کشاورزی باید مجوز ورود برخی کالاها به کشور را صادر کنند تا امکان ترخیص آنها از گمرک فراهم گردد. این موضوع همچنین باید به تایید کارشناس گمرک برسد.
۴. در این مرحله، متقاضی باید پس از دریافت تایید نهایی ترخیص کالا از گمرک، برای پرداخت عوارض گمرکی و هزینه های ترخیص اقدام کند. پس از دریافت فیش واریز هزینه ترخیص، سند ترخیص صادر می‌شود و صاحب کالا می‌تواند سایر مراحل قانونی ترخیص از گمرک را ادامه دهد.
۵. پس از این مرحله، مجوز بارگیری از گمرک صادر می‌شود و هزینه‌هایی مانند هزینه انبارداری، هزینه تخلیه و بارگیری، هزینه بیمه کالا و سایر هزینه‌ها باید پرداخت شود. در نهایت، انباردار اجازه تخلیه کالا از انبار را صادر می‌کند.
هزینه ترخیص کالا از گمرک به عوامل و فاکتورهای مختلف و متعددی وابسته است. به عنوان مثال، این هزینه شامل مواردی مانند هزینه باربری، انبارداری، تخلیه کالا، تعرفه‌های تایید کارشناس برای ترخیص کالا و هزینه های مربوط به انجام بررسی های آزمایشگاهی می‌باشد. همچنین، هزینه ترخیص کالا شامل حقوق ورودی کالا و سود بازرگانی نیز می شود.
