یزد به عنوان یکی از استان‌های پیشرو در کشت‌های گلخانه‌ای در ایران شناخته می‌شود؛ این استان به دلیل شرایط آب و هوایی خشک و کمبود منابع آبی، به دنبال راهکارهای نوین برای افزایش بهره‌وری کشاورزی است.
کشت‌های گلخانه‌ای در یزد به کشاورزان این امکان را می‌دهد که با استفاده بهینه از منابع، محصولات متنوعی را تولید کنند به طوری که هم اکنون این استان در تولید محصولات گلخانه‌ای در سطح کشور جایگاه ممتازی دارد و بخش قابل توجهی از صادرات این محصولات را در اختیار دارد.
با این حال صنعت گلخانه‌ای نیز یکی از بخش‌های مهم متاثر از شرایط ناترازی انرژی است و این شرایط به ویژه در استان یزد که تولیدات بخش زیادی از کشاورزانش با توجه به بحران کم آبی به سمت این نوع محصولات سوق یافته، حادتر است و اقتصاد خانوارهای زیادی را تحت تاثیر قرار داده است.
در حال حاضر هزینه سوخت برای تامین گرمایش گلخانه حدود چهار درصد از کل هزینه‌های تولید را شامل می‌شود و قطعاً افزایش هزینه مصرف انرژی عامل مهمی در محاسبه هزینه تولید در این بخش را به خود اختصاص می‌دهد که قطعاً در سبد غذایی مردم نیز موثر خواهد بود.
از طرفی شرایط ناترازی بنا بر اظهار نظر مسئولان و کارشناسان مربوطه، حداقل طی چند سال آینده نیز دست به گریبانگیر مردم کشورمان خواهد بود لذا بسیاری از بخشها به دنبال راهکارهایی برای کاهش مصرف در حوزه‌های مربوط به خود هستند و قطعاً کشاورزان و تولیدکنندگاه محصولات گلخانه‌ای نیز باید به این موضوع اتمام ویپه‌ای داشته باشند ولی چگونه؟
«لیلا نورمحمدی» کارشناس باغبانی و مسئول توسعه کشت‌های گلخانه‌ای سازمان جهادکشاورزی استان یزد در گفت‌وگو با ایسنا در این رابطه اظهار کرد: بهترین راه کاهش اثرات مخرب ناشی از نوسانات برق و گاز در گلخانه‌ها، اجرا و نصب سیستمهای اتوماسیون گلخانه‌ای است.
وی افزود: البته این مهم به دلیل کاهش اعتبار تخصیص یافته جهت پرداخت تسهیلات دولتی و علی‌رغم مکاتبات فراوان به منظور تخصیص بودجه، تاکنون محقق نشده است.
نورمحمدی متذکر شد: این در حالیست که هم‌اکنون با توجه به بحران‌های انرژی و محیط زیست و همچنین گرانی قیمت سوخت، دیگر تامین دمای مطلوب در گلخانه‌ها به روش‌های فعلی و با تجهیزات گرمایشی غیراستاندارد کنونی، مقرون به صرفه نیست.
وی گفت: متاسفانه در حال حاضر مصرف گاز در گلخانه‌های ایران معادل کشورهای سردی مانند کانادا یا ترکیه است، البته با این تفاوت که میانگین تولید در این کشورها بسیار بیشتر از ایران است بنابراین امیدواریم که ناترازی پیش آمده و افزایش قیمت حامل‌های انرژی در ایران، بهانه‌ای شود که گلخانه‌داران تمایل بیشتری نسبت به استفاده از روش‌های جدید و بهره‌گیری از فناوری‌های جدید برای افزایش بهره‌وری انرژی، توسعه گلخانه‌های استاندارد و همچنین توسعه عمودی به جای توسعه افقی یعنی افزایش تولید در واحد سطح، نشان دهند.
این کارشناس مسئول با بیان این که اصولاً گلخانه‌ها، محیط‌هایی کنترل شده هستند که در آن میزان دما و رطوبت و سایر عوامل محیطی بر حسب نیاز هر محصول و به میزان مطلوب جهت تولید اقتصادی فراهم می‌شود، گفت: بازسازی و بهینه‌سازی سازه‌های گلخانه‌های قدیمی و غیراصولی موجود، تغییر و ترمیم پوشش‌های گلخانه‌ای و عایق بندی آنها و نیز مسدود کردن حداکثری ورودی‌ها و خروجی‌ها در فصول سرد و نیز چند مرحله‌ای کردن درهای ورودی گلخانه، از عوامل تاثیرگزار در بهبود وضعیت کشت‌های گلخانه‌ای است.
وی همچنین از دیگر اقدامات موثر در این باره به مسدود کردن فن‌ها با پوشش مناسب در فصول سرد، استفاده از بخاری‌ها و کوره‌های هوای گرم و مشعل‌های استاندارد با راندمان بالا، استفاده از لوله‌های پلی‌اتیلنی هوای گرم جهت انتقال گرما به سرتاسر گلخانه، استفاده از فن‌های سیرکوله جهت چرخش و جابجایی و یکنواخت دما در گلخانه، استفاده از پرده‌های ذخیره انرژی در شب‌ها و همچنین تغییر و اصلاح الگوی کشت گلخانه‌ها و توسعه کشت‌های با نیاز گرمایشی کمتر(محصول فصل سرد)، اشاره کرد.
به گفته‌ی نورمحمدی، استفاده از سیستمهای پاگرما، استفاده از سیستمهای هوشمند کنترل هوشمند اقلیم، اصلاح جهات جغرافیایی ایجاد سازه به منظور استفاده حداکثری از انرژی خورشیدی و استفاده از سیستمهای سولار و استفاده از سیستمهای حرارت مرکزی در مجتمع‌های گلخانه‌ای و گلخانه‌های بزرگ نیز در این زمینه می‌تواند راهگشا باشد.
مسئول توسعه کشت‌های گلخانه‌ای استان با اشاره به اینکه فناوری‌های جدید می‌تواند به بهبود بهره‌وری انرژی در گلخانه‌ها کمک کند، گفت: ارتقای کیفیت سازه و تجهیزات گلخانه‌ای، افزایش دوره کشت محصولات به حداکثر ممکن و افزایش تولید، بکارگیری دانش فنی روز دنیا در سازه و تولید محصولات گلخانه‌ای، استفاده از پوشش‌های مناسب گلخانه جهت جلوگیری از هدر رفت انرژی مانند پلی کربنات و پلاستیک‌های دارای UV بالا، دو پوش کردن اصولی پوشش گلخانه و اجرای سیستمهای کنترل مرکزی و اتوماسیون در گلخانه‌ها و همچنین استفاده از تجهیزات گرمایشی و سرمایشی استاندارد و دارای راندمان بالا هم ضمن کاهش مصرف انرژی، در افزایش راندکان تولید موثر است.
وی معتقد است؛ آموزش روش‌های بهره‌وری مصرف انرژی در گلخانه‌ها به بهره‌برداران الزامیست و باید با دستگاه‌هایی مانند شرکت گاز جهت شناسایی بهره‌برداران پرمصرف، اداره استاندارد جهت تنظیم استاندارد اجباری بخاری‌های استاندارد گلخانه‌ای، ستاد بحران و کمیته بهره‌وری استان برای تنظیم طرح پیشنهادی بهره‌وری مصرف انرژی در گلخانه‌ها برای بهبود شرایط کنونی همکاری کرد.
نورمحمدی گفت: البته عواملی مانند ناکافی بودن اعتبارات و تسهیلات تخصیصی جهت توسعه و ایجاد گلخانه‌ها، قیمت‌های نامتعادل ارز و طولانی شدن بازگشت سرمایه، هزینه بالای اجرای سازه به دلیل وابستگی بالا به واردات نهاده‌های گلخانه‌ای، کمبود و گرانی بذور هیبرید محصولات گلخانه‌ای و حمایت‌های ناکافی دولت از قیمت فروش محصولات در زمان همزمانی با محصولات کشت فضای باز و افت تعرفه‌های صادراتی، گرانی تجهیزات و فناوری‌های گلخانه‌ای و ضعف طرح‌های توجیهی، جزو موانع توسعه کشت‌های گلخانه‌ای هستند.
وی محدودیت منابع آب به ویژه در استان یزد و عدم همکاری آب منطقه‌ای جهت تخصیص آب به مجتمع‌های گلخانه‌ای با وجود دستورالعمل ابلاغی را دیگر موانع جهت توسعه این صنعت ذکر کرد و گفت: البته فعالیت گلخانه‌سازان غیرحرفه‌ای و فاقد دانش و مجوز و رواج گلخانه‌های ارزان و بی کیفیت، مطالعات ناکافی و گسترش غیراصولی شهرک‌های گلخانه‌ای، نبود متخصص در رشته‌های مختلف گلخانه‌ای، گاهاً نگاه به کار گلخانه به عنوان شغل جانبی یا دوم، کمبود نقدینگی، شرایط دشوار برای اخذ تسهیلات بانکی و بالا بودن نرخ بهره تسهیلات و مهمتر از آن بروکراسی اداری زمان‌بر و هزینه‌بر بودن صدور مجوزها، نیز برای فعالان این حوزه بسیار مشکل‌ساز هستند.
این کارشناس باغبانی از نبود الگوی مشخص برای تولید محصولات گلخانه‌ای در کشور نیز گلایه کرد و گفت: با تمام این اوصاف، سازمان جهادکشاورزی استان به منظور حمایت از فعالان این بخش، اجرای پلکانی افزایش تعرفه گاز را با توجه به میزان مصرف و صرفه‌جویی مصرف‌کنندگان انرژی گلخانه ای در طبقات «پرمصرف و بدون بهره وری»، «کم مصرف و صرفه جو» و «مصرف کننده بهینه» به کمیته بهره‌وری استان پیشنهاد کرده است.
انتهای پیام
