طبق ماده 51 قانون کار ساعات کار روزانه کارگران نباید از ۸ ساعت تجاوز کند، این ساعات کار، معمولاً به صورت 7 ساعت و 20 دقیقه در روز است و ساعات کار هفتگی کارگران نیز نباید از 44 ساعت تجاوز کند؛ این ساعات کار، معمولاً به صورت 8 ساعت در روز و 5 روز در هفته می‌باشد.
ساعات کار ماهانه کارگران، براساس تعداد روزهای کاری آن ماه تعیین می‌شود، به عنوان مثال در یک ماه 30 روزه که 4 روز تعطیل رسمی دارد، ساعات کار موظفی ماهانه کارگران 192 ساعت است و در یک ماه 31 روزه که 5 روز تعطیل رسمی دارد، ساعات کار موظفی ماهانه کارگران 203 ساعت است.
ساعات کار اضافه، به ساعات کاری گفته می‌شود که یک فرد بیش از ساعت کار موظفی خود در ماه کار می‌کند، این ساعات کار اضافه معمولاً با اضافه کاری، مزد و مزایای بیشتر همراه است.
ساعات کار شبانه که به آن شب‌کاری گفته می‌شود، بین ساعات 22 شب تا 6 صبح انجام می‌شود، این ساعات کار شبانه معمولاً با اضافه کاری، مزد و مزایای بیشتر همراه است.
البته در خصوص ساعات کاری، طبق قانون کار استثنائاتی وجود دارد که در تصویر زیر آن‌ها را نام برده‌ایم.
ناگفته نماند که در خصوص استثنائات ذکر شده، ساعات کار کارگران نباید از حداکثر 48 ساعت در هفته تجاوز کند و همچنین کارگران باید از مزایای اضافه کاری بهره‌مند شوند.
میزان ساعت کار در ماه
در آموزش حقوق و دستمزد گفتیم که میزان ساعت کار کارگر در ماه، براساس تعداد روزهای کاری آن ماه تعیین می‌شود، طبق قانون کار ایران، ساعات کار روزانه کارگران نباید از 8 ساعت تجاوز کند و ساعات کار هفتگی کارگران نیز نباید از 44 ساعت تجاوز کند؛ در مواردی که ساعات کار از 8 ساعت در روز یا 44 ساعت در هفته تجاوز کند، جمع ساعات کار در 4 هفته متوالی نباید از 176 ساعت تجاوز کند.
به عنوان مثال، در یک ماه 30 روزه که 4 روز تعطیل رسمی دارد، ساعات کار موظفی ماهانه کارگران 192 ساعت است و در یک ماه 31 روزه که 5 روز تعطیل رسمی دارد، ساعات کار موظفی ماهانه کارگران 203 ساعت است.
میزان ساعت کار در ماه هفته و روزانه کارگران در قانون کار
طبق حقوق وزارت کار و همانطور که در مطالب قبلی بیان کردیم ساعات کاری روزانه 8 ساعت، ساعات کاری هفتگی 44 ساعت می‌باشد و این ساعات کاری مشاغل عادی است، مشاغل سخت و زیان آور ساعات کاری متفاوتی دارند. میزان ساعت کار کارگر در ماه، براساس تعداد روزهای کاری آن ماه تعیین می‌شود.
ماده 51 قانون کار
قانون کار با هدف حفاظت از کارگران و جلوگیری از سوء استفاده کارفرمایان نکات مهمی را به عنوان ماده قانونی بیان نموده که کارگر و کارفرما ملزم به رعایت آن هستند؛ یکی از نکات مهمی که در ماده 51 قانون کار ذکر شده در خصوص ساعت کاری کارگران در طول شبانه روز است.
در این ماده قانون به این نکته اشاره می‌شود که ساعت کار کارگران در شبانه روز نباید از 8 ساعت تجاوز کند؛ اما با توجه به نیاز برخی از شرکت‌ها بر انجام کار بیشتر در ماده 59 قانون کار به این مهم اشاره می‌شود که با توافق طرفین کارگر می‌تواند بیشتر از 8 ساعت در شبانه روز کار کند، اما در این صورت مشمول اضافه کاری خواهد بود.
میزان ساعت کار در ماه برای مشاغل سخت و زیان آور
طبق ماده 52 قانون کار، ساعات کار روزانه کارگرانی که در مشاغل سخت و زیان آور مشغول به کار هستند، نباید از 6 ساعت تجاوز کند و همچنین ساعات کار هفتگی این کارگران نیز نباید از 36 ساعت عبور کند؛ در نتیجه میزان ساعات کار ماهانه کارگرانی که در مشاغل سخت و زیان آور مشغول به کار هستند، به صورت زیر محاسبه می‌گردد:
ساعات کار ماهانه= تعداد روزهای کاری در ماه × ۶ ساعت
به عنوان مثال در یک ماه 30 روزه که 4 روز تعطیل رسمی دارد، ساعات کار ماهانه کارگرانی که در مشاغل سخت و زیان آور مشغول به کار هستند، 216 ساعت است و در یک ماه 31 روزه که 5 روز تعطیل رسمی دارد، ساعات کار ماهانه کارگرانی که در مشاغل سخت و زیان آور مشغول به کار هستند 234 ساعت است.
برای خدمات بیشتر به سامانه برخط لایحه نویسی و شکایت کارگران از کارفرمایان به نشانی https://wikikaar.ir مراجعه کنید.
نکته مهم
لازم به ذکر است که در مشاغل سخت و زیان آور، اضافه کاری ممنوع می‌باشد.
نحوه محاسبه میزان ساعت کار طبق قانون کار با مثال
در ماه 51 قانون کار، همانطور که گفتیم در خصوص میزان ساعات کار در ماه روز و هفته کارگران توضیحات لازم ارائه شده است و کارفرمان موظف هستند که اجزا و عناصر حقوق و دستمزد هر یک از پرسنل را با توجه به بیانات ماده محاسبه کند و در غیر این صورت باید به وزارت کار پاسخگو باشد. در تصویر زیر فرمول محاسبه میزان ساعت کار در ماه و هفتگی را شرح داده‌ایم.
اکنون که با فرمول محاسبه ساعت کار در ماه و به صورت هفتگی آشنا هستید، بگذارید برای درک بهتر مطالب مثالی را نیز توضیح دهیم؛ فرض کنید یک کارگر در یک شرکت به صورت تمام وقت مشغول به کار است، در این صورت ساعات کار روزانه او 7 ساعت و 20 دقیقه، ساعات کار هفتگی او 44 ساعت و ساعات کار ماهانه او 192 ساعت است.
نحوه محاسبه حقوق و دستمزد و بیمه کارگران و مزایا به صورت نیمه وقت و ساعتی
در محاسبه حقوق و دستمزد کارگران به صورت نیمه وقت و ساعتی، ابتدا باید میزان ساعت کار در ماه تعیین شود، این میزان ساعت کار بر اساس تعداد روزهای کاری در ماه و تعداد ساعت های کاری در روز تعیین می‌شود؛ پس از تعیین میزان، حقوق و دستمزد او در نرم افزار حقوق و دستمزد به صورت زیر محاسبه می‌گردد:
حقوق و دستمزد =پایه حقوق × تعداد ساعت کار
پایه حقوق، مبلغی است که به عنوان حقوق ثابت کارگر در ماه پرداخت می‌شود، این مبلغ معمولاً بر اساس توافق بین کارگر و کارفرما تعیین می‌شود، بگذارید مطالب را با یک توضیح شرح دهیم.
فرض کنید یک کارگر به صورت نیمه وقت در یک شرکت مشغول به کار است، این کارگر در یک ماه 30 روزه که 4 روز تعطیل رسمی دارد، 220 ساعت کار می‌کند، اگر پایه حقوق ساعتی این کارگر 325,883 ریال باشد، حقوق او به صورت زیر محاسبه می‌شود:
71,661,840 = 325,883 ریال × 220 ساعت
بیمه کارگران، یکی از مزایای کارگران است که توسط کارفرما پرداخت می‌شود، این بیمه شامل بیمه تامین اجتماعی، بیمه بیکاری و بیمه حوادث است. میزان بیمه کارگران به صورت نیمه وقت و ساعتی، براساس میزان حقوق و دستمزد آن‌ها تعیین می‌شود.
برای خدمات بیشتر به سامانه برخط لایحه نویسی و شکایت کارگران از کارفرمایان به نشانی https://wikikaar.ir مراجعه کنید.
مزایا، سایر مزایایی می‌باشند که علاوه بر حقوق و دستمزد، به کارگران پرداخت می‌شود؛ این مزایا می‌تواند شامل حق مسکن، حق اولاد، حق ایاب و ذهاب، سنوات و مزایای دیگر که در قانون کار ذکر شده است، باشد. در ادامه یک مثال کلی خواهیم زد تا بتوانید نحوه محاسبه حقوق و دستمزد را در دفاتر و نرم افزار حسابداری شرکتی متوجه شوید.
فرض کنید یک کارگر به صورت نیمه وقت در یک شرکت مشغول به کار است، این کارگر در یک ماه 30 روزه که 4 روز تعطیل رسمی دارد، 220 ساعت کار می‌کند. اگر پایه حقوق ساعتی این کارگر 325,883 ریال باشد، بیمه کارگران او به صورت زیر محاسبه می‌شود:
بیمه تامین اجتماعی سهم کارگر = 7% × 71,661,840 = 5,016,328
اگر این کارگر حق مسکن، حق اولاد و حق ایاب و ذهاب نیز دریافت کند، حقوق و دستمزد و مزایای ماهیانه او به صورت زیر محاسبه می‌شود:
ردیف محاسبه مزایای حقوق و دستمزد
1 حقوق و دستمزد = 71,661,840
2 بیمه کارگر = 5,016,328
3 حق مسکن = 9,000,000
4 حق اولاد = 7,166,000
5 حق بن = 14,000,000
6 جمع حقوق و دستمزد و مزایا = 71,661,840 + 9,000,000 + 7,166,000 +14,000,000 = 101,827,840
