خبرنگار تابناک، با رضا برجی، مستندساز، عکاس جنگ و رکورددار حضور در جنگ‌های مختلف دنیا درباره مستندسازی تاریخ و چنگ، آثارش و لزوم توجه بیشتر رسانه ها به قربانیان تروریسم، به گفت‌و‌گو پرداخت.
متن کامل این گفت‌و‌گو را از نظر می‌گذرانید.
آقای برجی آیا تاکنون تجربه تهیه گزارش یا مستندی درباره قربانیان تروریسم داشته‌اید؟
کاری که خودم در ارتباط با جنگ انجام دادم، سریالی بود که با آقای مرتضی سرهنگی تحت عنوان «مدال‌های شکسته» ساختیم. آقای سرهنگی نویسنده این سریال بود. برای اولین بار، زاویه دیگری از قصه را روایت کردیم.
این زاویه جدید چه بود؟
زاویه‌ای که متأسفانه پیش از ما کسی به آن نپرداخته بود. یعنی به جای اینکه از خودمان بگوییم، از زبان اسرای عراقی جبهه عراق را روایت کردیم. برای اولین بار دوربین را به آن‌سوی خاکریز بردیم. این سوی خاکریز تا حدی روایت شده بود و اطلاعاتی از آن وجود داشت، اما از آن سوی خاکریز تقریباً خبری نبود. درحالی‌که ۵۰ درصد جنگ در آن‌سوی خاکریز اتفاق افتاده بود، تنها بخش اندکی از آن روایت شده بود.
ما از زبان اسرای عراقی - چه آنهایی که در ایران اسیر شده بودند و چه آنهایی که بعداً با آنها مصاحبه کردیم - این فیلم را ساختیم. آنها چه می‌کردند؟ چگونه با منافقین همکاری می‌کردند؟ چطور می‌جنگیدند؟ تمام فیلم‌هایی که استفاده کردیم، از آرشیو تلویزیون عراق و منابع دیگر بود و حتی یک ثانیه هم از جبهه‌های خودمان فیلم نشان ندادیم.
این اثر دیده شد؟ جایزه ای گرفت؟
این سریال در جشنواره سوم به‌عنوان بهترین سریال از نگاه مخاطب انتخاب شد، چون مخاطب چنین چیزی را تا آن زمان نشنیده بود. در همان جشنواره، «مدال‌های شکسته» به‌عنوان بهترین فیلم مستند ۵ سال اخیر جشنواره، با رأی مخاطبان برگزیده شد. مخاطب می‌خواهد بداند آن طرف خاکریز چه خبر است و این علاقه طبیعی است.
مورد دیگر؟
فیلم دیگری که بعد از سقوط صدام ساختیم، درباره شهید محمدباقر صدر بود؛ اینکه چگونه او را شکنجه دادند، به شهادت رساندند و دفن کردند. در مورد دفاع مقدس هم فیلم دیگری تولید کردیم که از تلویزیون پخش شد. تا جایی که از دستم برمی‌آمد و امکانش فراهم بود، در این حوزه کار کردم؛ نه به‌طور کامل، اما سهمی داشتم.
چرا به شهدای ترور آنچنان که باید توجه نمی شود؟
متأسفانه جای چنین آثاری در جشنواره‌هایی مانند عمار، سینما حقیقت و سایر جشنواره‌های مستند خالی است. کنگره‌هایی که برگزار می‌شوند، باید بودجه‌ای برای تولید مستند اختصاص دهند تا سینماگران بتوانند در این زمینه کار کنند. چرا که دشمن به‌شدت در این حوزه کار می‌کند؛ کشته‌های خود را شهید جلوه می‌دهد و شهدای ما را به‌عنوان کشته معمولی معرفی می‌کند. این تحریف، ذهنیت جامعه را هدف قرار داده است.
شما در چند جنگ حضور داشتید ؟
من در ۱۶ جنگ دنیا فعال بوده‌ام و از این بابت رکورددار هستم. از بوسنی، کوزوو، چچن، سومالی، سودان، لبنان، سوریه، عراق، داعش، افغانستان، کشمیر، هند، پاکستان، تاجیکستان و دیگر مناطق جنگی. در تمام این جنگ‌ها طرف حق ایستادم و دوربینم روایت‌گر حق بود. تلاش کردم تا جایی که ممکن است نگذارم روایت دشمن بر تاریخ مسلط شود و تاریخ به شکلی که آنها می‌خواهند ثبت شود.
چه توصیه‌ای برای جامعه و به‌ویژه نسل جوان دارید تا همدلی و آگاهی بیشتری نسبت به قربانیان تروریسم پیدا کنند؟
به نظر من، ما در عرصه رسانه‌ای کم‌کاری کرده‌ایم و در این زمینه مقصر هستیم. من و دیگرانی که متصدی امر بودند یا قصد داشتند در این حوزه کار کنند، با بدخلقی مسئولان فرهنگی و رسانه‌ای مواجه شده‌ایم. این موضوع نیاز به توجه ویژه دارد.
ببینید، وقتی ما کار نکنیم، دشمن کار می‌کند. وقتی سکوت کنیم، آنها روایت خود را مطرح می‌کنند. تصور می‌کنیم قشر جوان به این موضوعات علاقه‌ای ندارد، در حالی که آنها به‌خوبی در شبکه‌های دشمن گردش می‌کنند و جذب شبهات می‌شوند. دشمن و منافقین با جدیت کار می‌کنند و تروریست‌هایی را که در خیابان اسلحه به دست گرفته و مردم را به قتل رسانده‌اند، بی‌گناه جلوه می‌دهند.
در رابطه با ترور و قتل شهروندان بی‌گناه ایرانی، چند فیلم ساخته شده است؟
شاید به تعداد انگشتان یک دست هم نرسد. چند بار خانواده شهدای ترور معرفی شده‌اند؟ چند کنگره برای شهدای ترور برگزار کرده‌ایم؟ چند کتاب درباره این اتفاقات منتشر کرده‌ایم؟ ما مقصر هستیم. وقتی به شبهات پاسخ ندهیم، این شبهات به‌تدریج برای مخاطبان دشمن به یک یقین تبدیل می‌شوند. باید دشمن، راهکارها، نقشه‌ها، عقبه و نحوه پیدایش او را به‌ویژه برای نسل جوان به‌درستی معرفی کنیم. منافقین و جماعت‌های ضدانقلاب با ترور شروع کردند؛ با ترور به قدرت رسیدند و همین‌طور با ترور ادامه دادند. ما این حقایق را به جوانان نگفتیم، در حالی که نسل‌های جدید به این حقایق نیاز دارند.
اگر ما تاریخ را ننویسیم، قطعاً دشمن آن را می‌نویسد و بدون شک، آن‌گونه که بخواهد، آن را روایت خواهد کرد. باید شهدای ترور را معرفی کنیم و بگوییم چگونه آنها را ترور و شکنجه کردند. باید بگوییم ضدانقلاب چگونه در کردستان سر می‌برید و جلوی عروس و داماد کومله، ۱۵ نفر از بچه‌های سپاه را سربرید.
این حقایق باید تدوین و به‌درستی بیان شوند. وقتی بگوییم کومله چه کرده است، همه متوجه می‌شوند این نام چه معنایی دارد. بصیرت زمانی در جامعه ایجاد می‌شود که دشمن را به‌درستی بشناسیم و مواضع خود را به‌خوبی تبیین کنیم. در آن صورت، بصیرت به‌طور طبیعی در جامعه پدیدار خواهد شد.
