اکوسیستم ارزهای دیجیتال در ایران در مسیر رشد و توسعه با چالش‌های متعددی روبرو است. با وجود استقبال گسترده کاربران ایرانی از این فناوری نوین، موانع بین‌المللی و داخلی، فعالیت در این حوزه را با پیچیدگی‌های خاصی همراه کرده است. این گزارش به بررسی جامع چالش‌های پیش روی معامله‌گران ایرانی می‌پردازد و تحلیلی عمیق از وضعیت فعلی بازار ارزهای دیجیتال در ایران ارائه می‌دهد.
بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده تا پایان آذرماه ۱۴۰۳، دسترسی کاربران ایرانی به ۶۰ صرافی برتر جهان به شدت محدود شده است. این محدودیت‌ها به صورت پیوسته در حال افزایش بوده و تقریباً تمامی صرافی‌های بزرگ و معتبر جهانی را شامل می‌شود.
از میان ۶۰ صرافی بررسی شده در این گزارش، بیش از ۷۰ درصد آنها احراز هویت را برای تمامی کاربران اجباری کرده‌اند و هیچ خدماتی به کاربران ایرانی ارائه نمی‌دهند. صرافی‌های معتبری همچون بایننس (Binance)، کوین بیس (Coinbase)، اوکی اکس (OKX)، کراکن (Kraken)، بای بیت (Bybit) و بیت‌گت (Bitget) که حجم معاملات بسیار بالایی را به خود اختصاص می‌دهند، در زمره این گروه قرار دارند.
تحلیل دقیق‌تر این روند نشان می‌دهد که:
علی‌رغم این محدودیت‌ها، هنوز برخی از صرافی‌ها وجود دارند که دسترسی محدودی را برای کاربران ایرانی فراهم می‌کنند. بر اساس داده‌های این گزارش، حدود ۳۰ درصد از صرافی‌های بررسی شده، امکان استفاده بدون احراز هویت اجباری را با محدودیت‌هایی ارائه می‌دهند.
محبوب‌ترین صرافی‌های خارجی در میان کاربران ایرانی عبارتند از:
این صرافی‌ها عمدتاً با هدف جذب کاربر بیشتر، سیاست‌های آسان‌تری را اتخاذ کرده‌اند، اما باید توجه داشت که این وضعیت می‌تواند به سرعت تغییر کند و هیچ تضمینی برای ادامه این روند وجود ندارد.
آیا می‌دانستید: در گزارش جامع بازار ارزهای دیجیتال در سال ۱۴۰۳ به آمارهای دقیقی از سود و زیان کاربران ایرانی در بازار کریپتو و محبوب‌ترین ارزها و ایردراپ‌ها در بین ایرانی‌ها پرداخته‌ایم.
یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های معامله‌گران ایرانی، مسئله نقدشوندگی و انتقال پول است. تحریم‌های بانکی بین‌المللی، مسیر ارتباطی سیستم مالی ایران با جهان را تنگ‌تر از همیشه کرده است. در واکنش به این محدودیت‌ها، اکوسیستم ارز دیجیتال ایران به سمت راهکارهای نوآورانه حرکت کرده است:
تحریم‌های بین‌المللی صرفاً یک مانع نیستند، بلکه به عامل تغییردهنده الگوهای معاملاتی کاربران ایرانی تبدیل شده‌اند. این تغییرات را می‌توان در چند بخش اصلی مشاهده کرد:
این تنوع‌بخشی به پلتفرم‌ها، استراتژی هوشمندانه‌ای برای کاهش ریسک و حفظ دسترسی به بازارهای مختلف است.
در پاسخ به محدودیت‌های بین‌المللی، صرافی‌های داخلی ارزهای دیجیتال در ایران رشد قابل توجهی داشته‌اند. این صرافی‌ها با ارائه خدمات بومی‌سازی شده و منطبق با نیازهای کاربران ایرانی، توانسته‌اند بخش قابل توجهی از بازار را به خود اختصاص دهند.
با این حال، صرافی‌های داخلی نیز با چالش‌های خاص خود روبرو هستند که شامل ابهام در قوانین و مقررات داخلی در رابطه با ارزهای دیجیتال و مشکلات ناشی از محدودیت‌های سیستم بانکی داخلی برای تراکنش‌های خرید و فروش کریپتو است.
با توجه به افزایش محدودیت‌های صرافی‌های متمرکز، پلتفرم‌های غیرمتمرکز (DEX) به عنوان یک راهکار بالقوه برای معامله‌گران ایرانی مطرح شده‌اند. این پلتفرم‌ها به دلیل ماهیت غیرمتمرکز خود، کمتر تحت تأثیر محدودیت‌های بین‌المللی قرار می‌گیرند. مزایای صرافی‌های غیرمتمرکز برای کاربران ایرانی شامل موارد زیر است:
با وجود مزایای قابل توجه، استفاده از DEXها با چالش‌هایی نیز همراه است:
طبق جدیدترین گزارش چینالیسیس (Chainalysis)، علی‌رغم تحریم‌ها، ایرانیان در سال ۲۰۲۴ به میزان ۴.۲ میلیارد دلار ارز دیجیتال خریداری کرده‌اند که نشان‌دهنده رشد ۷۰ درصدی نسبت به سال قبل است. این شرکت تحلیل بلاکچین توضیح می‌دهد که در شرایط بی‌ثباتی اقتصادی و محدودیت‌های مالی گسترده، ایرانیان به طور فزاینده‌ای از ارزهای دیجیتال به عنوان ابزاری برای حفظ سرمایه و دور زدن محدودیت‌های مالی استفاده می‌کنند.
معامله‌گران ایرانی در بازار ارزهای دیجیتال با چالش‌های متعددی از تحریم‌های بین‌المللی گرفته تا محدودیت‌های داخلی مواجه هستند. با این حال، اکوسیستم ارز دیجیتال ایران نشان داده که قادر به سازگاری و نوآوری در مواجهه با این محدودیت‌هاست.
آینده معاملات ارز دیجیتال برای کاربران ایرانی احتمالاً بیش از پیش به سمت ترکیبی از راهکارهای داخلی و غیرمتمرکز پیش خواهد رفت. در این مسیر، افزایش آگاهی و دانش فنی، توجه به امنیت و انطباق با روندهای جدید، کلیدهای موفقیت خواهند بود.
